حزین لاهیجی از شاعران و علمای برجسته سده دوازدهم هجری است که بیشتر ایّام خود را در هند گذرانیده است. وی تقریباً به همه موضوعات علمی عصر خود تسلّط داشته و درباره آنها دست به نگارش زده است. وی با اینکه شاعری را به عنوان هنر اول خود محسوب نمی کند و مقام علمی او فراتر از شاعری او است، صاحب اشعار فراوانی در قالب های گوناگون: غزل؛ قصیده؛ قطعه؛ ترکیب بند؛ رباعی و مثنوی است. برجستگی و امتیاز وی در زمینه ش...

این مقاله به بررسی شخصیت والا و بی عدیل حضرت رسول (ص) در حدیقه ی سنایی پرداخته است. از آن جا که این اثر عظیم و حجیم اولین اثر مدون عرفانی منظوم در ادب فارسی است، مملو از برجسته ترین توصیفات، افکار، دقایق معرفتی، زبانی، بلاغی، اشارات کلامی و قرآنی است که از جهت پختگی، نوآوری و نوگویی مورد تقلید و اقتباس بسیاری از شعرای پس از سنایی و حتی شاعران هم عصر او قرار گرفته است. بخشی از باب سوم حدیقه به پ...

«مولود» اصطلاح و نام مراسم دینی در میان مردم تاجیک است که در بزرگداشت زادروز پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) برپا می شود. در تاجیکستان امروز مراسم مولود را نه تنها در ماه ربیع الاول که ماه ولادت پیامبر اسلام (ص) است، بلکه در هر ماه و فصل سال ضمن جشن ها و مراسم سوگواری برگزار می کنند. برپاکنندگان مراسم مولود چند روز قبل آمادگی می گیرند و حافظان قرآن، روحانیون مشهور، میهمانان و همسایگان را دعوت می کنن...

سالکین اهل معرفت، بر حسب تفکیک میان قرب فرائض و نوافل، یا اهل سلوک نفلی هستند، و یا فرائضی‌اند و یا جامع هر دو قرب، و یا واجد مقام تمحّض و تشکیک هستند. در تفاوت میان قرب فرضی و نفلی، همین بس که در قرب نفلی، خداوند تنزّل وصفی نموده و سمع و بصر عبد می‌شود؛ ولی در قرب فرضی، عبد نعت حقّ متعال می‌شود و عبد، سمع و بصر و ید حقّ تعالی می‌گردد؛ و همین وساطت برخاسته از قرب فرضِ ولیّ‌الله، سرّ قرار و عدم هلاکت ع...

خاندان آصفیه آخرین حکومت مسلمانان هستند که حدود 234 سال بر دکن حکمرانی کرده اند(1133ه - 1367ه ). سرسلسله این خاندان نواب میرقمرالدین آصفجاه اول و هفتمین و آخرین آنها میرعثمان علی خان آصفجاه هفتم معروف به نظام هفتم است. بیشتر آصفجاهیان به فارسی شعر می سروده اند و دیوان فارسی از آنها برجای مانده است . میرقمرالدین دو دیوان به فارسی دارد که در آغاز ((آصف )) و سپس (( شاکر )) تخلص کرده است. میرعثمان...

این مقاله به بررسی شخصیت والا و بی عدیل حضرت رسول (ص) در حدیقه ی سنایی پرداخته است. از آن جا که این اثر عظیم و حجیم اولین اثر مدون عرفانی منظوم در ادب فارسی است، مملو از برجسته ترین توصیفات، افکار، دقایق معرفتی، زبانی، بلاغی، اشارات کلامی و قرآنی است که از جهت پختگی، نوآوری و نوگویی مورد تقلید و اقتباس بسیاری از شعرای پس از سنایی و حتی شاعران هم عصر او قرار گرفته است. بخشی از باب سوم حدیقه به پ...

  در این گفتار مدح نبی یا منقبت، به عنوان یکی از انواع ادبی در زبان فارسی و عربی بررسی می شود. ادبیات مذهبی، یکی از گونه های پر کاربرد در ادب فارسی و عربی است که به گونه ای بایسته و در خور مورد توجه علمی قرار نگرفته است. یکی از زیر مجموعه های مهم این گونة ادبی، مدایح نبوی ( منقبت ها) است که از نظر کمیت و کیفیت در هر دو ادب درخور توجه است. در این مقاله، سعی بر آن است که پیشینه و سابقة این نوع ا...

یکی از تفسیر هایی که در شبه قاره بر دیوان حافظ نوشته شده، شرح چاپ سنگی"نولکشور" است، که توسط منشی نولکشور درسال (1289ق)فراهم آمده است. این شرح، گزیده ای از تاویل و تفسیر چند تن ازشارحان هندی می باشد که در حاشیه ی صفحات دیوان نوشته شده است. این شارحان مطابق ذوق و افق معرفتی خود، غزل ها را با تعابیر عرفانی تأویل کرده اند و شش غزل را  درارتباط با نعت پیامبر اکرم (ص) دانسته اند. در این نوشتار سعی ش...

در میان سروده های محمد بن حسام الدین خوسفی (وفات 875 هـ.) ملمّعات و اشعاری به زبان عربی وجود دارد؛ این اشعار، ادامه ی سنت ادبی است که از سده ی چهارم هجری در شعر شهید بلخی شروع شده و گوشه ای از قریحه و اندیشه ی ایرانیان را در طی قرون متمادی پاس داشته اشت. در اشعار عربی ابن حسام، قصیده ای شصت و شش بیتی در نعت و منقبت حضرت رسول (ص) به زبان تازی وجود دارد که در چاپ های دیوان او رمز ناگشوده و همراه ب...

«مولود» اصطلاح و نام مراسم دینی در میان مردم تاجیک است که در بزرگداشت زادروز پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) برپا می‌شود. در تاجیکستان امروز مراسم مولود را نه‌تنها در ماه ربیع‌الاول که ماه ولادت پیامبر اسلام (ص) است، بلکه در هر ماه و فصل سال ضمن جشن‌ها و مراسم‌ سوگواری برگزار می‌کنند. برپاکنندگان مراسم مولود چند روز قبل آمادگی می‌گیرند و حافظان قرآن، روحانیون مشهور، میهمانان و همسایگان را دعوت می‌کن...