قصاید ناصر خسرو از جمله متون سنتی است که قدرت و گفتمان، نقشی اساسی در شکل­بندی آنها ایفا می‌کند. از آنجا که وجه غالب این قصاید، در واکنش علیه قدرت و گفتمانهای عصر شکل گرفته­اند، این قصاید، تبدیل به متونی شده­اند که در لایه­های زیرین خود، از طرفی سلطه مستقیم قدرت را آشکار می­کنند و از طرفی به خاطر بُعد تأویلی و بطنی نشانه‌ها و آگاهی  ناصر خسرو به  قدرت نشانه ها و زبان  و به ویژه دانش، قدرت و مقاو...

از میان تمامی زبان شناسانی که نظریه هایی دربارﮤ نقش های زبان ارائه کرده اند، به نظر می رسد که طرح ارتباطی یاکوبسن (1896- 1982) از دقت و شمول بیش تری برخوردار باشد. طبق نظرﯾﮥ ارتباطی یاکوبسن، هر ارتباط زبانی متشکل از شش عنصر است و یک پیام در اثر جهت گیری به سمت هرکدام از آن عناصر، دارای یک نقش غالب می شود. یکی از این نقش های شش گاﻧﮥ زبان، «نقش ترغیبی» است که در اثر تمرکز پیام بر مخاطب ایجاد می ش...

ژانر ادبی غنایی، در حقیقت مبیّن مجموعه­ای گسترده و بی­پایان از حالات تمرکز یافته روانی گوینده است که پرده از احساسات و عواطف پنهان شاعر برمی­دارد. این­ گونه ادبی، بازتاب تخیلی عواطف و زاییده حالات متغیر ضمیر شاعر است که با «بیانی موزیکال و آهنگین»، تصویرگر حوادث ذهنی او می­شود و می­توان آن را تفسیر و واکاوی اندیشه­های نهفته ولایه­های معنایی نهاد گوینده دانست. در این­گونه ادبی «درون­مایه شعری» بر...

یکی از عرصه های شعری که شیخ سعدی در آن همچون بوستان، اثری ادبی ـ تعلیمی خلق کرده، قصیده است. اگرچه قصاید سعدی چونان غزلیات او گسترده نیست و با ستایش شاهان زمانه آمیخته است، می توان روح تعالیم و آموزه های اخلاقی را در آن دید و با تأمل در بیت‏ها، حتی به مفاهیمی عرفانی‏ دست یافت که اتفاقاً مورد ستایش و تأکید خود شاعر هم است. سعدی در ضمن مدح، گاه مستقیم و گاه غیرمستقیم، به مضامین و لوازم عرفان اشاره...

در این مقاله تشبیهات مخزن الأسرار و مطلع الأنوار، از وجوه مختلفِ بلاغی؛ یعنی موضوعی، طرفین تشبیه، زاویه تشبیه، ساختار شکلی، وجه شبه، ادات، حسی، عقلی و انتزاعی بودن، تشبیهات گسترده و فشرده، مفرد و مرکب بودن، بررسی، دسته بندی و مقایسه و پس از تطبیق تشبیهات هر دو شاعر، تحلیلی آماری و علمی از آن ارائه شده است. مسألۀ اصلی پژوهش بررسی و مقایسۀ تشبیهات این دو اثر از وجوه مذکور است، زیرا تشبیه یکی از مه...

موسیقی شعر از عوامل مؤثّر و مهمّی است که به شکل ‎گیری ساختار شعر و تأثیرگذاری آن کمک می ‎کند. شعر اساساً وسیلۀ بیان و آیینۀ انعکاس احساسات درونی هر شاعر است که ابزار بیان این عواطف و احساسات، موسیقی شعر است. تلاش نویسندگان در این پژوهش بر این‎ است تا با بررسی چهار بخش موسیقی بیرونی، کناری، درونی و معنوی شعر بدرالدین چاچی به سوالاتی از قبیل: وضعیّت موسیقی بیرونی و کناری در قصاید بدرالدین چاچی چگونه ...

موضوع پژوهش حاضر بررسی گونه‌ای از موسیقی کناری در قصاید خاقانی است که تاکنون از نظر مغفول مانده است. خاقانی با بکارگیری حروف قافیه به شیوه‌ی اعنات در قصاید خود و استفاده از آن‌ها در کنار ردیف، ضمن رعایت تناسب با موضوع بیت و افزایش موسیقی کناری، به گونه‌ای هنرمندانه پیام خود را در ذهن خواننده تداعی می‌کند و با این کار بر موضوع مورد نظر خود نیز تأکید می‌ورزد؛ به عبارت دیگر، شاعر در محور افقی موضو...

تحلیل  قصاید عربی سعدی و تبیین ساختار زبانی شاعر در تصاویر قرآنی موجود در این قصاید، محور اصلی مقاله حاضر است که با توجه به جایگاه رفیع سعدی در عرصه ادبیات ایران و جهان، تبیین شاخصه های اصلی زبان تصویری او در راستای اثبات تسلط شاعر بر زبان قرآن و شعر عربی ضرورت می یابد. از آن جایی که رویکرد زبان و تصویر در اشعار سعدی با زیر ساخت تاثیرات شاعر از قرآن، کار نشده است لذا در این مقاله در صدد پاسخگوی...

چکیده شعر خاقانی ازجمله اشعاری است که افزون بر پیشینة شرح‌‌نویسی چند سده‌‌ای، به گواه کتب، مقالات، پایان‌‌نامه‌‌ها و تحقیقات دانشگاهی سه دهۀ اخیر، به شکل خاص ‌‌مورد توجه قرار گرفته است. تحقیق در سوانح زندگی، اندیشه و افکار، سبک و زیباشناسی شعر، تدوین فرهنگ لغات و اصطلاحات، شرح مشکلات شعر، و شرح قصاید منتخب او اخیراً منجر به راه‌یافتن شرح کامل قصاید او به بازار کتاب و به‌تبع آن به‌منزلة منبع درسی...

ادبیات در مقام رسانه، حاوی قدرتی غیرمستقیم و هژمونیک است. این ویژگی در همۀ انواع ادبی ملل وجود دارد. منتهی شدت و ضعف تأثیرگذاری به اقتضای عواملی همچون دوره، موضوع و ژانر متفاوت است. یکی از موضوعاتی که در اشعار اغلب شاعران کلاسیک فارسی نمود یافته و تأثیر بسزایی بر مخاطبان، و بر جریان فکری ایرانیان گذاشته است، بحث های کلامی مبنی بر عقل ستیزی به صورت خاص و فلسفه­گریزی یا فلسفه ستیزی در معنای عام آ...