در پژوهش حاضر تلاش می شود نقشمایه های لباس شاه در سه دوره ی ساسانی، آل بویه و قاجار با رویکرد نشانه شناسی گفتمانی بازخوانی شود. این رویکرد در بازخوانی و تبیین نمونه ها در عین تأکید بر عناصر نشانه شناختی به زمینه ی های اجتماعی، سیاسی و ایدئولوژیکی وارد می شود. در پژوهش حاضر متن تصویری مورد بررسی، نقش لباس شاه، یعنی مسند اول قدرت است و نگاه نشانه شناختی، به طور اجتناب ناپذیری در تعامل با روابط و ...

جامعه شناسی روستایی در ایران سابقه ای نزدیک به نیم قرن دارد. مطالعات روستایی در ایران و بالاخص جامعه شناسی روستایی بعد از اصلاحات ارضی به طور خاصی بر موضوع روستا به مثابه پدیده اقتصادی ـ سیاسی و در راستای اهداف اقتصادی ملی و بین المللی متمرکز شد. در نتیجه این روند، بیشترین موضوعاتی که در این مطالعات مورد توجه قرار گرفتند سیستم تولید و نظام قدرت سنتی در روستا بود. از جمله موضوعاتی که در این گفتم...

به رغم بنیادهای متباین دین و دولت، با برآمدن صفویه به عنوان نخستین دولت ملی در ایران که به پیوند دین و دولت منجر گردید، بنیادهای سلطنت از مشروعیتی دینی برخوردار گشتند و روحانیت و علمای شیعه نیز در این جایگاه از نقشی بنیادین در ترویج فرهنگ تشیّع، بسترسازی برای عمل به قوانین و احکام فقهی شیعه، احیای امر به معروف و نهی از منکر، تأمین مصالح عامّه و دفاع از حقوق مردم و سرانجام تعمیق و بسط مباحث علمی د...

چکیده انقلاب اسلامی ایران نتیجه یک سری تحولات دینی و فکری در بستر تاریخ بوده که مبتنی بر نوعی «آرمان و هویت مذهبی» است، و پیوند عمیقی با سنت های اسلامی شیعی دارد. بنابراین شکل گیری انقلاب اسلامی بر پایه فرآیندها و چشم اندازهای مذهبی توجه ما را بیش از آنکه به عرصه اقتصاد، سیاست، اجتماع ... جلب کند، به عرصه فرهنگ می کشاند. لذا اگر بخواهیم تحلیل درستی از سازوکارهای قدرت در نظام جمهوری اسلامی ای...

تلفیق پیرایه های سیاست و دیانت در اندیشۀ بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران، ارائۀ قرائت متمایزی از شیوۀ مطلوب حکمرانی با عنوان ولایت مطلقۀ فقیه را به همراه داشته است. اندیشۀ ولایت مطلقۀ امام، به مثابۀ نظریۀ مسلط در گفتمان فقه سیاسی شیعه در باب حکمرانی، آنچنان بر تارک جامعۀ معاصر ایران و پیکرۀ نظام حکومتی سایه افکنده که نقش بی بدیلی را در عرصۀ مناسبات مختلف نظام سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی،...

در میان حکومت های پرشماری که پس از فروپاشی دولت ایلخانی، در گوشه و کنار ایران سر برآوردند دولت سربداران، از لحاظ خاستگاه اجتماعی و نیروهای حامی و گرایش های مذهبی دارای ویژگی های منحصربه فردی است. این امر رویکرد ویژه و متفاوت آنان، به مقولۀ مشروعیت سازی را نیز ایجاب می کرده است. ازسوی دیگر، خصلت بی ثباتی و استقرارنداشتن سیاسی که درباره سربداران از برجستگی خاصی برخوردار بود و به ویژه، خلع و قتل م...

بسترسازی گفتمانی در سیاست فرهنگی پهلوی اول، همان طرح موضوعات فکری، فضاسازی ها و انجام مباحثات مربوط به آن، در دورة مذکور است که توسط رجال مؤثر فرهنگی- سیاسی عصر پهلوی اول و در فضای فکری جامعة ایران صورت گرفت. بسترسازی گفتمانی در این دوره، توجیه و کارکردی بیش از حد معمول داشت، زیرا دودمان پهلوی به شدت خود را نیازمند آن می یافت تا علاوه بر زمینه سازی در اذهان و افکار عمومی برای سهولت اقدامات مورد...

رسانه ها ابزار تولید و القای معانی و ایستارهایند. از راه رسانه ها، ایدئولوژی های سیاسی پرورده، منتقل و در ناخودآگاه فردی و جمعی افراد نهادینه و تثبیت می شوند. منطقة خاورمیانه، به ویژه بخش عربی آن، ساختاری ایدئولوژیک دارد. این ساختار ایدئولوژیک، استوار بر بهره گیری از رسانه های گروهی، به منزلة ابزاری برای تولید، بازتولید و القای انگاره هاست. اساس این کاربست رسانه ای، بازتولید سیطرۀ این نظام های ...

در زیست جهان فرهنگی معاصر پیوند میان دو مقوله اثرگذار، «قدرت و فرهنگ»، بیش از پیش خود را در قالب و شکل بندی اجتماعی سیاسی سیاست فرهنگی (گفتمان) و سیاست گذاری فرهنگی (راهبرد و کردار ایدئولوژیک) نشان داده است. پیامد کارکردی این سیاست ها در مجموع چیزی جز تعیین معنای زیست اجتماعی و کنش های روزمره، بازنمایی فرهنگی و مشروعیت بخشیدن به فرهنگ زندگی روزمره و نهایتاً انتظام بخشیدن به اندیشه و کردارهای فره...

این پژوهش در پی یافتن ریشه و سرچشمه تحولات گفتمانی، در پهنه سیاسی جمهوری اسلامی ایران بوده و در ردیابی این امر، اصلی ترین پهنه های تحول ساز را در عرصه های اجتماعی و اقتصادی دیده است. بر این پایه دگرگونی و تحول در مبانی اجتماعی و اقتصادی ایران، پایه ای ترین زمینه ساز جابه-جایی در گفتمان های مسلط و چیره در جمهوری اسلامی بوده است. پژوهش پیش رو، برای واکاوی و اثبات این فرضیه، خوانش گفتمانی ارنستو ل...