تلاش در جهت زدون فرهنگ دینی و احیای فرهنگ باستانی و جایگزینی آن به جای ارزش‌های مذهبی و به تبع آن جدایی دین از سیاست در دوره پهلوی پدر و پسر، در شعر فارسی تأثیر بسزایی گذاشت تا جایی که باعث کم رنگ شدن انعکاس مسائل دینی در شعر شاعران این دوره گردید؛ اما از سال 1332 به بعد کم‌کم رگه‌هایی از مذهب در شعر فارسی علی رغم سوق شعر به مسائل مادی و شهوانی در آثار شاعران مشاهده شد. در این مقاله بر آنیم تا ...

تا همین اواخر، تاریخ­ هنر و معماری دوران اسلامی ترکیه، بعد از دوران سلجوقی، هنر و معماری عثمانی دانسته می­شد. اما این دیدگاه امروزه منسوخ گردیده است. زیرا بعد از فروپاشی سلاجقه امیرنشین­های خودمختار ترکمن در نقاط مختلف آناتولی حضور داشتند که برخی از آنها تا قرن چهاردهم و برخی دیگر حتی تا قرن پانزدهم دستگاه حکومتی خود را در مقابل گسترش روزافزون عثمانی­ها محافظت می­نمودند. در دوران حاکمیت بی­لیک­...

در هنر ایرانی، همواره حضوری از نیروی مافوق طبیعی در قالب تصاویر طبیعی رخ می‌نماید و همواره جهان خاکی آدمیان را با ماوراء آن پیوند داده است. این هدف جز با تعمق بر دو کهن الگوی فروهر و سیمرغ در به ظهور رسانیدن نماد فرشته محقق نخواهد شد. در این تحلیل، سعی بر آن است، تا با گردآوریهای اسنادی و کتابخانه ای به تحلیل و توصیف موضوع اقدام نموده و در ادامه به ریشه‌یابی نقش فرشته در کهن‌الگوی فروهر و سیمرغ...

در این رساله برداشت های تصویری از دوزخ در هنر ایران، مورد مطالعه قرار می گیرد که عموماً متعلق به دوره های ایلخانی، تیموری و صفویه می باشند. دوره ی ایلخانی با توجه به آزادی نسبی مذهبی حاکمانش، کتاب های مصور مذهبی مانند تاریخ طبری و جامع التواریخ،... را در بر دارد. در این آثار علاوه بر تأثیرات مذهب اسلام، انعکاس مذاهب بودایی و مسیحی نیز به چشم م یخورد، اما تصویر دوزخ در این آثار مشاهده نم یشود...

دیوارنگاری مذهبی در معنای هنر شیعی و با محوریت ائمه دین، به‌ویژه واقعه کربلا با قدمتی چندصدساله، از مهم‌ترین گونه‌های دیوارنگاری ایرانی است که دوران اوج و شکوفایی خود را در دوره قاجار و در پیوند با تعزیه سپری نمود. تأثیر این ارتباط در ویژگی‌های مضمونی، ساختاری و زیبایی‌شناختی دیوارنگاری‌های مذهبی این دوران با تکنیک‌های اجرایی مختلف نمایان است. گچ‌نگاری‌های امام‌زاده ‌زید در اصفهان و کاشی‌نگاری‌...

در هنر دوران مسیحیت پی‌یتا از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار بوده و صحنه‌های متعددی از درد و رنج حضرت مریم و عیسی (ع) را به‌گونه‌ای که مادر، فرزندش را در آغوش کشیده و بر زانو حمل می‌کند، به‌تصویر درآورده است. نمونه‌های قدیمی از صحنه پی‌یتا با ترکیب‌بندی مثلثی دیده می‌شود که یادآور نقش برجسته‌های مهر در حال کشتن گاو یا قربانی مقدس در نیایش‌گاه میترایی بوده که قرن‌ها پیش از شکل‌گیری معماری و هنر مسی...

هنر هخامنشی تجسمی از شیوه تفکر هخامنشی است، زیرا که تلاش آنها برای برای سازماندهی یک امپراطوری عظیم و ایجاد ارزش‌های جهانی، این هنر را به هنری منسجم، ایستا، برنامه‌ریزی شده و دارای الگوهایی متعالی تبدیل کرده بود. هخامنشیان با آمیزش هنرهای مختلف سبک ویژه‌ای در معماری و شمایل نگاری در خاستگاه خویش، پارس، بنیان نهادند. در نقش برجسته‌های تخت جمشید صحنه‌هایی از مراسم و مناسک رایج در پایتخت شاهان هخا...

نقاشی قهوه خانه ای از جمله هنرهایی است که از بطن جامعه و توسط نقاشان مکتب ندیده ای بوجود آمد که هر کدام از آن ها در حرفه های مختلف مثل کاشی سازی، گچ بری، و... فعالیت می کردند. در این نوع نقاشی شاهد مضامین مذهبی و غیر مذهبی هستیم که بدون تکلف و در نهایت سادگی به تصویر کشیده شده اند. در قهوه خانه ها نقالانی حضور داشتند که به بیان داستان های مذهبی، ملی و حماسی می پرداختند، نقاشان قهوه خانه ای متأث...

مسجد جامع اصفهان نه تنها از نظر ارزش‌های معماری و هنری دارای اهمیت است، بلکه به عنوان پایگاه مستحکم اقتصادی و اجتماعی و مذهبی، در دوران حیات خود، نقش مهمی را ایفا کرده است. از دید معماران و مورخان هنر، این بنا به عنوان دایرهالمعارف هنر و معماری بررسی شده است. از دید بعضی از کارشناسان، یادگارنویسی بر دیوار بناهای تاریخی نوعی تخریب به شمار می‌رود؛ اما پاره‌ای از این دست‌نوشته‌ها حاوی اطلاعات اجتم...

این مقاله قصد دارد مسألۀ «حسرتِ باغ» یا همان «تمنای مینو» را به عنوان محرکی (رانه ای) بنیادین در هنر انتزاعی ایران، با محوریت عَلَم های عاشورایی، مورد بررسی قرار دهد. برای رسیدن به این منظور، در ابتدا به بازتاب این تمنّا در هنرهای مختلف ایرانی ـ اسلامی، اعم از تشعیر و تذهیب و نگارگری و غیره، اشاره ای گذرا نموده ایم؛ سپس به مقایسه ای تطبیقی و تحلیلی میان «عَلَم های عاشورایی» و «معماری منظر ایرانی» (با...