بررسی و تحلیل آثار ادبی بر بنیاد دیدگاه­های جدید باعث فهم جنبه­های ناشناخته اثر ادبی می­شود. داستان زال و رودابه، که در آن  با مهارتی خاص لطافت عاشقانه با صلابت حماسه درهم آمیخته، ترکیبی نوآیین و شگفت به وجود آمده، تاکنون از چشم­انداز نقد روانکاوانه مورد تحلیل واقع نشده است. بررسی روانکاوانه­ی این داستان بر اساس دیدگاه یونگ و تحلیل کهن­الگوهای آن، می­تواند دریچه­های تازه­ای از معانی نهفته در شا...

شاهنامه فردوسی، سرگذشت قومی و ملّی ما، آمیزه‏ای پربها از اسطوره، حماسه و تاریخ است که برخی کوشیده‏اند آن را به سه بخش مجزّای اساطیری، حماسی و تاریخی تقسیم کنند، اما درهم‌تنیدگی این سه قسمت چنان است که تعین حدّ و مرز و جداسازی آن‌ها از یکدیگر ناممکن می‏نماید. برای نمونه آنچه بسیاری آن را بخش تاریخی شاهنامه می‏دانند با داستان‌هایی نشئت‌گرفته از اندیشه اساطیری و مفاهیم نمادین و کهن‌الگویی قومی آمیخته...

بررسی شگردهای بلاغی اثر ادبی از راه‌های کشف زیبایی‌های متن است. در مطالعات بلاغی سنتی غالباً با نگاهی جزءنگر تنها به تعیین بسامدها و توصیف آرایه‌ها و انواع آن‌هادر متون ادبی بسنده می‌شد. در مقابل، سبک‌شناسی بلاغی، رویکردی جدید در بررسی ویژگی‌های بلاغی متن است که تأثیر آرایه‌های ادبی را بر کیفیت پردازش موضوع با توجه به آن‌گونه (ژانر) خاص بررسی می‌کند. در این رویکرد، ما با مفاهیمی از حوزۀ نقد، زبا...

در مقالة حاضر، به صورت موجز، توضیحی چند درباره ادبیات تطبیقی داده می شود و سپس مقایسه ای بین نقد تاریخی و نقد نفوذی و ادبیات تطبیقی صورت می گیرد و دیدگاه چند استاد ادیب و فرزانه نیز ذکر می شود و در آخر، نقد تطبیقی خاقانی و بحتری و پورکشی در شاهنامه و نمونه مشابه یونانی انجام می شود. ادبیات تطبیقی از شاخه های جدید گسترده ادبیات و ادبیات نمایشی امروز است که در آن، تشابه و تفارق نمونه های مختلف آث...

فردوسی در اوایل پادشاهی ضحّاک چهار بیت در بیان بی‌رسمیِ هوس‌آلود او سروده است: پس آیین ضحّاک وارونه‌خوی ز مردان جنگی یکی خواستی کجا نامور دختری خوب‌روی پرستنده کردیش در پیش خویش   چنان بُد که چون می‌بدیش آرزوی بکشتی/ به گُشنی/ به کشتی که با دیو برخاستی به پرده اندرون پاک بی‌گفت‌و‌گوی نه رسم کیی بُد نه آیین کیش دشواری اصلیِ این قطعه در ضبط، قرائت و معنای مصراع دومِ بیت د...

در نقد متون، ناقد نخست می‌کوشد زمینه‌ای متناسب با متن بیابد تا بر اساس آن الگو به بررسی بپردازد. در پژوهش حاضر، اساس کار، بررسی تأثیر لحن بر میزان انتقال پیام در «شاهنامه» است. با این نظر ‌که لحن مربوط به گونه‌های زبانی است، این پژوهش حول محور زبان به بررسی عامل لحن می‌پردازد. اسپیتزر(منتقد فرانسوی)، معتقد است که کاربرد هر واژه در هر متن، شکل ظهور عاطفی آن است؛ تنها باید دانست که کدام کنش زبانی...

ادبیات تطبیقی از پیوندهای کلی میان ادبیات جهان بحث می‌کند و با نفوذ در ابعاد متنوع ادب، عناصر اصیل هر ملت را بازگو می‌نماید، تا اهمیت عناصر بیگانه و خصوصیت ادبی مختص به هر ملت را بیابد. در باب رنگ‌ها به شکل تطبیقی، پیش از این گویا در دو حماسه‌ هومر و «شاهنامه» فردوسی مقایسه و تحلیلی صورت نگرفته است. بر همین بنا، در این پژوهش انواع رنگ‌های کاربرد یافته در دو حماسه‌ به روش تطبیق...

یادداشت‌های شاهنامه یکی از کامل‌ترین و جامع‌ترین شرح‌های شاهنامه است. جلال خالقی مطلق در این اثر به‌طور ستوده اطلاعات بایسته‌ای را ارائه کرده است. این اطلاعات عبارت‌اند از: گزارش ابیات، توضیح واژه‌ها، اشاره به ریشه‌شناسی برخی کلمات، سبب اصالت برخی گزینش‌ها، بررسی پی‌درپی‌بودن ابیات، اشاره به نکات دستوری و جنبه‌های بلاغی و زیبایی‌شناختی، توضیح ژرف‌ساخت‌های اسطوره‌ای- آیینی برخی از ابیات. در این ...

گومیزشن و وزارشن به دو دوره از مهم‌ترین ادوار آفرینش در اساطیر ایرانی اطلاق می‌شود که طی آن، نبرد میان دو بن متخاصم خیر و شر، به شدیدترین مرحله خود می‌رسد و در نهایت به پیروزی نهایی خیر بر شر می‌انجامد. اعتقاد به نبرد و درگیری میان دو اصل نیک و بد که اساس تفکّر اسطوره‌ای ایرانی را تشکیل می‌دهد، در شاهنامه فردوسی در قالب جنگ‌ها و کشمکش‌های درازآهنگ ایران و نیران (غیر ایرانی) نمود یافته است. در شا...