بیتردید ابن خلدون یکی از متفکران بزرگ جهان اسلام و بلکه کل جهان است. اندیشههای بی بدیع و خلاق و مبتکرانۀ وی در تاریخ جامعه شناسی، فلسفۀ تاریخ، دولت وحکومت، نسبت به متفکران پیش از وی قابل قیاس نمیباشد، به حق میتوان وی را پایه گذار و مؤسس جامعهشناسی نوین و فیلسوف تاریخ نامید. آنچه در این مقاله مشاهده مینمایید، تفکر و اندیشۀ وی در باب فلسفۀ نوسان قیمتهاست. نویسنده تلاش کرده تا دیدگاه این متفکر را ...

در این مقاله تفکر فلسفی در اندیشة عرب و گرایش های مختلف متفکران عربی را بیان می کنم و بر اساس نگرش محمد عابد الجابری به بررسی گونه های برخورد متفکران عربی در قبال معضل نحوة ارتباط سنت و تجدد می پردازم و نقدهای وی بر این نگرش ها را مطرح می کنم؛ در نظر جابری تمام سوگیری هایی که در مورد این موضوع بوده است گرفتار آفات روشی و نگرشی است.

علی‌رغم وجود برخی مفاهیم و آموزه‌های شیعی مندرج در «ولایت تکوینی» همچون معجزات، کرامات، علم غیب و دیگر شئون خاص امام در هستی، این اصطلاح در تاریخ و کلام شیعه نوظهور است. لذا برای یافتن جایگاه این آموزه در تفکر کلامی شیعه، بررسی تاریخ اندیشه ولایت تکوینی و سیر تطور آن ضروری است. از آنجا که مرحله نخست در مطالعات تاریخ اندیشه تعریف موضوع پژوهش است، در بررسی تاریخ اندیشه ولایت تکوینی نیز دست‌یابی ب...

چکیده هدف از نگارش این مقاله نشان‌دادن این نکته است که بر خلاف آن‌چه معمولاً در ایران اندیشیده می‌شود، تفکر اخوانی یک تفکر یک‌دست و یک‌پارچه نیست و در بین متفکران شاخص اخوانی تفاوت‌های قابل ملاحظه‌ای وجود دارد. در این مقاله ما چهار اندیشمند را از دو نسل متفاوت اخوان برگزیده‌ایم و با بررسی دیدگاه‌های آن‌ها سعی کرده‌ایم نشان دهیم که آن اندیشه‌ای که تفکر اخوانی را به یک کلیت یک‌دست فرو می‌کاهد، ان...

این مقاله که پژوهشی دربارۀ افکار تربیتی مردمان ایرانی و مشکلات تطبیق آن در تاجیکستان است، در سه بخش شامل مشکلات تعلیم و تربیت در نظام افکار پداگوژی متفکران قرون وسطی، تطبیق عملی افکار پداگوژی متفکران ایرانی در پداگوژی معاصر ملی، و میراث بری افکار پداگوژی به عنوان واقعیت رشد فرهنگی و تاریخی جامعۀ انسانی به نگارش درآمده است. در بخش اول نگارنده با تأکید بر اینکه تربیت انسان کامل در پداگوژی معاصر ت...

والتر بنیامین هرچند منسوب به مکتب فرانکفورت است، اما هم در مبانی تفکر و هم در مواجهه با مارکسیسم و سبک تأملات و سلوک زندگی، پدیده ای است متفرّد. تأملات او دربارۀ زبان، ترجمه، تاریخ و... بر جریان های فلسفی، هنری، نقد و نظریه بسیار مؤثر بوده است. به-رغم نظر کسانی که تفکر او را فاقد انسجام و پیوستگی می دانند، دغدغۀ بنیادین بنیامین در نوشته هایش، تصویرِ «فقدان»، «فاصله» و «گمشدگی» به قصد راهیابی به «...

جدی‏ترین تأملات در حوزه زندگی سیاسی در عصر صفویه از سوی محمد باقر سبزواری صورت گرفته است. وی از زاویه کارکردگرایانه به بحث از انواع نظام‏ های سیاسی پرداخته و آن را تحلیل کرده است. در این نوشتار تعریف ویژه سبزواری از زندگی اجتماعی، زندگی سیاسی، قانون، حاکم عادل، اهداف حکومت، نظام سیاسی فاضله، نظام سیاسی ناقصه، ویژگی‏ های هیأت حاکمه، انواع طبقات و اصناف، طراحی سازمان حکومت، وظایف و حقوق مردم و تأ...

نظریه‎های «شکل‌گرایی» و «واقع‎گرایی» در آرای فیلسوفان هنر و بالتبع آن در آرای دوران کلاسیک «نظریه فیلم» در منازعه ناتمام فیلسوفان «واقع‎گرا» و «ایده‎انگار» در سرآغاز شکل‎گیری مابعدالطبیعه مغرب‏زمین و اقوال و آرای افلاطون و ارسطو تا جدل عقل‎گرایان و تجربه‎گرایان در بدو رنسانس قابل ردیابی است. با عنایت به شکل‏گیری پدیده سینما در آغاز به کار دوربین «لومیر» در ساحت واقع‎گرایی و دوربین «مه‌لیس» در س...

کهن­ترین الگوی تمایز علوم از آنِ ارسطوست (موضوع محور)، که توسط حکمای مسلمان ترویج شد. اما ناکارآمدی آن روز به روز برای عالمان مسلمان، خصوصاً اصولیان و در رتبه بعد متکلمان، منطقیون و ... آشکار شد؛ تا آنجا که محقق خراسانی الگوی غایت­محور و محقق اصفهانی و امام خمینی (ره) الگوی سنخیت­محور را مطرح کردند. اما هر یک از این الگوهای انحصارگرا نقاط ضعفی را داشتند و این سبب شد که الگوهای تلفیقی مطرح شوند و ...

امروزه، اندیشۀ میشل‏فوکو به دلیل تازگی روش و نگاه واژگونه به مسائل اجتماعی، با استقبال چشم‏گیری روبه‌رو شده؛ به‌نحوی‌که پژوهشگران علوم انسانی ایران و سایر کشورهای جهان، در مطالعات و بررسی‌های خود تحت تأثیر مبانی و اندیشۀ فوکو قرار گرفته‌اند. امّا مسئلۀ عمده‌ای در بهره‌گیری متفکران مسلمان وجود دارد، بی‏توجهی به اقتضائات و فضاهای فکری- فرهنگی جامعۀ اسلامی ایران است که این امر انحراف از مسیر مناسبِ ...