پی بردن به فلسفه کامل و علت تامه همه احکام و مسائل اسلامی برای بشر عادی ممکن نیست و آن چه که ما می شناسیم و فقهای اسلامی با استفاده از کتاب، سنت، عقل و اجماع به آن دست می یابند، فلسفه و حکمت احکام است. فروع دین در شرع مقدس اسلام از جایگاه و اهمیت ویژه برخوردار است؛ زیرا این امور در بردارنده اعمال و رفتار هر مسلمان است و خداوند متعال هدف آفرینش انسان را عبادت و بندگی بیان می فرماید. شناخت فلسفه ...

یکی از مهم ترین ویژگی های شریعت جاودانه،سازگاری احکام آن با تغییرات زندگی بشر در گذر زمان است. از این رو، بررسی احکام « ثانویه » به عنوان یکی از اشکال قابل تصور برای انعطاف پذیری احکام، ضروری به نظر می رسد؛ زیرا در مقام تمییز احکام ثابت از متغیر و با توجه به عوامل تغییر بعضی از احکام، تغییر عنوان موضوع حکم، موجب تبدیل حکم اولیه به حکم ثانویه می شود. از آن جا که درمواردی احکام، تابع عناوین خاصی ...

آیین مقدّس اسلام یک آیین فطری است. مسأله أخذ میثاق که بارها در قرآن مجید (از جمله الحدید/8)1وارد آمده، به همین نکته اشارت دارد. شایان ذکر آنکه، جمیع احکام شرع مقدّس اسلام، اعمّ از احکام تکلیفی که بر اساس اقتضاء و تخییر جعل شده اند و احکام وضعی که قراردادهای الهی در زندگی عادی بشر می باشند، معالیل مصالح و مفاسد می باشند؛ یعنی اگر کسی واجبی از واجبات دینی را امتثال نماید، به مصلحتی عاجل یا آجل دست ی...

شئون وصفات امام معصوم (علیه السلام) به عنوان یکی از مسائل اصلی در کلام شیعه مورد توجه علمای شعیه بوده است. هر چند ائمه (علیه السلام) جملگی یک نورند ولی در این میان امام هشتم (علیه السلام) به عنوان شخصی که بیشترین روایات در این باب از ایشان روایت شده، از اهمیت ویژه¬ای برخوردار هستند. این بحث از آنجا اهمیت بیشتری پیدا می کند که بنابر تعالیم اسلامی مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. در این زمینه آی...

بسم الله الرّحمن الرّحیم تقدیم به: رسول الله صلّی الله علیه وآله وسلّم آخرین پیامبر الهی و خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام، شارحان و مفسران کتاب قرآن بویژه حضرت ولی عصرعجّل الله تعالی فرجه الشریف و به تمام آنهایی که در راه قرآن تلاش کردند وتقدیم به امام راحل که به راستی احیاگر قرآن و احکام نورانی آن بود. تقدیم به پدر و مادر عزیزم که مرا با اسلام و قرآن آشنا کردند و به همسر و فرزن...

کتب آیات الأحکام کتبی تفسیری فقهی هستند که آیات فقهی قرآن را گرد آورده و به بیان نکات و احکاممستنبط خویش از آن ها می پردازند. کتب استدلالی فقه هم با توجه به رویکرد استدلالی و استفاده فراوان از آیات در استنادات خویش می توانند مرجعی کامل از آیات الأحکام باشند که با در برگیری تمامی آیات الأحکام و حتی آیاتی فراتر از آن ها نکاتی بیشتر و کاربردی تر استخراج کرده و با رویکردی دقیق تر از کتب آیات الأحکا...

چرایی احکام و فلسفه قانون گذاری در اسلام از مباحث مهمی است که همواره محل بحث علمای فریقین قرار گرفته است. تمامی مذاهب اسلامی ابتنای احکام بر مصالح و مفاسد را پذیرفته اند. با تأمل در آیات قرآن و سنت و آثار فقها از گذشته تاکنون، به این نتیجه می رسیم که میان مقاصد شرع و دو مفهوم مصلحت و مفسدت، رابطه نزدیکی وجود دارد. در مقاله حاضر با مطالعه در نظریه مقاصد و رابطه آن با مصالح و مفاسد به یکی از مباح...

باورهای کلامی شیعه همان اصول ناب اسلامی است که در قرآن خطوط آن ترسیم و سپس با شرح و تفسیری ایمهی معصومین تبیین شد است تلاش های تفسیری رایتی و عقلانی دانشوران شعیه د رپرتو قرآن و حدیث به این بارورها نظم و قاعده خاصی بخشیده و نگنجینه ای معارف را به ارمغان آورد است. یکی از معارف که شاید بتوان گفتن درصد باورهای شیعه است و در این مکت عمق و ژرفای بیشتری یافته است مبحث شفاعت است. لفظ شفاعت در قرآن با ...

خداوند نعمت های مادّی و معنوی بسیاری به انسان ارزانی داشته و تمام ابعاد زندگی بشر را مورد توجه قرار داده است، که مهمترین آنها نعمت ولایت و هدایت انسان است. و انسان باید اینها را بشناسد و به صورت صحیح از آنها بهره گیری نماید تا به کمال معنوی برسد. لذا این رساله به تبیین نعمت های مادی و معنوی الهی به طور عام و مطلق پرداخته است. پاسخگویی به سوالات از این قبیل که آیا فرق بین نعمت و نقمت چیست؟ منعم ع...

احکام کیفری مانند سایر احکام شرعی، همواره تابع مصالح و مفاسدند. بی تردید، یکی از اصلی ترین مؤلّفه های مؤثّر در احکام کیفریِ حکومتی، «قاعده مصلحت» است که خود از عوامل متعدد دیگری تأثیر می پذیرد. قاعده مصلحت مانند برخی قواعد دیگر همچون قاعده «نفی حرج»، در حالت تزاحم، بر ادله احکام اولیه تفوّق دارد. در این نوشتار برآنیم تا ضمن تبیین قلمرو این قاعده در احکام کیفری، به نقش کاربردی و تأثیر مصلحت سنجی در ...