هر چند دیوان انوری از مهمترین و دشوارترین متون شعر فارسی است اما تنها دو تصحیح از آن وجود دارد. نخستین بار استاد سعید نفیسی و  دومین بار استاد محمدتقی مدرس رضوی این دیوان را به چاپ رسانیده اند. چاپ نفیسی دارای اشکالاتی است و تصحیح تقی مدرس رضوی نیز      علی رغم محاسن بسیار، خالی از اشکال نیست. در این مقاله ابتدا  تاریخچه و چگونگی این دو تصحیح بیان شده است. آنگاه با معرفی دسته ای از نسخه هایی از...

با توجه به کثرت کاربرد راست در مفهوم سوی و جهت، محققان در گزارش یا تصحیح متون پیشین؛ از جمله شاهنامه، وقتی به تعبیر «راه راست» برخورده اند، آن را در مقابل راه یا جانب چپ تصور کرده اند و از ریشه کهن «راه» و معنی اصلی «راه راست» غفلت کرده اند. بررسی کتابخانه ای تعبیر «راه راست» در متون کهن نشان می دهد، وقتی «راست» صفتِ «راه» باشد، دارای مفهوم سوی و جهتِ راست در مقابل چپ نیست؛ بلکه به معنی آشکار و ر...

محمد قزوینی اولین ایرانیی است که روشهای جدید را در تصحیح متون بکار بست. او این روشها را در نزد مستشرقانی مانند ادوارد براون آموخت و در کتابهای مجموعه "اوقاف گیب " اعمال نمود. این مقاله به معرفی این کتابها می پردازد. تصحیحاتی که هنوز هم بعضی از آنها معیار فن تصحیح به شمار می روند. اوقاف گیب به یاد الیاس جان ویلکینسون گیب مستشرق انگلیسی، تأسیس شد. وظیفه این مجمع توسعه تحقیق در زمینه های تاریخ، اد...

استفاده از منابع جنبی، علی‌الخصوص در تصحیح متون قدیمی‌تر که به دلیل دربرداشتن واژگان کهن، نحو خاص و جدید الاستنساخ بودن نسخ موجود و مانند اینها، بیشتر در معرض خطا و تغییر بوده‌اند امری ضروری است. در متونی که از زبان دیگری ترجمه شده‌اند مهم‌ترین منبع جنبی اصل متن به زبان مبدأ است. این مقاله بر آن است در ضمن معرفی دو رساله به نام احوال و اخبار برمکیان که محتملاً در قرن ششم توسط مترج...

چکیده نامه‌های عین‌القضات همدانی از آثار برجستة متون منثور فارسی است که با نثری متین و استوار نگاشته شده است. این نامه‌ها در 1348 به کوشش علینقی منزوی و عسیران تصحیح و چاپ شد. به‌نظر می‌رسد که در تصحیح و تنقیح این متن نکاتی چند از دید مصححان محترم پوشیده مانده و به صورت نامناسب وارد متن شده است. در این مقاله، سعی شده است این موارد شبهه‌ناک بررسی شود و وجوه مختلف عبارات و کلماتی چون: «پینه برنها...

هدف: احیای متون فارسی و دست نوشته های موجود در گنجینة نسخه های خطی کتابخانه ها، بحث تازه ای نیست و برخی از دانشمندان برجسته، در این زمینه خدمات شایانی ارائه داده اند، لکن فهرست های رایج، وافی به مقصود طالبان آثار نیست و این کار را باید جهتی نو بخشید و از شیوه های جدید و صحیح پیروی کرد. روش: در راستای روش های احیا و حفظ متون فارسی در تمام مراحل آن از جمله کتابت، مقابله، تصحیح، ترجمه، تدریس، ته...

آداب الحرب و الشجاعه، از متون مشهور نیمۀ اوّل قرن هفتم و نوشتۀ فخر مدبّر است. این کتاب از جهات گوناگون در میان متون فارسی ممتاز و حائز اهمّیّت است؛ از جمله آنکه در موضوع خود (آیین کشورداری و سپاهیگری، اسب‌شناسی و تعریف و توصیف ابزار جنگی) در میان آثار پیش از دورۀ مغول، منبعی کم‌نظیر است. بسیاری از اسامی آلات جنگ و طرز تعبیه و آرایش لشکر و شیوه‌های مقابله و رویارویی با دشمن در این کتاب آمده است. انو...

التوسل الی الترسل تألیف بهاءالدین محمدبن مؤید بغدادی، نمونه‌ای فاخر از انشای فارسی در قرن ششم هجری و از مهم‌ترین منشأت باقی مانده از متون کهن است که به دلایلی از جمله پختگی نثر و دربر داشتن اطلاعات مهم تاریخی در شمار متون باارزش و اسناد مهم تاریخی قرار می‌گیرد. این کتاب تا کنون یکبار و آن هم در سال 1315 از روی دو نسخۀ خطی قدیمی به تصحیح زنده یاد احمد بهمنیار منتشر شد که به واسطۀ برخی ن...

دیوان ناصر خسرو و با تصحیح استاد مجتبی مینوی و دکتر مهدی محقق از جمله آثار منقح متون فارسی است که با شیوۀ علمی و متد تحقیق و تصحیح فراهم آمده است. مع هذا ارزش­های این متن صرفاً در مقام تصحیح باقی    نمی­ماند، بلکه با ژرف نگری بیشتری می­توان دریافت که این دو استاد برجسته- با تبحّر در تاریخ، کلام، فلسفه و ادبیات فارسی نیز با تسلط کامل به زبان و ادب عربی- اثر ویژه­ای را باز تولید کرده­اند؛ به گونه­ا...

آثار و متون بر جای مانده از گذشتگان جزئی از میراث یک جامعه به شمار می رود . هر چند بسیاری از متون ادب فارسی با سعی و تلاش بزرگان و اهل دانش و اساتید و دانشجویان مورد تصحیح علمی و انتقادی قرار گرفته اند اما هنوزمجموعه ی عظیمی از آثار قدما یافت می شود که مورد تصحیح قرار نگرفته اند و به راستی که خیلی از این متون می تواند راهگشای فعالیت های ادب پژوهان و موجب دسترسی آنان به این میراث گرانقدر شود . ...