شخصیت ها و داستان های محمود و ایاز و لیلی و مجنون، بازتاب گسترده ای در عرفان داشته اند و از آنها برای بیان مفاهیم عرفانی استفاده شده است. این دو داستان به دلیل قابلیت های فراوانی که در تأویل پذیری عرفانی در درون خود دارند نسبت به سایر داستانهای عاشقانه دیگر نظیر: ویس و رامین، خسرو و شیرین و ...بیشتر مورد توجه عرفا قرار گرفته اند. هر یک از شخصیت های محمود و ایاز و لیلی و مجنون نمادهای خاص عرفانی...

در گستره ادب فارسی , شاعران و نویسندگان اهل عرفان با بهره جستن از مضامین و واژه هایی که برای عشق صوری و ظاهری به کار می رود ( رخ و خط و خال , شراب و عیش و...) در مفاهیم و معانی هر یک , دگرگونی بنیادی و اساسی به وجود آورده اند و این الفاظ را به صورت استعاری و رمزی برای جمال حقیقی و خوشی ناشی از وصال و رسیدن به معبود ازلی به کار گرفته اند. ایشان , معنا را به کسوت لفظ پوشانده اند که با کنار زدن پو...

نظریۀ نشانه‌‌‌‌شناسی شعر مایکل ریفاتر، از نظریه‌‌‌‌های خواننده‌‌‌‌محور سدۀ بیستم اروپاست که در تحلیل شعر‌‌‌‌های اروپایی بسیار تأثیرگذار بوده‌‌است. در پژوهش حاضر با بهره‌‌‌‌گیری از نظریۀ مذکور، موضوع معشوق در نمونه‌‌‌‌ای از شعر معاصر -از شاملو- بررسی شده‌‌است. پژوهشگران پس از خوانش اکتشافی، با بهره‌‌‌‌گیری از توانش ادبی به خوانش پس‌‌‌‌کنشانۀ شعر پرداخته‌‌‌‌اند. انباشت‌‌‌‌هایی با معنابن‌‌‌‌های «ف...

سنایی غزنوی از پرآوازه ترین شاعران قرن ششم هجری و از پیشگامان شعر عرفانی محسوب می شود. برای نخستین بار در شعر اوست که مفاهیم و اصطلاحات عرفانی،  لطایف و دقایق قرآنی بسیاری به شعر فارسی راه می یابد، که اسماء و صفات حضرت احدیّت، مهم ترینِ آنها به شمار می­آید. در این تحقیق نحوه تجلی اسماء و صفات الهی از منظر زبانی و واژگانی مورد بررسی قرار می­گیرد. سنایی گاه نام و صفت باری تعالی را منطبق با آیات و ر...

معشوق و ویژگی های آن در ادبیات همواره از جایگاهی والا برخوردار است. این ویژگی ها و به طور کلی سخن راندن از معشوق، خاص ادبیات مردانه بوده است و عرف و سنت حاکم بر محیط جامعه ی سنتی ما اجازه ی صحبت کردن پیرامون معشوق را به شاعران و نویسندگان زن نمی داده است ولی با وجود تمام این محدودیت ها، زنان شاعر با شکست هنجارهای جامعه سکوت خود را شکسته، قلم به دست گرفته و احساسات زنانه ی خود را در توصف معشوقان...

در این مقاله، سوره یوسف با دقت تمام مورد بحث و تحقیق قرار گرفته و بیشتر براساس تئوری هفت مرحله ای عطار نیشابوری درخصوص سیر و سلوک عرفانی و رسیدن به قرب پروردگار و اتصال با معشوق حقیقی تطبیق داده شده است. مراحل و منازل هفتگانه ترتیب عبارت اند از: طلب، عشق، معرفت، استغنی، توحید، حیرت، فقر و فنا. اما در اثنای کار، از رموز و اصطلاحات خاص عرفا که در این گونه مسائل کاربرد می یابند، استفاده شده است. س...

ناز و نیاز یکی از مضمون های غنایی متداول در غزلیّات عاشقانه و عارفانه ُ ادبیّات فارسی است و شاعران و عارفان هر یک به نوع خویش این مضمون را در اشعار به کار گرفته اند. اساس روابط در اشعار عاشقانه و عارفانه بر پایه ُ عشق استوار شده و معشوق اهل ناز و عاشق پر از حسّ نیاز است. در تمامی این روابط، زمانی که معشوق روی به ناز می آورد، طرف مقابل یعنی عاشق نیز خریدار ناز شده و احساس نیازمندی در او نمایان می گرد...