یکی از پیش‏فرض‏های جامعه‏شناسان تأثیرپذیری تفکر و دانش بشری از شرایط اجتماعی هر دوره است. مقالۀ حاضر به بررسی موانع رشد جامعه‏شناسی در خاورمیانه تحت تأثیر شرایط سه حوزۀ ساخت سیاسی و حکومت، اقتصاد و حوزۀ اجتماعی ـ فرهنگی طی سدۀ اخیر می‏پردازد. درباب حکومت و ساخت سیاسی، ظهور حکومت‏ها‏ی اقتدارگرا و ایدئولوژیک شدن قدرت سیاسی از دهۀ 1960 به بعد و خیزش اسلام سیاسی در دهۀ 1970 مهم‏ترین موانع سیاسی فرا...

در این پژوهش که به منظور بررسی اندیشه ی سیاسی سید محمد خاتمی به صورت کیفی نگاشته شده است، با استفاده از روش تحلیلی ـ توصیفی و با مورد مطالعه قرار دادن مکتوبات دردسترس، اظهارنظرها و سخنرانی های وی، عناصر اساسی اندیشه ی ایشان مورد تحلیل قرار گرفته و سعی شده است به سوالات اساسی این پژوهش، از جمله این موارد پاسخ داده شود؛1. در اندیشه ی سیاسی خاتمی مفاهیمی چون آزادی ، عدالت و دموکراسی یا مردم سالاری...

این مقاله با بررسی چهار برنامة «پرگار» در تلویزیون بی بی سی فارسی دربارة «نسبت» دین و مدرنیته و به طور خاص، اسلام وسیاست، با روش تحلیل گفتمانی، نتیجه می گیرد که گفتار غالب پرگار، «سکولاریزم» فلسفی و اعتقادی،و سیاسی است. این دو گفتار، ضمن نفی و انکار پیوند دین و سیاست و طرد انگارة حکومت دینی، دست به حذف و خشونت نمادین علیه گفتمان اسلام سیاسی می زنند و به سبب برخورداری از قدرت و موقعیت و «دسترسی»...

وجه اشتراک جوامع اسلامی در مواجهه با غرب در دوران استعمارکلاسیک (قدیم)، احساس ناتوانی و عقب ماندگی شدید بود که همراه خود چالش های فکری دراز دامن را در عرصه های گوناگون برای یافتن راه حل و جبران عقب ماندگی ها، در بین متفکران و نخبگان سیاسی جوامع اسلامی درپی آورد. در مصر این جدال فکری و مناقشه ذهنی ناشی از مقایسه فروتری خود با فراتری رقیب، برای نخستین بار در اندیشه محمدعلی پاشا مجال بروز یافت. با...

در طی قرن های متمادی مدرنیته یک قدرت، هژمونی و یک ابزار قدرتمند برای سرکوب انسان ها بوده است، بویژه وجود این بحران برای شرقیان و به خصوص مسلمانان ملموس تر است. با ظهور اندیشه های پست مدرن و متفکران و فیلسوفان برجسته ی این حوزه مانند ویلهلم فریدرش نیچه، میشل فوکو، ژان فرانسوا لیوتار و ژان بودریار و متعاقب آن، ظهور افرادی چون ادوارد سعید، مدرنیته در سراشیبیِ سقوط قرار گرفته است. آنها این جریان را ...

در چند دهۀ اخیر، در نتیجۀ دگرگونی‌های نظری و عملی، مطالعات دولت به استفاده از روش‌ها و رهیافت‌های فرااثبات‌گرا متمایل شده‌ است. از جدیدترین رهیافت‌های فرااثبات‌گرا روش تحلیل گفتمانی است. براساس این روش، پدیده‌های اجتماعی در زمان و مکان، واقعیت یکسانی را از خود بروز نمی‌دهند، بلکه در گفتمان‌های گوناگون تفاسیر متفاوتی می‌یابند. بر‌این‌اساس، این پژوهش با درنظر گرفتن فرایندهای مدرنیته و پست‌مدرنیسم...

از واقعۀ 11 سپتامبر سال 2001، بنیادگرایی اسلامی به بحثی محوری در جهان سیاست تبدیل شده است. بنیادگرایان اسلامی، خواهان تفسیر مجدد اسلام به منظور کاربرد آن در اهداف خاص سیاسی هستند. برنارد لوئیس، خاورشناس انگلیسی- آمریکایی، در بررسی سرچشمه‌های جریان‌های بنیادگرا به ریشه‌های خشم مسلمانان از غرب پرداخته که به زعم وی، به تقابل بین اسلامبا مدرنیته غرب منجر شده است. در این مقاله، هدف بررسی نظرات لوئیس...

توسعه بعنوان یک مفهوم خاص برای اهل علم در جامعه شناسی و برای سیاستمداران و حتی مردم عادی دارای چنان اعتبار و اهمیتی است که مخالفت با آن به شجاعت بالایی نیاز دارد. علی رغم این اهمیت و اعتبار، پارادایم توسعه در جامعه شناسی با انتقادات و چالش های جدی مواجه است، تا جائیکه امروزه صحبت از بن بست در جامعه شناسی توسعه می شود. این مقاله ضمن طرح بن بست های متدولوژیک پارادایم توسعه برآن است که پساتوسعه گر...

مقاله حاضر بر مبنای این مفروضه تدوین شده است که مدرنیته به‌عنوان یک پدیده جهانی دارای فرایندها و نتایج متفاوتی در بسترهای مختلف تاریخی و جغرافیایی بوده است. در این چهارچوب کشورهای ایران و ترکیه به‌عنوان موارد مطالعاتی انتخاب شده­اند و تلاش می­شود تا با تکیه بر مدل نظری مدرنیته­های چندگانه و با کاربرد روش توصیفی- تحلیلی در بستر جامعه­شناسی تاریخی، مسئلۀ مدرنیسم و تحول رابطه دین و دولت در ایران و...

با استیلای فرهنگ مدرنیته بر جوامع غربی، فضای فکری، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ... این جوامع، به ناگاه دستخوش تغییرات بسیار گسترده ای گردید. جامعه خدا محور و آخرت گرا تبدیل به جامعه ای انسان محور و دنیاگرا گشت، وحی الهی که تا دیروز منبع شناخت و داوری معرفت بود، جای خود را به عقل بشری داد و حتی مفاهیم اخلاقی نیز از این تغییرات گسترده بی نصیب نماند و ضمن نسبی شدن مفاهیم اخلاقی، ملاک اخلاقی بودن یک ر...