در حکومت ساسانی که بر پایه دین و شاهی بنا شده بود، روحانیان، مروج و مبلغ دین زرتشت بودند. آن ها بازوی شاهان ساسانی در گردآوری اوستا، اصلاح گاهشماری، تأسیس آتشکده ها، اعزام روحانیان و سرکوب ادیان غیرزرتشتی و بدعت گذاران بودند. معمولاً معتقدند که دستگاه روحانیت ساسانی، از همان آغاز دارای ساختاری تشکیلاتی و نظام مند بوده؛ اما به نظر می رسد روحانیت ساسانی فرایندی درازمدت را برای تشکیلاتی شدن و تمایز...

ارداویراف‌نامه یکی از متون پهلوی ساسانی است که شرح معراج موبدی به نام ارداویراف به بهشت و دوزخ در آن نگاشته شده است. هرچند این اثر دارای درون‌مایه‌ای دینی است‌، اما بسیاری از ساختار‌های اقتصادی نظام ساسانی را می‌توان در آن یافت‌. این تحقیق به شیوة اسنادی کتاب‌خانه‌ای بر پایة تحلیل محتوا انجام شده است و در پی یافتن رد پای ساختارهای اقتصادی نظام ساسانی در ارداویراف‌نامه است و هدف آن اعتبارسنجی ای...

فرهنگ و تاریخ در بستری موازی حرکت می نمایند. فرهنگ وجه ذهنی تمدن و تمدن وجه مادی و عینی فرهنگ است. بستر سازی هر دو مفهوم تاریخ می باشد. بررسی تاریخ از منظر دیرینه شناسی و تبارشناسی برای تبیین آینده و آشکار نمودن ساختار پنهان حاکم بر روابط پدیده ها ‘ مورد علاقه محققین علوم سیاسی می باشد. هدف تاریخ نیل به درجة عالی انسانیت است یعنی دستیابی به وضعی که بشر به واقعی ترین مفهوم انسان به سر برد. مقاله...

رابطه دین با تمدن و نقش دین در پیدایی یا توسعه تمدن ها، موضوعی است که در اندیشه بسیاری از نظریه پردازان و مورخان و برخی از دین پژوهان انعکاس یافته و طیف متنوعی از صاحبان دیدگاه های موافق و مخالف را در برگرفته است. این نوشتار تلاشی است برای واکاوی نسبت دین با تمدن در اندیشه مالک بن نبی، اندیشمند معاصر الجزایری. وی از معدود اندیشمندان مسلمانی است که نقطه ثقل مطالعات و آثار خود را بر موضوع تمدن قر...

نقشمایه انسانی همواره جایگاهی خاص در هنر ایران و عناصر تصویری آن داشته است.در دوره ساسانی باتوجه به نوع حکومت و باورهای موجود، شاه به عنوان مرکز قدرت و نماد شکوه سلطنتی همواره جایگاهی ویژه را در نقوش به خود اختصاص داده است .با ورود اسلام به ایران و در سالهای اولیه آن ،ترسیم نقش انسانی مکروه دانسته و بسیار کم شد.در دوره سلجوقی به عنوان اولین و اصلی ترین دوره هنری بعد از اسلام ،مجددا تصاویر انسان...

پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی تحلیلی صورت پذیرفته و هدف آن بررسی و تحلیل علمی نشانه های تصویری ایران باستان (مطالعه ی موردی روزگار هخامنشی و ساسانی) می باشد، که تعدادی از نشانه های موجود، مورد تحلیل قرار گرفته است و این تحلیل با تاکید بر جنبه های بصری و محوریت نماد شناسی و اسطوره شناسی بوده است، که اسطوره ها دارای زبان و بیانی نمادین هستند. با توجه به اینکه این نمادها در ناخودآگاه جمعی و فردی ان...

در بارۀ کرتیر پژوهش­های زیادی صورت گرفته و آگاهی­های بسیاری در بارۀ وی وجود دارد اما هنوز مسایل متعددی در خصوص شخصیت، عقاید، جایگاه وی در نظام طبقاتی دوران ساسانی و نقش و تـأثیر وی بر روحانیت زرتشتی وجود دارد که نیازمند بررسی و پژوهش دو باره هستند. مسألۀ اصلی این پژوهش وضعیت طبقۀ روحانیت زرتشتی در برهه­ای خاص از دوران ساسانی یعنی اوایل این دوره (از اردشیر یکم تا اول شاپور دوم) است و در آن تلاش ...

تمدنی جدید و جهانی در حال تکوین است، تمدنی جهانی با فرهنگهای فراوان. سیر تاریخ در این سکانس این گونه رقم خورده که به واسطه پیشرفت سریع تکنولوژی در ارتباطات و محقق شدن دهکده جهانی مک لوهان، همزیستی تمدن ها و فرهنگ هایشان به اصلی ترین و مهم ترین چالش امروز تبدیل شود. همزیستی تمدن ها و فرهنگ هایی که منافع ناهمگون و افق های دید متفاوتی دارند. تمدن هایی که اکثراً در جریان آشتی دادن و ایجاد همگنی بین...

ویژگی میان رشته ای بودن مطالعات «تمدن پژوهی»، دایرة نگاه به مسائل این حوزه را از حصر در یک یا چند دستة تخصصی خاص بیرون کرده و در گسترة وسیع تری قرار می دهد. این چالش به ویژه در تحلیل اصل مفهوم تمدن بیش از هر جای دیگر خود را نمایان می سازد، چراکه ما با واژه ای چندوجهی روبه رو هستیم که مفاهیم هم عرض دیگری را نیز در جنب خود قرار می دهد؛ مقوله های انسان، فرهنگ، جامعه، تاریخ، و دین، واژگان هم خانواد...

هم‌زمانی تاریخی حکومت سامانی و آل‌بویه، نوزایی فرهنگی و هنری عمده‌ای را سبب شد. در این دوران، سامانیان و آلبویه‌ در آثار هنری خود از هنر ساسانی تأثیر پذیرفتند، لکن تأثیرات آن‌ها از جهاتی با یکدیگر متفاوت است. هدف پژوهش حاضر مطالعة شباهت‌ها و بیان علل تفاوت‌ها در تأثیر‌پذیری هنر سامانی و آل‌بویه از هنر ساسانی است. از آنجا که هنر دوره سامانی و آل‌بویه در تحولات هنر دوره‌های بعدی سهم بسزایی دارند،...