پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله از صحابه و سپس از تابعان، درباره اسباب نزول آیات قرآن، سوال می شد؛ بر این اساس، از آنان گاه اخباری در قالب روایات اسباب نزول گزارش ها شده است. از آنجا که تنها راه اطلاع از اسباب نزول، روایات می باشد و گذشته از اشکالات سندی، برخی از این احادیث، در محتوا و دلالت نیز خالی از اشکال نیستند، و تعارض این روایات با یکدیگر ذیل یک آیه یا سوره نیز، مشکلاتی جدی در به...

در این پژوهش، ابتدا تصویری از جغرافیای شبه جزیزه ی عربستان در زمان نزول و اقوام معروف آن زمان و همچنین آداب و سنن و عقاید مردم آن زمان را ترسیم کردیم، آداب و سننی که بیشتر آنها أسف بار بود در فصلی دیگر سه دیدگاه یعنی تاًثیرپذیری کامل قرآن از فرهنگ زمانه و قرآن بازتاب فرهنگ زمانه و همچنین قرآن به زبان قوم مطرح گردید، که هر یک از این دیدگاهها مورد تحلیل قرار گرفت. با ادلّه ی عقلی، نقلی و روایی ثابت...

چکیده: تکرار نزول، نزول دوباره ی آیه یا سوره ای است در زمان و مکان دیگری و در مناسبتی غیر از مناسبت نزول اول؛ که توسط پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ابلاغ شده بود، که فقط یک بار به کتابت در آمده است. این نظریه، در برخی از کتب تفسیری و علوم قرآنی، زمانی مطرح شده است که در تعیین سبب نزول یا مکی و مدنی بودن آیه یا سوره ای، دو یا چند روایت که همزمان نیستند ذکر شده است. ملاک قرار دادن؛ نوع تعبیر...

نزول دفعی قرآن جزء مباحثی است که قرآن پژوهان از دیرباز به آن توجه کرده اند و در هر دوره ای، موافقان و مخالفانی داشته و دارد. علامه طباطبایی، یکی از طرفداران نزول دفعی قرآن، تلاش کرده است با تفسیر قرآن به قرآن این نظریه را تبیین کند؛ اما آیت الله معرفت این دیدگاه را نقد کرده است؛ ازاین رو، تلاش کرده ایم با تبیین آیت الله جوادی آملی از دیدگاه علامه، این نقدها را واکاوی کنیم. این نوشتار کوشیده است...

کتاب «تاریخ قرآن» مهم‌ترین نگاشته خاورشناسان درباره قرآن و تاریخ پیامبر اسلام| است. نولدکه، مؤلف این کتاب، از خاورشناسان برجسته‌ای است که در حوزه‌های مختلف خاورشناسی دارای تألیفات است. کتاب پیش‌گفته که مهم‌ترین اثر او در این زمینه است، مشتمل بر مباحث وحی‌شناسی، جمع و تدوین قرآن و تاریخ نزول آیات و سور قرآن است که تحقیق پیش‌رو به مباحث نوع اول می‌پردازد. از دیدگاه نولدکه، ماهیت نبوت متکی بر چهار...

 بررسى نقش علم اسباب نزول در تفسیر آیات وحى و بهره ورى از تفسیر آیه در جهت ارزیابى و نقد سبب نزول است. شکل روایتى اسباب نزول، کثرت اسباب نزول رسیده از طریق اهل سنّت، تأثیر پذیرى از اسرائیلیّات، تسامح و تساهل در برابر اسرائیلیّات و مسأله دار بودن راویان، اهمیّت نقد اسباب نزول و شناخت ملاکهاى آن را دو چندان مى‌سازد. از سوى دیگر، افزون بر ضعف‌هاى سندى، روایات اسباب نزول به لحاظ دلالت و محتوا با ضعفهاى...

خراسان بزرگ که سرزمینی است مهد پرورش اسطوره ها و تاریخ سازان ، سرزمینی که همواره مایه مباهات و افتخار و سند هویت ما بوده و هست، دانشمندان، هنرمندان، شاعران، عارفان و جنگاوران بسیاری را در خود بالانده است . حاکم حسکانی محدث و مفسر حنفی مذهب، یکی از همین افراد است که در قرن پنجم هجری می زیسته است . تألیف مهم او کتاب «شواهد التنزیل» است که محور این پایان نامه را تشکیل می دهد. موضوع این پایان ن...

چکیده این مقاله مسئله‌ مطرح‌شده در آیات اهل ذکر را بررسی می‌کند. آیهٔ 43 نحل و 7 انبیا، به مخاطبان دستور داده است مطلبی را از اهل ذکر بپرسند. در تعیین مخاطب، پرسش، پرسشگر و پاسخ‌گو، دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است. مسئلهٔ تأمل‌برانگیز، تبیین مراد از اهل ذکر است. پرسش‌شونده کیست؟ اهل کتاب یا آگاه به تاریخ پیشینیان؟ اهل قرآن؟ امامان معصوم؟ یا اهل علم و دانش؟ استناد هر مفسری، ظاهر و...