چکیده با شکل گیری خلافت عباسی در زمان خلفای نخست؛ سفاح، منصور، مهدی و هادی، قیام هایی که علیه خلافت نو پای آنها در نقاط مختلف قلمرو اسلامی شکل گرفت، سرکوب شد و بنیان خلافت مستحکم شد. در زمان هارون و مأمون عصر طلایی خلافت رویداد؛ حکومتهای نیمه مستقل مانند ادریسیان و اغالبه و طاهریان محصول این عصر بودند. در زمان معتصم و واثق تا حدودی عصر طلایی ادامه یافت. در عصر متوکل ضعف خلفا و تسلط ترکان آغاز...

کتابخانه در جامعهء اسلامی از مؤسساث مهم در رشد و توسعهء تمدن اسلامی است. با گسترش تمدن اسلامی شمار و انواع کتابخانه ها فزونی یافت. این کتابخانه ها مبتنی بر کتابخانه های عمومی اختصاصی، مدارس . مساجد. حکام و شخصی بوده که توسط خلفا. امراء و حاکمان تأسیس شده بود. در این مقاله، جنبه های متنوع توسعه آموزش و پرورش و استقرار کتابخانه به منزله سازمانهای کمک آمرزشی مورد ارزیابی قرار گرفته و فهرستی از کت...

فضائل نگاری صحابه، به ویژه فضائل خلفای نخستین به عنوان شاخه ای مهم از حدیث نگاری همواره مورد توجه نگارندگان مسلمان – شیعه و سنی- و همواره محل بحث و جدل این دو گروه بوده است. منازعاتی که تا عصر حاضر نیز ادامه دارد. درک و دریافت جریان شکل گیری، تدوین و دگرگونی این فضائل در سه قرن اول هجری با استفاده از منابع اصیل، می تواند به این سوال پاسخ گوید که آن چه امروز به عنوان فضائل خلفا می شناسیم در قرن ...

مسؤولیت محض، حاصل افکار فلسفی حقوقدانان در مواجهه با پیشرفت­های دانش بشری و پیچیده شدن روابط اجتماعی است که با حذف عنصر تقصیر از مسؤولیت مدنی و تأکید بر رابطه سببیت، در پی تسهیل جبران خسارت زیاندیده است. این نوع مسؤولیت با مبانی متعدد اقتصادی، اجتماعی و اخلاقی توجیه می­گردد. مسؤولیت محض در ابتدا ویژه فعالیت­های خطرناک بود، اما همگام با پیشرفت بیمه­های مسؤولیت و تأمین اجتماعی که اهداف و کارکردها...

چکیده: در ساختار دیوانی حاکمیت های سیاسی، مقام وزارت یکی از ارکان حکومتی به شمار می آید که با تحول حکومت در طول تاریخ، محدوده ی عملکرد وزرا از نظر مسئولیت، حدود اختیارات و اقتدار، شاهد دگرگونی-هایی بود. یکی از دوره هایی که به وضوح می توان عملکرد وزیر را در آن بررسی نمود عصر خلفای عباسی از زمان خلافت قائم تا ناصر می باشد. در این دوره جهان اسلام با تغییرات و تحولات بسیاری روبرو گردید. یکی از این...

چکیده واژة «آیه» در قرآن کریم دربارة موضوعات مختلف، مانند آیات قرآن، معجزات انبیاء و پدیده‌های طبیعی و ... به کار رفته است. در پاسخ به این پرسش که از منظر قرآن، چه پدیده‌هایی و با در نظر گرفتن چه ویژگی‌هایی، «آیه» است، شانزده پدیدة طبیعی را می‌یابیم که در قرآن کریم به عنوان«آیه» معرّفی شده‌اند. برخی از این پدیده‌ها، مانند آسمان‌ها و زمین بارها در قرآن به عنوان «آیه» معرّفی شده‌اند و به «آیه» بودن...

دیر زمانی است که خاورشناسان، مطالعات درباره اسلام را، با انگیزه های مختلفی انجام می­دهند، اما پژوهش دانشگاهی و روشمند غربیان درباره شیعه، به کم­تر از یک قرن می­رسد. شیعه­پژوهی غربیان، در دهه­های اخیر رشد چشم­گیری داشته، اما امامت­پژوهی آن­ها چندان رونقی نداشته و به چند مقاله دائره­المعارفی و برخی کتاب­­ها درباره تاریخ تشیع منحصر است که به مناسبت از ائمه شیعه: بحث نموده­اند. بررسی و تبیین مقاله ...

چکیده در این مقاله کوشیده ام تا موضع شیعیان را نسبت به حکومت مغولان در ایران روشن نمایم. شیعیان همیشه توسط خلفا و حکومت های وابسته به آنها سرکوب شده بودند. بنابر این شیعیان دشمن خلفا بودند. اما سرانجام سلسله خلافت عباسی به دست مغولان مضمحل شد. بی تردید شعیان از این واقعه خوشحال شدند. از نظر شیعیان هر دو آنها غاصبان حکومت بودند. با این حال، مغولان برای شعیان بهتر بودند. زیرا مغولان نسبت به پیروا...

یکی ازدانش‌های موردنیاز مفسر در فهم صحیح آیات قرآن، دانش شناخت شرایط اجتماعی مخاطبان سخن و موقعیت‌های نزول هست. شرایط اجتماعی می‌تواند دارای کارکردهای دوگانه عصر نزول و عصر مفسر باشد. توجه مفسر به کارکرد اولی (شرایط اجتماعی عصر نزول) در فرآیند تفسیر آیه مودت از ضروریات به شمار می‌رود. ولی کارکرد دوم (شرایط اجتماعی عصر مفسر) مفسر را در ورطه تفسیر به رأی قرار می‌دهد. لذا نگارنده با بررسی کارکرد ش...

در این مقاله به بررسی «سیر تحولات تاریخی حضور زنان در مساجد و اماکن اسلامی و تأثیر آن بر معماری مساجد» پرداخته شده است. در ابتدا حضور تاریخی زنان در مساجد در صدر اسلام و عملکرد پیامبرˆ در تشویق زنان برای حضور در مسجد و نهی موردی آنان بررسی شده است. عملکرد خلفا پس از پیامبرˆ با سنت ایشان متفاوت بوده و محدودیت‌هایی برای حضور زنان در مساجد قایل می‌شدند. ائمه‰ بعد از پیامبر شیوة آن حضرت را ادامه د...