چکیده: یکی از نظریات فلسفی که در باب معناشناسی ذکر شده و سپس به حوزه‌ی زبان‌شناسی راه یافته، نظریه‌ی مشروط به صدق جملات است. براساس این نظریه، معنای جمله در محتوای گزاره‌‌‌‌ای آن گنجانده شده و بر حسب شرایط ، صدق آن ، قابل تبیین است. تطبیق این نظریه با ساختار متفاوت زبان عربی و به ویژه آیات قرآن کریم، می‌تواند دریچه‌ای به سوی درکی عمیق از قرآن کریم باشد. در زبان عربی جملات به دو گروه...

چکیده: هدف علم مسئلۀ مورد مناقشه بین رئالیست‌ها و مخالفانشان است. رئالیست‌ها معتقدند هدف علم دستیابی به نظریه‌هایی است که توصیف و تبیین صادقی از جهان به‌دست دهند. برای پاسخ به این مسئله که چرا باید هدف فعالیت علمی و معرفتی را چنان‌که رئالیست‌ها اصرار دارند رسیدن به صدق قرار دهیم پاسخ‌های متنوعی داده شده است. این مقاله بر آن است برای این مسئله پاسخی کانتی را در زمینة بحث رئالیسم علمی بازس...

ابطال‌گرایی پوپر نظریه‌ای درباره روش‌شناسی علمی ‌و معیاری برای جداسازی گزاره‌های علمی ‌از غیر‌علمی است که برخلاف روش استقرایی با تکیه بر بداهت روان‌شناختی گزاره‌های مشاهدتی و به اصطلاح پایه در پی اثبات صدق قطعی یا حتی غیرقطعی و احتمالاتی نظریه‌های علمی نیست. از این‌رو نظریه‌ها همواره در حد حدس و گمان باقی می‌مانند. اما اگرچه آنها حدس‌هایی قطعاً صادق یا احتمالاً صادق نیستند، می‌توانند گمان‌هایی تق...

مسئلة نجات و رستگاری پیروان ادیان از جمله مسائل بحث‌برانگیز در حوزة فلسفة دین است. در میان اندیشمندان اسلامی، ملاصدرا از جمله متفکرانی است که نجات و رستگاری را در پرتو عواملی فراتر از حقانیت و صدق ادیان تبیین می‌کند. نکتة مهم و درخور توجه این است که دیدگاه وی در خصوص مسئلة نجات کاملاً مبتنی بر مبانی معرفت‌شناسی خاص وی در خصوص «صدق‌پذیری گزاره‌های وحیانی» و نیز «امکان دست‌یابی به صدق» این گزاره‌ه...

بر اساس تلقی رایج، در نظریه‌ی اصالت وجود و اعتباریت ماهیت، دو وصف اصالت و اعتباریت، به ترتیب به صدق بالذات و صدق بالعرض بر واقعیت خارجی تحویل برده می‌شوند و در نتیجه نه تنها تحقق ماهیت در خارج بلکه واقع نمایی مفاهیم ماهوی نیز انکار می‌گردد. این تفسیر از اصالت وجود هیچ شاهدی از کلمات صاحب نظریه نداشته بلکه آشکارا با کلمات وی در تعارض بوده و بنابراین قابل استناد به صدرالمألهین نمی‌باشد. منشاء این...

علم به حضوری و حصولی تقسیم می شود. در علم حضوری، علم و معلوم عین هم هستند؛ اما در علم حصولی، علم غیر از معلوم است. علم حصولی را به حضور صورت شیء در عقل تعریف کرده اند. علم حصولی به تصور و تصدیق تقسیم می شود. در باب ماهیت تصدیق، دیدگاه های مختلفی مطرح است که می توان آنها را به سه دسته کلی، تقسیم کرد. یک گروه تصدیق را امری مرکب و اعم از حکم و تصورات محکوم علیه و محکوم به می دانند. دسته دوم تصدیق ...

اصل عدم تناقض، قاطعانه ادعا می کند که هر تناقضی محال است. در این نوشته، با تحلیل مفاهیمی چون «تناقض» و «عدم تناقض» و ارتباط این مفاهیم با عامل معرفتی (انسان)، نشان خواهیم داد که ادعای مذکور، حداکثر می تواند به این معنی باشد که انسان های فعلی نمی توانند تناقضی را توجیه کنند. اگر این تحلیل، درست باشد، اصل عدم تناقض، برای قطعیت خود دلیل موجهی ندارد، و این احتمال وجود دارد که به شکلی معنادار و موجه...

امری سودمند که موجب انتفاع معنوی یا مادی گردد و نقطهی مقابل آن فساد باشد، مصلحت است.در رابطهی با تبعیت احکام از مصالح و مفاسد دو نظریهی اصلی وجود دارد:الف: اندیشهی انکار، به اشاعره نسبت داده شده است که معتقدند در ذات هیچ فعلی مصلحت یامفسدهای نهفته نیست که احکام تابع آنها باشد، بلکه امر یا نهی شارع مصلحت و مفسده را درافعال به وجود میآورد.ب: اندیشهی اثبات،گاهی به همهی عدلیه و گاهی به مشهور عدلیه ...

مسئله صدق در گزاره­ها یکی از مسائل مهم معرفت­شناسی است. از این رو، فیلسوفان و معرفت­شناسان از دیرباز تا کنون دیدگاه­های گوناگونی درباره «ماهیت و چیستی صدق» و نیز «معیار صدق» ابراز داشته­اند. در این نوشتار، ما به بررسی نظریه مطابقت می­پردازیم اما رویکرد ما بیشتر معطوف به ماهیت و چیستی صدق است نه معیار صدق. نظریه مطابقت یک پیش­فرض مهم دارد و آن واقع­گرایی است؛ بدین معنا که اولاً، ملتزم باشیم که و...