این مقاله در صدد تبیین روش دو علم کلام و فلسفۀ اسلامی و سپس بررسی رابطۀ روشی میان آن دو است. این دو علم به‌عنوان دو علم مستقل مانند دیگر علوم اسلامی، در بستر زمان، با یک‌دیگر تعاملاتی از جمله تعاملات روشی داشته‌اند. علوم اسلامی (تفسیر، فقه،کلام، فلسفه و …) چون شبکه‌هایی در‌هم‌تنیده هستند که بر یک‌دیگر بسیار تأثیر گذارند. صَرف‌نظر از دیدگاه‌های افراطی و تفریطی در این زمینه، می‌توان گفت از ابتدا ت...

یکی از اوصاف خداوند که در قرآن کریم به آن اشاره شده است صفت تکلم است. اندیشمندان مسلمان، در پی پاسخی مستدل به پرسش از حقیقت کلام خداوند، مباحثی را مطرح کرده اند که در این میان اندیشه فخر رازی و نظریه ملاصدرا از ژرف نگری خاصی برخوردار است و نوشتار پیش رو به هدف مقایسه و ارزیابی این دو نظریه تدوین شده است.  فخررازی کلام حقیقی را معانی قائم به نفس متکلم دانسته با تأکید بر غیریت این معانی از اراده ...

متن حاضر ترجمه ی مبحث مولفان متصوفه ازبخش تصوف‹فصل6›ازمجّلد اول کتاب تاریخ نگارش های عربی ،اثر فؤاد سزگین به زبان آلمانی است.منابع موردنظر تاسال 430 ه بررسی شده است ودر این مبحث 62 تن از متصوفه ی بزرگ معرفی شده اند.خوانندگان ارجمند ،مباحث مربوط به کلام ومعتزله رادر شماره های پیشین این نشریه ملاحظه فرمایند.تدوین مطالب به صورت موضوعی همراه با ترتیب سالشماری است.درهر مبحث بعداز مقدمه ،که در سطوح با...

یکی از مفاهیم اساسی در فلسفه و کلام اسلامی مفهوم کمال است. در معنای این واژه نوعی ترقی نهفته است. در یونان باستان مکاتب مختلف آن را در معانی متفاوتی بکار برده اند. ارسطو فضیلت را نوعی کمال دانسته وموجود کامل راواجد فضیلت خاص نوع خود می داند. افلاطون کمال انسان را تفکر در عالم مثل تلقی نموده است. رواقیان سعادت و کمال انسان را در سازگاری با طبیعت می دانستند. این واژه پس از انتقال به فرهنگ اسلا...

نظامی گنجه ای (م.۶۰۳ ق) در بیتی از شرفنامه، وقتی از «می» نام می برد، به منظور روشن کردن معنی کلام و جلوگیری از آمیختگی معنی حقیقی و مجازی می، توضیحاتی ارائه می دهد که در ضمن آن به بیت زیر اشاره می کند: «گر از می شدم هرگز آلوده جام              حلال خدا باد بر من حــــــرام» از آنجا که در قرآن کریم در چندین آیه، از جمله آیه های ۸۷و۸۸ سوره ی مائده تأکید شده که نباید «حلال خدای را بر خود حرام کرد»...

متکلمان اسلامی بر جنبه الاهی بودن وحی اتفاق نظر دارند، اختلاف آنان در خصوص چگونگی کلام خدا و حدوث و قدم کلام الاهی است. شیخ مفید معتقد به الاهی بودن وحی است. به نظر او، خداوند الفاظ وحیانی را خلق می‌کند و پیامبر به طور مستقیم یا باواسطه این الفاظ وحیانی را شنیده و بیان می‌کند. شیخ مفید منکر نزول معارف کلی وحیانی به طور دفعی و جمعی است. علاوه بر تصریح شیخ مفید بر اینکه وحی کلام خداست، اعتقاد وی ...

متن حاضر ترجمه ی مبحث مؤلفان متصوفه ازبخش تصوف‹فصل6› ازمجلد اول کتاب تاریخ نگارش های عربی از کامل ترین مراجع کتابشناسی عربی ،اثر فؤاد سزگین به زبان آلمانی است. منابع مورد نظر ومؤلفان متصوفه تا سال 430 ه.بررسی شده است .دراین مبحث 62 تن از متصوفه ی بزرگ معرفی شده اند.خوانندگان ارجمند مباحث مربوط به کلام ومعتزله را در شماره های 29و30 این نشریه ملاحظه فرمایند.تدوین مطالب به صورت موضوعی همراه با ترت...

بررسى نظام مسئله جبر و اختیار که بخش انسانى قضا و قدر است، به ویژه از جنبه قرآنى و روایى آن، ضمن نیاز به مبادى تصورى موضوع در اصل متوجه مبادى تصدیقى آن مى‏ باشد. مستندات نظریه‏ هاى جبرى صفات خداوند مانند علم ازلى، خالقیت مطلقه، مشیت عام است. تقریر قرآنى و کلامى این آرا، و دلایل آنها و نشان دادن نقطه ضعف‏ هاى دلایل ایشان همراه با تذکر به توالى و همگونى نتایج این نوع تقریرهاى ناصواب، و نیز پیش فر...

هدف: هدفپژوهش حاضر، تبیین میزان رعایت معیارهای کنترل واژگان در اصطلاحنامه های علوم اسلامی بر اساس استاندارد ایزو 25964بود.روش: جامعه پژوهش را اصطلاحنامه های کلام اسلامی، منطق، فلسفه اسلامی، اصول فقه، اخلاق، علوم قرآنی، و علوم حدیثتشکیل می دادند. به منظور اجرای پژوهش از روش توصیفی- پیمایشی استفاده شد.ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی استخراج شده از استاندارد 25964 بود. از هر اصطلاحنامه 450 اصطلا...