چکیده: نماد پردازی های مذهبی در نقش برجسته های سنگی دوره ساسانی اهمیت بسیار زیادی در شناخت هنر تصویری ایران داشته و در تحقیقات و مطالعات تاریخی، سیاسی، اجتماعی و مذهبی از منابع معتبر و ارزشمند این دوره محسوب میشوند. از آنجا که فرهنگ دوره ساسانی ارتباطی بسیار مستقیم با اعتقادات و باورهای مستقیم داشت، استفاده از نیروهای ماورایی و بروز آن در تصاویر و استفاده از نمادها در آثار هنری نهادینه شد. ...

سمبولیسم سمبولیسم یا نمادگرایی پیش از آن که یک مکتب به حساب بیاید، یک مفهوم یا فلسفه است. بشر از ابتدای شکل گیری تمدن ها و آغاز شاعری تمایل داشته حرف هایش را در قالب نمادها و نشانه ها به زبان آورد و چیزهای پیرامونش را با تجسم مفاهیمی عمیق تر از آنچه به چشم می آید، نشان دهد، همان طور که مصریان باستان گل های اسیریس را نماد مرگ می دانستند، هندیان گل نیلوفر را نشانه تاج خداوند می نامیدند، بابلی ه...

ازنظر یونگ بین رؤیا، اساطیر، ادبیات، و به طور کلی هنر رابطۀ بسیار نزدیکی برقرار است. او از بازتافتن نمادهای اساطیری و صورت های ازلی در رؤیا و آفرینش های ادبی و هنری سخن گفت؛ زیرا صور مثالی در هنر و ادبیات هم خود را مانند رؤیا نشان می دهند. مرزبان نامه از متون نثر ادبیات کلاسیک ایران است که «صور مثالی» در آن، در قالب حکایت های اخلاقی و اساطیری بروز کرده است. در پژوهش حاضر، کهن الگوی های مهمی چون...

در دوران معاصر و به دلیل دگرگونی های فراوان در آفرینش های هنری، تعداد اندکی از هنرمندان هستند که به بازتولید برخی از نمادهای خاص اهتمام دارند. از مهم ترین این هنرمندان، ژازه طباطبایی ـ نقاش و مجسمه ساز ـ است که به شیوه خاص خود برخی از نمادهای مهم و کهن ایرانی را بازمی آفریند؛ مانند شیروخورشید، اسب و مرغ ـ آدم ها و غیره . در این مقاله چگونگی بهره گیری ژازه از این نمادها بررسی می-شود؛ این نمادها ...

نقد کهن الگویی از شاخه های نقد ادبی است که متن را با توجه خاص بر کهن الگوها و اسطوره های تکرار شونده در روایت، نشانه ها، تصاویر و شخصیت ها تفسیر می کند. کهن الگوها تصاویر و نشانه های تکرار شونده ایی هستند که ناخودآگاه بشر را تشکیل می دهند. بنابراین پژوهشی دقیق درباره کهن الگوها در متون ادبی گوناگون ملل می تواند چراغی در راه شناسایی ماهیت واقعی انسان به عنوان یک شهروند جهانی باشد. آنیما در م...

گومیزشن و وزارشن به دو دوره از مهم‌ترین ادوار آفرینش در اساطیر ایرانی اطلاق می‌شود که طی آن، نبرد میان دو بن متخاصم خیر و شر، به شدیدترین مرحله خود می‌رسد و در نهایت به پیروزی نهایی خیر بر شر می‌انجامد. اعتقاد به نبرد و درگیری میان دو اصل نیک و بد که اساس تفکّر اسطوره‌ای ایرانی را تشکیل می‌دهد، در شاهنامه فردوسی در قالب جنگ‌ها و کشمکش‌های درازآهنگ ایران و نیران (غیر ایرانی) نمود یافته است. در شا...

اندیشه مرگ و زندگی یکی از مهم¬ترین اصول عقاید و باورهای آدمیان است. انسان از گذشته¬های دور تا کنون، بعد از آفرینش و مشاهده مرگ، همواره به دنبال جاودانگی و در آرزوی بی¬مرگی بوده¬است. از نظر مردمان گذشته و در اغلب آیین¬ها و دین¬ها، مرگ پایان زندگی و نابودی مطلق انسان نیست، بلکه می¬تواند عاملی برای زندگی بهتر و والاتر باشد. پژوهش حاضر با هدف بازشناسی نحوه ورود نمادهای اسطوره¬ای آفرینش در شاهنامه و...

    چکیده برخی مفاهیم به سبب ورود در حوزه‌­های مختلف تاریخ، دین، اسطوره و ... و به دلیل گره ­خوردگی با تخیّل، عاطفه، شعر و ادبیات چنان توسّعی یافته که قالب معانیِ قاموسی را در هم شکسته و به نمادهای شعری یا بن­مایه­‌های داستانی بدل ­شده­اند. یکی از این گونه مفاهیم، «خِضر» یا «خَضِر» است که نه تنها بن‌­مایه­‌ای پربسامد و معنی­‌آفرین بوده که به دلیل برخورداری از خصلت شناوری معنایی و انعطاف مفهومی، دچار ...

     یونـگ در مکتـب روان شناسی خود،  محتوا و درون مایه ناخودآگاه جمعی  را کهـنالگـو می داند . عشق یکی ازبرجسته ترین کهن الگوهای  روان بشر  است که از دیرباز، ذهن انسان را به خود مشغول ساخته است، اساطیر و متون ادب فارسی ، عرصـۀ وسـیعی از جلـوههـای کهن الگو ی عشق به شمارمیآیند؛ نمایشنامه سلطان مار اثر بهرام بیضایی که  یک اثر اسطوره ای و عاشقانه  است، داستان  عشق  خانم نگار و سلطان مار را  روایت می...

در این مقاله، گزارش نظامی از معراج حضرت پیامبر(ص) با نظریة تک اسطورة کمپبل سنجیده شده است. بر پایة این نظریه، قهرمانانِ همة سفرهای تمثیلی، مراحل یکسانی را پشتِ سر می­گذارند و با عزیمت از سرزمین خویش، گذر از مرحلة تشرف و رسیدن، به سرزمینی که در آن به سر می­برده­اند بازمی­گردند تا رسالت خویش را به پایان برند. پیامبر نیز در این سفر روحانی، نخست از فضای عالم امکان عزیمت می­کند و در ماورای ...