تاریخ جهانگشا یک اثر ادبی - تاریخی است که عطاملک جوینی با استفاده از صنایع لفظی و معنوی و کمک گرفتن از تشبیه و استعاره و کنایه و استشهاد به آیات و احادیث و اشعار فارسی و عربی در تلاش بوده است اثری ادبی بیافریند. در این مقاله یکی از اجزای مهم این اثر ادبی یعنی استشهاد به ابیات عربی مورد بررسی قرار می گیرد. جوینی در کتاب خود برای ادبی تر کردنِ نثر، ابیات عربی بسیاری را به کار برده است. گاهی مصرعی...

هر کس از پنجر? تجربه و اندیش? خود به جهان می نگرد. برداشت های ما از پدیده ها و اتفاقات، متأثر از نفسانیات، تجربیات و پیش زمینه های ماست. روایت هایی که ما از جهان پیرامونمان ارائه می دهیم، نه بازنمایی حقیقت، بلکه گزارشی از آن است. گزارشی که در گذر از راهروی اندیش? ما از اصالت خود دور می شود و خواهی نخواهی با آنچه بوده است، زاویه پیدا می کند. از این نظرگاه روایت های ما اصیل نیست و نمی توان بی ترد...

تشکیلات دیوانسالاری ایران در عهد حاکمیت مغول ها دستخوش دگرگونی های قابل توجهی گردید. تسلط مغول ها و تاسیس سلسله ایلخانی منجر به ورود سنت ها و عناصر دیوانی تازه ای شد که از ختاییان و همچنین یاسای چنگیزخان، اقتباس شده بود. این عوامل جدید به واسطه حاکمیت سیاسی مغول ها،بر تشکیلات دیوانی ایران تاثیر بسزایی گذاشت. هدف اصلی این پژوهش بررسی مبانی شکل گیری و احیاء دیوانسالاری ایرانی و شناخت دگرگونی ها...

توجه به عنصر درخت چه از نظر مفهومی و چه بصری در نقاشی ایرانی دارای پیشینه ای تاریخی است. اما توجه به مفهوم مجرد درخت، رابطه آن با بقیه عناصر نگاره و تصویر بصری اش از جمله جنبه های مختلف نقش درخت در نگاره های اسلامی است که از این میان بررسی تحولات تصویری درخت برای انتقال مفاهیم در دوره های مختلف اسلامی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از آنجا که دو دوره مختلف یکی زمان ورود مغول و تأثیرات بیگانه و...

پژوهش حاضرباهدف بررسی ایستادگی مردم شهرهای شرقی ایران در برابر ایلغار مغول در شهرهای خراسان و ماوراءالنهر، انجام گرفته است. سوال محوری این مقاله چگونگی مقاومت مردم شهرهای شرق ایران در برابر ایلغار مغول و عوامل موثر بر روند این ایستادگی هاست؟ بدین منظور ابتدا با طرحی مختصر از جغرافیای تاریخی هر یک از نواحی به منظور شناخت استعداد طبیعی و انسانی مناطق شرقی به بیان مقاومت مردم این شهرها در جریان ای...

روششناسی شروح نهجالبلاغه جهت بررسی و شناخت بهتر شروح و یافتن محاسن و کاستیهای آن روش و رویکرد برای پژوهشگران و مخاطبان شروح، امری لازم و مهم و کمک به تألیف شروح با رویکردهای کاملتر است. یکی از شرحهای نهجالبلاغه که اولین شرح کامل آن نیز به شمار میرود، علاوه بر تقدم تألیف به جهت تخصص و تألیفات متعدد مؤلف در آنرابطه دارای نکات ارزندهای در زمینههای لغتشناسی، ادبی، بلاغی، توجه به اشعار عرب جهت فهم ب...

چکیده طنز در شعر و نثر فارسی همواره کاربرد داشته و پیشینه ای دیرینه دارد و شاعران و نویسندگان به ویژه زمانی که نمی توانسته اند آزادانه عقاید و افکار خود را بر زبان آورند در پوشش کنایه و طنز سخن می گفته اند؛ سعدی نیز در روزگار خود که دوره فساد و پریشانی ناشی از حمله مغول است زبان طنزآمیز را وسیله ای برای انتقادات اجتماعی از مفاسد و معایب و ویژگی های ناپسند اخلاقی مردم روزگار خود قرار داده که م...

شکار از جمله سنن رایج در بین اکثر اقوام گذشته است که با انگیزه های متفاوت بدان می پرداختند. اقوام ترک و مغول شکار را با هدف تأمین غذا و مایحتاج زندگی و همچنین تمرین فنون رزمی انجام‎می دادند. چنگیز خان و تیمور در فواصل جنگ ها و یا فصولی از سال، با برگزاری شکار در مناطق مختلف، سپاهیان خود را به تیر اندازی و شیوة فریب، اغفال، محاصره و صید حیوانات شکاری عادت می دادند تا آنان همین فنون را در میادین ...

در طول تاریخ ایران، جنگ های بسیاری به وقوع پیوسته است که شاید مهم ترین و مخرّب‌ترین آن، هجوم بی رحمانه قوم وحشی و بیابان نشین مغول باشد. به طور کلّی، هر جنگی خسارات متعدّد به همراه دارد. گذشته از کشتار وسیع و خسارات مادّی فراوانی که جبران آن نیازمند گذشت زمان است؛ خسارات روحی و روانی و اخلاقی و فرهنگی نیز در شمار آثار و پیامدهای منفی جنگ های بزرگ است که جبران آن به سادگی ممکن نیست و حتّی شاید تا چند...

کهن‏نمونۀ «بیگانه‌ـ دشمن» در تاریخ فرهنگی ایران بارها به صورت‏های مختلف بروز یافته است و از نمونه‏های آن، دشمنی و بیگانگی تاتار و مغول‏ را می‏توان نام برد. وحشی‌گری و قساوت مغولان به مردمان ایران‌زمین، تا آنجا بود که پس از حملۀ سهمگین و قتل و غارت ایشان، تا قرن‏ها نمونه‏ای برای هر نوع حمله و غارت به‌شمار می‏رفتند و کم‏کم از شکل تاریخی خارج و به شکلی اسطوره‏ای در ادبیات و فرهنگ ما باقی ماندند. ا...