امروزه اندیشمندان اسلامی در پی تحقق آرمان قرآنی و تکوین امت واحده اسلامی هستند، همان آرمانی که در صدر اسلام توسط پیامبر (ص) محقق گشت و در اندک زمانی از اعراب متفرق جاهلی، امتی منسجم، متمدن و قدرتمند ساخت. قدرت نوظهور فوق توانست در برابر تمدن‌های باشکوه آن دوران قد علم کند و تا مدت‌ها قدرت بلامنازع دوران خود بود و آثار بسیار عمیقی در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، هنری بجای گذاشت که از آن به‌عنوا...

اعراب قرآنی و تجزیه و تحلیل این متن مقدس بر اساس قواعد عربی، یکی از کهن­ترین علوم اسلامی قرآنی به شمار می‏آید. از سوی دیگر، به دلایلی گاه برای یک یا چند لفظ و عبارت قرآنی، اعراب‏های مختلفی ذکر شده یا محتمل می­شود. در اینجا، به توجیه صحت این اعراب‏ها یا نقد و بررسی صحت و سقم آنها نیاز می­شود. علم توجیه اعراب قرآنی، در حقیقت، متصدی این مسئله است که بر اساس مستندات متعدد، به توجیه و نقد و بررسی اع...

اشعار اسودابن یعفر چه آنچه که در مناسبت های گوناگون سروده شده و یا در احوال دیگری نقل شده در واقع آینه یتمام نمای زندگی بدویلن جاهلی است.اسود به خلق و خوی،سجایای انسانی،صفات پسندیده، اوضاع اجتماعی زمان خود توجه فراوانی داشت. این توجه به جهان او را به سوی حکمت سوق داد که شاعر آن را به تجربه نه از راه تأمل و تحقیق عمیق دریافته بود. اسود ابن یعفد در لابلای این قصیده ی دالیه که در واقع تمام شهرت خو...

حماسه ­ها بدون درنگ، بازتابی از روند رویدادها، عناصر و موجودات طبیعی و فراطبیعی زندگی بشری هستند. دخالت و همراهی عناصر زندۀ طبیعت در کنار ادوات حماسی، تصاویر بسیار زیبایی از عظمت روح حماسه ­ها را منعکس ساخته­ است. از جملۀ این عناصر، حضور چشمگیر «اسب» و توصیفات و تصاویر آن در صحنه­ های مختلف حماسی- رزمی نبردهاست. حماسۀ شاهنامه بر مبنای اصل حضور خاندان­ های پهلوانی و ارزش عظیم اسب در کنار عناصر د...

از‏جمله مباحث مرتبط با حوزۀ زنان در دورۀ جاهلیت، مسئلۀ دختر‏کشی و جایگاه دختران در این جامعه است که در این پژوهش، بدان پرداخته و کوشیده‏ایم  تا مسائل دختران را در دورۀ جاهلیت، بر‏اساس آیات قرآن و همچنین متون تاریخی تحلیل کنیم. در این مقاله، نخست، آیات قرآن را در سه حوزه بدین شرح بررسی کرده‏ایم: نفرت از دختران؛ فرزند‏کشی و دختر‏کشی؛ انگیزه‌های فرزند‏کشی؛ سپس از‏منظر تاریخی و در چهار محور ذیل، ای...

ممکن است درخواندن تفسیر و یا حتی ترجمه ای از قرآن کریم ، متوجه این نکته بشویم که چرا با این فراوانی تکرار در عبارات و الفاظ مواجه هستیم؟ مسأله آنگاه نمود بیشتری پیدا می کند که دو عبارت کاملاً و از هر حیث به یکدیگر شبیه هستند و تنها در حرف و یا حروفی ، با هم تفاوت پیدا می کنند. بر اساس فراوانی حروف به کار رفته در هر دسته عبارات مشابه به فصول مختلف تقسیم بندی شده و هر دسته آیات ، تحت عنوان گفتارها...

اعراب القرآن از دانش‌هایی است که در راستای فهم و تفسیر استدلالی قرآن کریم شکل گرفته و در آن، آثار ارزشمندی تالیف شده است. در میان قرآن‌پژوهان، معرِبان در کتاب‌های «اعراب القرآن» و مفسران در آثار تفسیری خود به خوبی اهمیت این دانش را دریافته و از آن بهره برده‌اند اما برخی از مترجمان با تساهل از این دانش گذر کرده و به یافته‌های دانش اعراب القرآن به عنوان یکی از بایسته‌های مقدماتی ترجمۀ قرآن کمتر تو...

این مقاله فرهنگ عرب پیش از اسلام را براساس دلالت های موجود در زبان عربی بررسی می کند لکن پیش از پرداختن به دلألت های لغوی به تحلیل این نمادها از بعد نظری می پردازد. در فتح باب این بخش به معرفی خاستگاه زبان عربی و قوم عرب آنگاه به تحلیل ریشه و پیشینه زبان و خط و پیدایش عربی فصیح دست یازیده است سپس معنای جاهلیت را می شکافد و این پرسش را مطرح می سازدکه این نام و مفهوم مستفاد از آن در نزد همگان چقد...

در این نوشته سعی برآن بوده که تأثیر شعر جاهلی عرب بر شعر منوچهری مورد بررسی قرار گیرد. از آن جا که بسیاری از مضامین شعر منوچهری برگرفته از شعر شاعران جاهلی است، پرسشی که مطرح می­شود این است که اگر شعر جاهلی در اختیار منوچهری نمی­بود، آیا بازهم شاهد چنین تعابیری در شعر منوچهری بودیم یا نه. در ضمن پاسخ به این پرسش، شواهد تأثیر مضامین شعرای عرب بر شعر منوچهری آورده می­شود.

این مقاله فرهنگ عرب پیش از اسلام را براساس دلالت های موجود در زبان عربی بررسی می کند لکن پیش از پرداختن به دلألت های لغوی به تحلیل این نمادها از بعد نظری می پردازد. در فتح باب این بخش به معرفی خاستگاه زبان عربی و قوم عرب آنگاه به تحلیل ریشه و پیشینه زبان و خط و پیدایش عربی فصیح دست یازیده است سپس معنای جاهلیت را می شکافد و این پرسش را مطرح می سازدکه این نام و مفهوم مستفاد از آن در نزد همگان چقد...