استان آذربایجان بخصوص تبریز را،خاستگاه انقلاب مشروطیت می شمارند.انتشار روزنامه ها در این استان،در پیشرفت مشروطه تأثیر زیادی داشت.علیقلی صفراف نویسنده،شاعر،طنزپرداز و منتقد-که خود راپورتچی و مورد اعتماد محمد علی میرزا بود-فعالیت سیاسی اش را با انتشار«شبنامه»از سال 1310 ق./1893 م.آغاز کرد و در سال 1316 ق./1899 م.روزنامهء احتیاج را منتشر ساخت و پس از توقیف،ادامهء آن را با نام اقبال چاپ کرد.در سال ...

چکیده مهم­ترین نکته­ای که در این جستار ذهن نگارنده را به خود واداشته بود، این بود که آقا نجفعلی نقاشباشی دربار قاجار، برخلاف تصور شماری از هنرپژوهان، برادر محمد اسماعیل اصفهانی و یا فرزند میرزا بابا اصفهانی نبود بلکه با توجه به بعضی از قراین و شواهد و بویژه سند ازدواج دخترش شهربانو ملقب به صفیه سلطان، بنظر می رسد که فرزند کهتر محمد باقر، نقاش دوره زندیه و اوایل قاجاریه، بوده که نزدِ یکی از دوستا...

استان آذربایجان بخصوص تبریز را،خاستگاه انقلاب مشروطیت می‌شمارند.انتشار روزنامه‌ها در این استان،در پیشرفت مشروطه تأثیر زیادی داشت.علیقلی صفراف نویسنده،شاعر،طنزپرداز و منتقد-که خود راپورتچی و مورد اعتماد محمد علی میرزا بود-فعالیت سیاسی‌اش را با انتشار«شبنامه»از سال 1310 ق./1893 م.آغاز کرد و در سال 1316 ق./1899 م.روزنامهء احتیاج را منتشر ساخت و پس از توقیف،ادامهء آن را با نام اقبال چاپ‌ کرد.در سال...

داستان یوسف یکی از معروف‌ترین داستان‌های قرآنی است که همیشه مفسران به آن توجه داشته‌اند. در این تفسیرها، افزون‌بر آنچه در قرآن در جایگاه متن اصلی آمده، مواردی تکرار شده است که از الگوی روایی ویژه‌ای پیروی می‌کند و به نظر می‌رسد با ساختار کلی داستان‌های ایرانی، به‌ویژه روایات عرفانی ایرانی متفاوت است؛ البته این تفاوت از نظرها به دور مانده است. ساختارگرایی برای بررسی این تفاوت‌ها رویکردی مناسب اس...

یکی از وقایع نگاری های اواخر سلطنت فتحعلی شاه قاجار- که تا کنون معرفی، بررسی و تصحیح انتقادی نشده و در زاویه ناشناختگی و گمنامی مانده است- کتابی خطی تحت عنوان «تاریخ فتحعلی شاه قاجار»، از نویسنده ای به نام محمد حسین بدایع نگار اورجانی است. مولف، این کتاب را به دستور فتحعلی شاه در سال 1248ق. به رشته تحریر کشیده است و تنها یک نسخه از آن موجود است و آن نیز، در کتابخانه ملی تبریز نگهداری می شود. او...

چکیده شاعران اردو‌زبان که آثار شاعران بلند‌مرتبۀ فارسی‌زبان را چه در شکل و چه در محتوای اغلب قالب‌‌های شعری اردو سرمشق خود قرار دادند، پس از گذشت سال‌‌های زیاد و کسب مهارت، نمونه‌‌های قابل تأمل و پر مغز و نغزی را از خود به یادگار گذاشتند. در قصیده‌‌سرایی هم از همان آغاز عدۀ زیادی از این شاعران طبع‌‌آزمایی کردند. در این بین، میرزا محمد رفیع سودا، علاوه بر دیگر موضوعات این قالب شعری چون مدح، ذم، ...

تا کنون چهار نسخۀ کهن از رسائل بابا افضل کاشانی از سدۀ هفتم هجری می شناختیم. اینک نسخۀ دیگری از سدۀ مزبور مورّخ سنۀ 676 هجری به دست آمده که متعلق به مجموعۀ شخصی وحید ذوالفقاری در شهر یزد است. این نسخه مشتمل بر ترجمۀ ینبوع الحیاه، متن عربی رسالۀ تفاحه و ترجمۀ فارسی آن است که در این مقاله تلاش شده ضمن معرفی نسخۀ مزبور به بیان جنبه ها و ویژگی های نسخه شناختی آن پرداخته شود. دسترسی به نسخۀ کهن دیگری...

سخن در مورد دوره ای است که عباس میرزا – یکی از افراد علاقه مند به نوگرایی و اصلاح طلبی در دوره ی حکومت فتحعلی شاه – تصمیم به اجرای اصول و موازینی در ایران گرفت ،که لازمه ی آن تغییر بسیاری از روش ها و سنت های رایج آن دوره بود. علت این تصمیم او را باید در چگونگی انجام دو دوره جنگهای ایران و روس و نتایجی که بر اوضاع و احوال ایران گذاشت ، جستجو کرد.همچنین در این دوره اروپا بعد از وقوع انقلاب صنعتی ...

میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی و محمد اقبال لاهوری دو شاعر مشهور ادبیات فارسی تاجیکی هستند که اولی، نمایندة اوج شعر و شاعری در قلمروی شبه‌قارة هند تاریخی و دومی، تمثال موجودیت شعر و شاعری به زبان فارسی پس از تغییر مرزهای تاریخی در آن سرزمین کهن است. میان این دو شاعر توانا مشترکات زیادی را جست‌وجو کردن ممکن است که ازجملة آن‌ها یکی «غم شریکی» است. بعد از تأمل در اشعار میرزا بیدل- برای مثال قسمت‌های آ...