نظر به تأثیر تاریخ باستان در ادبیات فارسی نگارنده در نظر دارد سیمای ادبی سه شخصیت برجستةایرانی یعنی زردشت، مانی و مزدک را در آثار منظوم فارسی مقایسه نماید. ناگزیر، پس از بررسیردپای آنها در متون نظم و شناخت دیدگاه شعرا نسبت به این سه نام آور در می یاابیم که زردشتبیش از دو دیگر کانون توجه ادبا، البته در جهت ذم و نکوهش وی بوده است. همچنین شعرا بهجنبة هنری و مضامین زیبا سازی مانی بدون در نظر گرفتن ...

تسلط رویکرد سیاست-محور در تاریخ‌نگاری از اواخر قرن نوزدهم و مقارن با پیدایش رویکردهای تاریخ جدید به چالش کشیده شده است و تاریخ‌نگاران و فیلسوفان تاریخ در دوره‌ی جدید در تلاش برای به چالش کشیدن این پارادایم، الگوها و شیوه‌های تاریخ‌نگری و تاریخ‌نگاری بدیلی ارائه کرده‌اند که با عنوان «تاریخ جدید» شناخته می‌شود. منابع گوناگون تاریخ هنر و معماری اسلامی در طول قریب به دو سده‌ از پیدایش این حوزه‌ی مط...

ولفگانگ آیزر یکی از دو بنیانگذار مکتب ادبی کنستانس است که نظریه‏ی زیبایی‏شناسی دریافت را مطرح کرد. مباحث مطرح در این مکتب از بنیادی‌ترین تأثیرات پدیدارشناسی در این حوزه برخوردار بود. این مکتب مخاطب را عامل فعال در فرآیند خوانش و آفریدن معنای متون می‏داند. آیزر با طرح شکاف‏ها و خلاء‏های موجود در هر اثر ادبی بر آن شد که اثبات کند مخاطب با پر‏کردن شکاف‏ها به اثر هنری زندگی می‏بخشد. او دیدگاهش را ب...

هر اثر هنری در بستر زمانی و مکانی خاصی از سوی مخاطبان دریافت و فهم می شود و گاهی مورد نقد و تفسیر قرار می گیرد. رویکردها و روش های مختلفی در تفسیر اثر هنری طرح شده و درباره آن بحث کرده اند؛ از هرمنوتیک و نشانه شناسی گرفته تا روش های تأویل فلسفی و عرفانی. در تفسیر اثر هنری مؤلفه هایی چون زمان و مکان و آگاهی از تاریخ و هنر و متن اثر دخالت دارند. در این میان، پیشفرض های فکری، فلسفی، فرهنگی، تاریخی...

چکیده تمامی آفرینش­های هنری و ادبی انسان در هر دوره­ای در ارتباط و پیوند با یک‌دیگر قرار می­گیرند. به گونه­ای که با تحلیل مقایسه­ای میان آفرینش­های هنری و ادبی انسان در یک دوره می­توان به مؤلفه­های سبکیِ یکسان و مشابهی دست یافت. استخراج ویژگی­های سبکی مشترک میان انواع هنرها نیازمند وجود ابزارهای دقیقی است که در تمامی آفرینش­های هنری و ادبی قابل سنجش باشد. بررسی عملکرد دو فرآین...

کمال الدین مسعود خجندی معروف به «کمال خجندی» و متخلص به «کمال» شاعر و عارف بزرگ قرن هشتم و از معاصران حافظ شیرازی است. کمال خجندی در شیوه غزال سرایی از شاگردان سعدی به شمار می رود. تأثیرپذیری های کمال خجندی از غزل سعدی در حوزه های گوناگون؛ مضامین و محتوا، ساختار کلام، ترکیب ها و عبارات، موسیقی کلام، وزن، قافیه و ردیف و نیز به کارگیری اسلوب معادله و تمثیل چشمگیر است. در متون بلاغی جدید، تمثیل یک...

چکیده از آغاز قرن شانزدهم میلادی، ایران هم زمان با استقرار دولت شیعی و حضور قدرت های نوظهور عیسوی اروپایی در مرزهای جنوبی خود با تجربه ای تازه مواجه شد. ورود مسیونرهای مذهبی با حمایت کشورهای متبوع به ایران تسهیل شد؛ به گونه ای که میسیونرها طی سده های بعدی به یکی از مؤثرترین نهادها در ایجاد دگرگونی های فرهنگی ایران بدل شدند. مبلغان کاتولیک و پروتستان شیوه های متفاوت سیاسی و مذهبی را در ایران به...

طبقات­الصوفیه یکی از متون کهن فارسی نوشته شده در حوزة هرات (قرن پنجم هجری) است. این کتاب حاصل املای سخنان خواجه عبدالله انصاری در مجالس وعظ است که به دست یکی از شاگردانش نوشته شده است. بررسی زبان این متن می­تواند برخی نکات زبانی ناگفته دربارة گویش کهن رایج در آن حوزة جغرافیایی را آشکار کند. در این مقاله به «اثرپذیری زبان طبقات از زبان عربی»، به عنوان بهره­ای از مسائل زبانی موجود در این متن پردا...