مفاهیم نمایش، نمایشنامه و نمایشنامه نویسی هر سه از پدیده های نوظهور ادبیات ایران هستند که به مقتضای تغییرات و تحولات اجتماعی و سیاسی عصر قاجار گام بر عرصه ادبیات نهادند. نمایشنامه نویسی از آغاز ظهور، مهم ترین و مستعد ترین بسترها برای طرح مسایل اجتماعی و سیاسی روزگار آفرینندگاش به شمار می رفت و نخستین نمایشنامه نویسان، همان روشنفکران و مبارزان سیاسی عهد قاجار بودند که در ایجاد موج انقلابی مشروطی...

در برخی از آثار ساعدی اعم از نمایشنامه و داستان، بیش از همه ویژگی‌های رئالیسم جادویی، آفرینش موجودات وهمی و استحاله شخصیّت‌ها مدّنظر قرار گرفته است. برخی از وجوه این سبک، در آثار برجسته او مانند عزاداران بَیل، مولوس کورپوس، آشفته حالان بیدار بخت و ترس و لرز منعکس است. از جمله این وجوه، عناصر نامتجانس؛ بویژه موجودات عجیب و ترکیبی میان انسان و حیوان در آثار اوست. در این مقاله، برای نخستین بار در نقد...

نمایشنامۀ چهارصندوق نوشتۀ بهرام بیضایی با درون‌مایۀ‌ سیاسی _ اجتماعی در دهۀ چهل یکی از مناسب‌ترین نمونه‌های آثار این نمایشنامه‌نویس برای نقد جامعه‌شناختی ادبیات است. نقد جامعه‌شناختی ادبیات با ایجاد پیوند میان اثر ادبی و جامعه توانسته جایگاه و اهمیت خود را در میان انواع نقد نشان دهد و در حال حاضر یکی از روش‌های سودمند و کاربردی در بررسی آثار هنری به شمار می‌رود. روش مورد استفاده در این نوشتار ر...

تبدیل داستان‌های خردسالان به نمایشنامه و فیلمنامه در رسانه هایی مانند تلویزیون، رادیو وصحنه تئاتر و... از طریق شناخت و دسته‌بندی قابلیت‌های نمایشی آن‌ها، به ماندگاری این آثار، تأثیرپذیری، آموزش بهتر و نشاط بیشتر خردسالان می‌انجامد و بهبود کیفیت گونه های نمایشی کودکانه را به دنبال دارد. خوانش یازده داستان از میان داستان های بی شمار گروه سنی الف و ب و استخراج عناصر روایی- نمایشی آن‌ها نشان می‌دهد...

در برخی از آثار ساعدی اعم از نمایشنامه و داستان، بیش از همه ویژگی های رئالیسم جادویی، آفرینش موجودات وهمی و استحاله شخصیّت ها مدّنظر قرار گرفته است. برخی از وجوه این سبک، در آثار برجسته او مانند عزاداران بَیل، مولوس کورپوس، آشفته حالان بیدار بخت و ترس و لرز منعکس است. از جمله این وجوه، عناصر نامتجانس؛ بویژه موجودات عجیب و ترکیبی میان انسان و حیوان در آثار اوست. در این مقاله، برای نخستین بار در نقد...

سکوت، در گفتمان نمایش بحثی جذاب و مورد توجه است. گفتمان نمایشی در برابر زندگی واقعی انسان با تکیه بر دیالوگ و سکوت، عواطف و تجارب انسان را به عملی دراماتیک تبدیل می کند و با القای آن به مخاطب، وی را می پالاید. سکوت که در تعریف زبانشناسانه، به وقفه ی آشکاری در گفتار گفته می شود که بعد از پایان پاره گفتاری با فعل ایجاد می شود، نیز طولانی تر از مکث است و زمینه ساز آغاز جمله ی دیگری می شود در کنار...

شکسپیر، یکی از برجسته ترین و مشهورترین ادیبان و نویسندگان در میان تمامی کسانی ست که در طول تاریخ در حوزه ی ادبیات و ادبیات نمایشی فعالیت داشته اند. هرچند حدود 400 سال از زمانی که او آثارش را خلق کرده می گذرد، اما همچنان آثار او فرصت هایی نو برای محققان، پژوهشگران و منتقدان، به منظور بررسی نقطه نظراتش در زمینه های مختلف ادبی می آفرینند. یکی از ویژگی های آثار او نوع نگاهش به زنان می باشد. این پژ...

توفیق الحکیم نمایشنامه پیگمالیون را در 158 صفحه نوشت که چاپ اول آن در سال 1942 منتشر شد. نمایشنامه چهار فصل دارد که داستان زندگی این شخصیت اسطوره ای یونان باستان را ترسیم می کند و در هر فصلی مکان عوض شده و به دنبال آن اتفاقات خاصی می افتد. شخصیت اصلی آن پیگمالیون مجسمه ساز نابغه ی یونانی است که روزی مجسمه ی زیبای یک زن جوان به نام غالاتا را می سازد و سپس عاشق آن می شود. شخصیت های دیگر این نما...

از دستاوردهای مثبت زبانشناسی برای ادبیات، تحلیل ادبی و بررسی سبک بیان متون به روش علمی است. زبانشناسی می تواند کاربردی مناسب در تحلیل متون نمایشی داشته باشد تا وجوه مختلف درام را آشکار کند؛ به شرط آنکه بتواند تبیینِ جامعی از تمام ابعاد ساختار زبانی متن نمایشی و کارکردهای آن به دست دهد. «نظریه ارتباط» از «رومن یاکوبسن»، نظریه ای جامع و نوینی است که با بکار بردن دقیق آن در متون نمایشی می توان به ت...

هدف از این پژوهش تحلیل گفتمان ادب در شخصیت پردازی و پیش برد کنش نمایشنامه است. برای شناسایی ادب زبانی مکالمه های رد و بدل شده بین گزیده ای از شخصیت های نمایشنامه های ایرانی تحلیل شده است و نوع استراتژی های ادب به کار رفته توسط این شخصیت ها شناسایی شده است. چنین تحلیلی به این مقوله می پردازد که چگونه شخصیت ها از ادب زبانی استفاده می کنند و زبان را به عنوان وسیله ای برای نیل به هدف دست کاری می کن...