هدف: این پژوهش با هدف تبیین وجودِ ذهنی از منظر هستی‌شناسیِ معرفتِ حکمت متعالیه و استنتاج دلالتهای آن در فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی انجام شده است. روش: این پژوهش با روش استنتاجی(قیاس عملی) انجام شده است. یافته‌ها: در گام اول، بحث وجودِ ذهنی در هستی‌شناسیِ معرفتِ حکمت متعالیه توصیف و تحلیل شده و چکیدة مباحث آن در قالب چهار گزارۀ «وجود ذهنی، مرتبه‌ای از هستی است»، «در علم حصولی، ماهیت شیء در نفس با وجود...

هدف: هدف از نگارش این مقاله، نمایاندن غنای روش‌شناسانة علوم دینی در تطبیق با قالبهای پرسابقه در مکاتب غربی با مطالعة تطبیقی در موضوعات هم‌عرض بود. روش: در این نوشتار با روش توصیفی- تطبیقی، به انگاره‌های موازی در دو مکتب روشی پرداخته شد. یافته‌ها: توجه به روشمندی علم، سابقة دیرینه‌ای در علوم غیر اسلامی دارد. اگرچه در علوم اسلامی به معرفتهای درجه‌دوم پرداخته شده و رئوس ثمانیه نیز از مهم‌ترین ابحا...

بحث مفاهیم اعتباری یا معقول ثانی از مباحث محوری در فلسفة اسلامی است که تمرکز و تأکید شیخ اشراق بر آن، یک نقطة عطف محسوب می شود. علامه طباطبایی نیز به عنوان نمایندة بارز حکمت صدرایی در دوران معاصر، به تبیین این بحث در چارچوب حکمت متعالیه پرداخته است. آرای دو حکیم، در ملاک تشخیص مفهوم اعتباری، تعریف و تقسیم مفاهیم اعتباری، نحوة وجود مفاهیم و معقولات ثانیه، ملاک صدق این مفاهیم و مصادیق آن ها قابل ...

این مقاله که در جست‌وجوی یک فلسفة نانوتکنولوژی است، به تعاریف، زمینه‌های تاریخی، کاربردها و پیامدهای نانوتکنولوژی، و نیز به بررسی ارتباط آن با فلسفه، پرداخته است. هدف از این نوشتار برشمردن مسائل، موضوعات، و جایگاه فلسفی نانوتکنولوژی به مثابة شاخه‌ای از تکنولوژی است، که از سه منظر متافیزیکی (هستی‌شناختی)، معرفت‌شناختی (و روش‌شناختی)، و ارزش‌شناختی به آن نگریسته شده است. فلسفة نانوتکنولوژی حاوی ب...

بیشتر شارحان فلسفة کلاسیک به‌ویژه کسانی که بر فلسفة فلوطین تمرکز کرده‌اند، برآنند که وی بر‌خلاف فیلسوفان دورة شکوفایی فلسفة در یونان، به‌خصوص افلاطون در مقام بنیادگذار فلسفة سیاسی، به سیاست و تدوین طرحی از نظام سیاسی نیک به‌عنوان شالوده و مبنای فلسفة سیاسی قدیم، التفاتی نداشته است. اگرچه فلوطین به مقولاتی چون دولت، حکومت، آزادی و عدالت به‌صورت مستقل نپرداخته‌ است و از این‌حیث نمی‌توان وی را فی...

اتریش در دو قرن اخیر فیلسوفان مهمی داشته که عظمت اندیشة آن‌ها برخی را برآن داشته است تا از وجود یک سنت اتریشی در فلسفه سخن بگویند. چون این فیلسوفان در تاریخ فلسفة تحلیلی نقش مهمی ایفا کرده‌اند، بعضی به یک تلقی انگلیسی ـ اتریشی از فلسفة تحلیلی قائل شده‌اند و البته با مخالفت‌هایی نیز مواجه شده‌اند. آن‌ها از این دفاع می‌کنند که در کنار فیلسوفان انگلیسی، فیلسوفان اتریشی نیز سهمی در فلسفة تحلیلی دار...

بدون شک یکی از چالش‌های نظری مهم در تاریخ اندیشه‌ها، نسبت میان فلسفه و دین است. لحاظ قرار دادن این مهم در تحول اولیة مسیحیت و تأثیر میراث عقلی دورة کلاسیک است و در این میان هم‌سنخی و یا یکسانی محورها و ارکان آموزه‌ها و اصول دین مسیحیت با فلسفة رواقی از اهمیت ویژه برخوردار است. استدلال بر این است که اندیشة سیاسی - الهیاتی مسیحی اصولی چون نظریة نظام الهی کائنات، لوگوس و ... را از آراء فلسفة یونان...

فلسفة تلویزیون را می‌توان در بستر فلسفه رسانه فهم کرد و برداشت از فلسفة تلویزیون در ساحت‌ها و ابعاد گوناگونی که فلسفة رسانه بدان تقسیم‌بندی می‌گردد و متفکران بدان پرداخته‌اند، قابل بررسی است. از دیگر سوی، فلسفة تلویزیون هم از منظر فنی و هم از منظر قالب‌های آن قابل بررسی است و لذا می‌توان در سه بخش تصویر، واقعه و سریال ابعاد آن را مورد مطالعه قرار داد. تلویزیون با توجه به سازمان‌بندی و شیوة عمل ...

در فلسفة اسلامی،  هر چند مباحث "وجود شناسی" جایگاه بسیار مهمی دارد و بخش اعظمی از مباحث و مسائل را به خود اختصاص داده است، ولی مباحث "معرفت شناسی" به دلایل مختلف، تفصیل چندانی نیافته است. یکی از معدود مسائلی که به تفصیل در فلسفة اسلامی از آن بحث شده است و می توان آن را ذیل بحث "معرفت شناسی" گنجانید، مسألة "وجود ذهنی" است. اما بین محققان تاریخ فلسفه، چنین مشهور است که این بحث از فخر رازی آغاز گش...

نظریة عالم مثال نظریه ای هستی شناختی است که عمدتاً در فلسفه، کلام، و به ویژه عرفان کارایی دارد. عالم خیال نیز عالمی است که انسان در ارتباط با عالم مثال به آن دست می یابد. امروزه کارایی های جدیدی برای این عوالم در فلسفة دین، روان شناسی، فلسفة ذهن، هنر، و ادبیات نیز تعریف شده که اهمیت بسیاری است. نوع نگرش فرهنگ غرب به عوالم ماورا، ازجمله مثال و خیال، دچار آفاتی است که اگر بدان توجه نکنیم، می تواند...