بُعد قرآنی و حدیثی شخصیت های بازگشت به قرآن و بیداری اسلامی، از جمله آیة الله طالقانی در دو سده اخیر، امری در خور توجه است. آیة الله طالقانی چهره ای شاخص در مبارزات فرهنگی و سیاسی سال های قبل از انقلاب اسلامی است. مقاله حاضر در باره شیوه او در زمینه نحوه تعامل با اخبار و روایات در تفسیر پرتوی از قرآن و دیگر آثارش سخن می گوید. از جمله نقاط قوت شیوه طالقانی، ذکر روایات حاوی تفصیل ومصادیق احکام فقه...

یکی از مهم‌ترین آیات قرآن مجید آیة شریفة تطهیر می‌باشد که از دیرباز از سوی علمای علم کلام و مفسّرین مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و هرکس از زاویة دید خود به آن نگریسته و پیرامون آن مطالبی را بیان کرده است. نگارنده در این مقاله به بررسی دلالت آیة تطهیر و شناسایی مصادیق واژة «اهل بیت» در آن پرداخته است. هرچند بسیاری از مفسّران و محدّثان اهل سنّت در ذیل آیة شریفه روایاتی نقل کرده‌اند که مؤیّد انحصار ...

این مقاله می‌کوشد نظم حاکم بر کاربست عناصر زبانی در متن سورة کافرون را کشف کند. با این هدف، سؤال این است که متن سورة کافرون به‌مثابة یک اثر ادبی در قالب چه ساختار زبانی تنظیم شده است و معانی موجود در این متن، در چه ساختاری ارائه شده‌اند؟ برای پاسخ به این سؤال، متن سوره از دیدگاه نظریة ساختارگرایی، با استفاده از ایدة تقابل‌های دوگانه و محورهای هم‌نشینی و جانشینی مطالعه می‌شود. روش مطالعه، تحلیلی...

چکیده در جریان حکمیت پیکار صفین، خوارج دست‌کم دو اشکال به امام علی7 برای پذیرش حکمیت وارد می‌کردند: نخست با استدلال به آیه «إِنِ الْحُکْمُ إِلَّا لِلَّهِ» حکمیت را در صلاحیت بندگان خداوند نمی‌دانستند؛ دوم اینکه امام7 را متهم به انتخاب دو حَکم غیرعادل می‌کردند. از استدلال امام علی7 به آیه 35 سوره نساء ـ که مبتنی بر روش تفسیر قرآن به قرآن بود ـ در پاسخ به شبهه نخست روشن می‌شود که آیه مورد استناد خوارج، اولاً د...

بحث عالم ذر از دیرباز تاکنون از جمله مباحث پرچالش میان مفسران قرآن کریم، متکلمان و فلاسفة مسلمان بوده‌است. ریشة این مسائل هم مربوط به آیة 172 از سورة اعراف و احادیث وارده پیرامون آن می‌باشد. ملاصدرا آن را متعلق به عالَم عقول یا علم الهی می‌داند و معتقد است این عالم که در آن خداوند از همة اولاد آدم اقرار به ربوبیت خود را گرفته، مربوط به عالمی ‌ به نام عالم عقول مفارق است. به نظر صدرا، در...

نظریه نسخ از مهم ترین مسائل قرآنی است که دانشمندان علوم قرآن و تفسیر درباره وقوع یا عدم وقوع آن، دیدگاه های متفاوتی ارائه داده اند. غالب عالمان در اعتقاد به وجود نسخ همداستان و متفق بوده و اختلاف آن ها تنها در تعداد و چگونگی آیات منسوخ است. از سویی دیگر، برخی از دانشمندان به خصوص متاخّران، به مقولة «عدم نسخ آیات قرآن» گرایش نشان داده و بر این باورند که هیچ یک از آیات قرآن نسخ نشده اند. در این مق...

آیة نور، به دلیل ساختار تمثیلی‌اش، همواره یکی از پر رمز و رازترین آیات قرآن شناخته شده است. از این رو، عرفای بسیاری سعی کرده‌اند، ساختار پیچیده و مفاهیم عمیق آن را رمزگشایی کنند. در این موضوع آثار شیخ عزیزالدین محمّد نسفی، عارف بزرگ قرن هفتم، از برجسته‌ترین متونی است که می‌تواند به عنوان منبعی غنی و سودمند ما را در به دست آوردن سیر تأویلی این آیه و رمزگشایی‌های فلسفی و صوفیانه آن یاری رساند. نسف...