قطب‌الدین شیرازی (634-710ق) که زندگی علمی خود را به عنوان یک پزشک جوان آغاز کرد، ناگزیر شد در جستجوی دانش سفرهای دورودرازی بکند. وی که مقامش در علم شناخته شده و از ستایش و حمایت شخصیت‌های بزرگ زمان خود برخوردار بود، حتی در دورانی که در روم منصب قضا داشت و یا از سوی حامیان ایلخانی خود به سفارت می‌رفت، به فعالیت‌های علمی خود ادامه می‌داد. این مقاله با بررسی برخی از کتاب‌های تاریخی کهن می‌کوشد تا ...

ا ایالت فارس در طی اعصار تاریخی خود، تأثیر بسزایی در ساختار سیاسی و دیوان­سالاری ایران داشته است و گاهی دیگر ایالات ایران نیز از آن تأثیر می­پذیرفتند. در دورۀ نادرشاه­ افشار این ایالت شاهد دگرگونی و تغییراتی در ساختار دیوان­سالاری خود بود. این دگرگونی روند و رویکرد جدیدی را در این ساختار به وجود آورد. پرسش­های اصلی این هستند که چرا نادرشاه این تغییرات را به وجود آورد؟ چه مناصبی در این دوره از ا...

این مقاله بر آن است تا با نگاهی جدید و توجه به تعریف قضا در لغت و اصطلاح فقها و پیگیری و احصای موارد آن در کتاب و سنت، مفهوم «قضا» را دریابد و دایره شمول آن را روشن سازد. اکثر فقهای مذاهب اسلامی از «قضا» به رفع خصومت تعریف کرده­‌اند که قول لغویان و آیات قرآن و احادیث پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) مؤید این تعریف می­‌باشد و این مفهوم در هریک یا صریحاً و یا با قرینه‌­ای که مبیّن این تعریف باشد،...

فصل اول پروژه مطالعه باستان‌شناختی فرهنگ زرتشتیان میبد در اردیبهشت سال 1395 به انجام رسید. در این راستا، به صورتی موازی بررسی معمارانه و مطالعه مردم‌نگاری در منطقه صورت گرفت که  طی آن با توجه به اهداف پروژه و سؤالات پژوهش اجزایی از فرهنگ مادی منطقه موردبررسی قرار گرفت. در اینجا گزارش مقدماتی فصل اول در دو بخش ارائه می‌گردد. در ابتدا گزارش بررسی معماری ارائه می‌شود که در آن اهداف بررسی و نتایج م...

   یکی از مناصب حایز اهمیت اجتماعی، منصب قضاوت است که مرجع رفع مخاصمات بین مردم قرار می‌گیرد؛ در شریعت اسلام تصدّی این منصب بر کسانی که اهلیت دارند واجب است. مشهور است بین فقها که اخذ اجرت بر واجبات حرام می‌باشد. برای اثبات این حرمت به آیات قرآن تمسّک شده که استدلال به آنها تمام نیست. در کنار این آیات، برخی روایات در نکوهش اجرت بر قضاوت وارد گردیده که آن را سحت و حرام معرفی کرده‌اندکه می‌توان این...

در دیوان قضایی دولت عباسی دو بخش مجزا وجود داشت؛ سازمان قضا که با نظارت قضات اداره می‌شد و دیوان مظالم که شخص خلیفه و در مواردی نایبان او، متولی آن بودند. گرچه به ظاهر وظایف و حوزه فعالیت هر کدام به طور مشخص تعریف شده بود، اما مطالعه منابع تاریخی این دوره، دگرگونی‌‌‌ها و تحولات بسیار در این دیوان را نشان می‌‌‌دهد، تحولاتی که به نوبه خود، تحول و تغییر در جایگاه، نقش، وظایف و اختیارات و به‌طور کل...

در دوره‌ی سلجوقیان به دلیل گستردگی قلمرو و تحولاتی که در شیوه کشورداری و روابط درونی مناسبات قدرت بروز کرد، شرایط مناسبی برای تجربه نمودن دوره‌ای از رشد و تکامل نهادهای سیاسی ـ اجتماعی متناسب با اداره امور محلی شهرهای آنان بدست آمد. در این میان، نقش نخبگان محلی که در امور مدیریتی و اجرایی شهرها مشارکت داشتند، مهم بود، از یک سو به عنوان نخبگان محلی؛ چون حلقه‌های وصل‌کننده‌ی جوامع شهری به حکومت س...

مناصب معصومین(علیهم‌السلام( را می‌توان به سه منصب ابلاغ احکام الهی، قضاوت و ولایت تقسیم کرد. توجه به شأن معصوم در صدور یک روایت کمک زیادی به فهم درست آن می‌کند؛ چه آنکه روایاتی که به اعتبار ابلاغ حکم الهی از معصوم صادر شده غیرقابل تغییر است؛ حال آنکه روایات صادره به اعتبار شأن قضایی یا ولایی معصوم، تحول‌پذیرند. سؤال مهم در اینجا آن است که آیا روایات ناظر به اصناف شش‌گانه دیه به اعتبار منصب ابلا...

ناظر بیوتات، از جملـه مناصب ابداعی صفویان است. این منصب را در تقسیم بندی دیوانسالاری آن دوره می‌توان جزو مناصب درباری و تشکیلات سلطنتی به شمار آورد، که البته مانند سایر مناصب دوره‌ صفوی دارای کارکردهای دیگری ـ به خصوص اداری و در برخی موارد نظامی ـ هم بوده است. این منصب که از اوایل تأسیس سلسله صفوی پدید آمده بود، پس از اصلاحات اقتصادی شاه عباس اول – که تأثیر خود را در بیوتات سلطنتی هم برجای گذاش...