شاهنامه رشیدا، یکی­از نسخ خطی مصور دوره­صفویه متعلق به­سده یازدهم هـ. ق، و کتابت آن منسوب به­عبد­الرشید دیلمی است، به­همین دلیل هم به­شاهنامه­رشیدا معروف ­است. معتمدالدوله، رئیس کتابخانه فتح­علی­شاه قاجار در صفحه­آستر بدرقه کتاب این انتساب را مرسوم کرد. درحالی­که تطبیق شیوه رسم­الخط شاهنامه­رشیدا با آثار خوشنویسی عبد­الرشید دیلمی مانند چهل­کلمه و تحفه العراقین، تفاوت رسم­الخط این آثار را از یکد...

اختیار در قرائات از مباحث مهمی است  که با ضوابط و معیارهای خاص آن قرائات صحیح مشخص می شود. پس مسلم است که به طور غیر رسمی، اختیار در قرائات از اواخر قرن اول پدید آمده بود و این جریان با اقدام ابن مجاهد در اول قرن چهارم و عنایت ویژه به قرائات سبع محدود شد، هرچند هم زمان با ابن مجاهد و پس از او دانشمندانی به اختیار در قرائات پرداختند.   این بحث بیش تر مورد توجه دانشمندان اهل سنت و تا حدودی مورد ق...

شواهد روایی و گزارشات تاریخی مویَد این مطلب است که ائمه مقامی عالی تر از سایر صحابه داشته و وارثان حقیقی سنت مادی و معنوی رسول خدا می باشند. دانشمندان شیعه معتقدند که ائمه(ع) دارای درجه ای عالی از علم می باشند که فراتر از علم بشری است. ایشان علم خویش را از طریق منابعی کسب کرده اند که جنبه افاضی دارد. قرآن، سنت پیامبر(ص)، مصحف علی(ع)، مصحف فاطمه(س)، جفر، جامعه، الهام، تحدیث و روح القدس در شمار من...

یکی از مهم‌ترین کتاب‌های فارسی درباره تاریخ سلسله بهمنیان و عادل­شاهیان تذکره الملوک، نوشته رفیع‌الدین ابراهیم شیرازی، مورخ دربار عادلشاهیان است. نسخه­هایی از این اثر در موزه و کتابخانه سالارجنگ، کتابخانه آصفیه، کتابخانه بریتانیا و کتابخانه ملی پاریس نگهداری می‌شود. در این مقاله تنها به معرفی نسخه موجود در کتابخانه ملی پاریس و ویژگیهای آن پرداخته شده است. در این نوشتار کوشیده‌ایم پس از بررسی شر...

باورهای عامیانه که ریشه در اساطیر، آیین‌ها و معتقدات بشر ادوار کهن دارند، در نواحی مختلف ایران، از جمله ایلام با تاریخ و فرهنگ چند هزار ساله، حضور دارند. تحقیق در سابقۀ باورها و سنن عامه، ما را با گوشه‌هایی از ذهنیت مردم در ادوار کهن آشنا می‌کند. به سبب سیطرۀ سنت شفاهی بر ادبیات و فرهنگ ایلام و عدم کتابت آثار در روزگاران کهن، نمی‌توان در باب ریشه و قدمت آیین‌ها و باورهای این ناحیه، تحقیقی اطمین...

اساسی ترین رویکرد شکاکانة خاورشناسان به وثاقت متون کهن اسلامی، در اواخر دهة 1970 از سوی جان ونزبرو ارائه شد. او با نامعتبر خواندن اسناد روایات و اطلاعات منابع رجالی و فهرست نگاری ها، این نظریه را مطرح ساخت که در تاریخ گذاری همه متون کهن اسلامی، حتی قرآن، باید از شیوة تحلیل ادبی استفاده کرد. تحلیل ادبی او از کهن ترین متون اسلامی در حوزة تفسیر، حدیث، سیره و قرآن به این استنتاج تاریخی انجامید که ه...

یلدا نام دیگری است که ایرانیان برای شب چله به کار می‌برند. معنای این واژه، یعنی میلاد، دو نظر متفاوت را دربارة منشأ این مراسم پدید آورده است. گروهی آن را نامی به‌جامانده از رسم بزرگداشت میلاد مسیح توسط ایرانیان دانسته‌اند،و عده‌ای آن را یادمانی کهن از رسم بزرگداشت میلاد خورشید یا ایزد مهر در دینی به نام مهرپرستی که به‌زعم طرفدارانش در گذشتة باستانی ایران رایج بوده است، تصور کرده‌اند. این مقاله ...

سیستان در قرن¬های 3 تا 5 هجری با فرمان پارسی سرایی یعقوب لیث صفاری و سرایش اولین شعر فارسی توسط محمدبن وصّیف، رسمأ در شمار اولین خاستگاه¬های کتابت فارسی دری به شمار آمد و مهد پدید آمدن اولین شعر دری گردید. در این پژوهش به واکاوی کهن ترین متون باز ماند? نثر دری و ارتباط آن با گویش سیستانی پرداخته می¬شود تا با استفاده از این شیو? تکلم ابهامات آن متون بر طرف گردد. از جمل? متون کهن نثر و نظم دری، می...

محقّقان از دیرباز به موضوع ارتباط و تناسب سوره­های قرآن توجّه داشته و در این باره نظریّات متعدّدی مطرح کرده­اند؛ که این دیدگاه­ها در تحقیقات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است. در این میان، آراء علّامه طباطبایی«ره»، با توجّه به جایگاه علمی ایشان بخصوص در زمینهﻯ تفسیر قرآن، از اهمیّت دو چندانی برخوردار است؛ موضوعی که به دلایل مختلف از جمله نوع نگاه علّامه طباطبایی«ره» به چگونگی چینش سوره­های مصحف کنونی و ا...

دو سروه نورین و و لایت با تلفیق پریشان و ناشیانه ای از آیات قرآن و در عباراتی سست و مغلولط درباره وصایت و مناقب امام علی (ع) ساخته شده است پس از تحقیق فراوان معلوم گردید این دو سوره در قرن یازده ق. در هندوستان توسط عده ای ناشناس جعل و نشر شده است تنها منبع شیعی که از این دو سوره یاد می کند کتاب تذکره الائمه از اثار قرن 12 ق است که مولف آن منبع خود را ذکر نمی کند بنابراین ادعای برخی خاورشناسان و...