مناطق و شهرهای ایران، در شرایط و زمان‌های مختلف دین اسلام را پذیرفتند. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی ـ استنتاجی، مسئله روند زمانی و جغرافیایی گسترش اسلام در ایران و عوامل تأثیرگذار بر آن بررسی می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد شهرهایی مانند قزوین، اصفهان و قم در پذیرش اسلام پیشگام بودند. اصفهان را می‌توان اولین شهر اسلامی ایران دانست. در مناطقی مانند آذربایجان، ماوراءالنهر و ...

منطقه ماوراءالنهر در تاریخ ایران بعد از اسلام، به دلایل مختلف، از جمله وجود مرکزیت سیاسی و یا کشمکش‌های روابط بین ایران و همسایگانش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در آغاز قرن دهم قمری و با ظهور دولت مقتدر و شیعی صفوی، روابط ایران و ماوراءالنهر به حالتی کاملاً خصمانه درآمد که نزدیک به 120 سال طول کشید. این روابط از سال‌های میانی حکومت شاه عباس اول به تدریج دوستانه شد. در منابع و پژوهش‌های گوناگون...

بخارا از جمله شهرهایی بود که چندین بار مورد حمله اعراب قرار گرفت ولی فتح نهایی آن توسط قتیبه بن مسلم باهلی صورت پذیرفت.با ورود دین اسلام، تحولات بخارا در قرون نخستین هجری نقطه عطفی در تاریخ آن به شمار می آید،تحولاتی که در این شهر در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی به وجود آمد تاریخ این شهر را تا قرن ها دچار تغییرات اساسی کرد، به طوری که این شهر به یکی از مهمترین شهرهای منطقه ماوراءالن...

سلسله منغیتیه از بازماندگان مغول بعد از عقب نشینی از مناطق اروپایی روسیه بودند که به نواحیجنوبی تر آمدند و در ماوراءالنهر خان نشینی را تشکیل دادند که 188 سال دارای قدرت بودند. اینسلسله، سرانجام، با تأسیس جمهوری سوسیالیستی در بخارا و گریختن عالم خان،آخرین امیر آنان، بهافغانستان سقوط کرد. امیر شاه مراد، مشهور، به امیر معصوم از حاکمان این سلسله بود که با جلوس برتخت سلطنت، به سرکوبی مخالفان داخلی پ...

چکیده گرچه تا کنون روش‌های مختلف حکیم ترمذی در تفسیر قرآن کریم و فهم‌های نوآورانۀ او کاویده شده، هنوز تا شناخت رویکرد او به قرآن کریم و خاستگاه آن رویکرد راه است؛ آگاهی از این که فهم‌های نوآورانۀ وی از آیاتو روش‌های متفاوتی که در تفسیر به کار می‌گیرد، ریشه در کدام گرایش‌های فکری او دارد؟ به‌طبع برخی گرایش‌های فکری او ـ مثل تمایلش به نوعی...

تلاش برای دستیابی به امنیت به‎عنوان یکی از مهم ترین نیازهای انسان در طول تاریخ، با انواع وسایل دفاعی صورت می پذیرفت. اقدامات دفاعی که به منظور تضمین استقلال، حفظ تمامیت و امنیت ارضی و حراست از مردم خود در مقابل هرگونه تهاجم دشمن صورت می گیرد، به دو صورت نظامی و غیرنظامی است که امروزه به ترتیب دفاع عامل و دفاع غیرعامل نامیده می شود. اقدامات دفاع غیرعامل که در تأمین امنیت شهرها امری مهم محسوب می ...

آثار تاریخی- ادبی که از قرون گذشته برجای مانده اند، توانسته اند تا اندازه ای شرایط و اوضاع سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی دورۀ خویش را بیان کنند. ظفرنامه شرف الدین علی یزدی نیز نمونه ای از بهترین اثرهای تاریخی به شمار می رود که بین سال های 1419-1424م براساس اسناد رسمی درباری و نقل هم صفان تیمور لنگ نگاشته شده و در آن به وقایع سیاسی، حاکمان و واحد های معموری و جغرافی ختلان که یکی از ولایت های مهم و ...

سده ی چهارم هجری آغاز حاکمیت یافتن فرمان روایان ترک در سرزمین های اسلامی بود.حاکمیت ترکان در جهان اسلام در سده یپنجم به حدی گسترش یافت که هم زمان چندین دولت قدرتمند ترک نواحی شرقی قلمرو خلافت عباسی را بین خود تقسیم کرده بودند:قراخانیان در بخش های وسیعی از ماوراءالنهر، غزنویان در شرق خراسان و غرب هندوستان و سلجوقیان در ایران، آناتولی و شام.از بین این دولت ها قراخانیان نگارش به زبان ترکی را به شد...

یکی از مهم‌ترین حوزه‌های ادبی ماوراءالنهر که در رشد روند ادبیات تاجیک تأثیر گذاشته، دایرۀ ادبی حصار است. در این مقاله سعی شده است بعضی از جنبه‌ها و ویژگی‌های ادبی مذکور بررسی شود. حصار با مؤسسات فرهنگی و اهل ادب خود شهرت داشته است. در میان حاکمان حصار اشخاص علم و ادب‌دوست نیز بوده‌اند که در رشد فرهنگ این کشور سهم بسزا داشته‌اند. ازجمله این حاکمان می‌توان به هشام‌سلطان، قل قوش‌بیگی و... اشاره کر...

کتاب جوامع العلوم، تألیف سده چهارم در ماوراءالنهر دربردارنده اطلاعات مفیدی در زمینه تشکیلات حکومتی و اقسام علوم است. این اثر در زمینه‌های مختلف پژوهشی مورد استفاده قرار گرفته و دیدگاه‌های مختلفی درباره هدف نگارش و موضوع آن مطرح شده است. در این پژوهش، ضمن بیان دیدگاه‌های مختلف و تطبیق آنها با مطالب و موضوعات جوامع العلوم، به نقد و ارزیابی این نظرات پرداخته شده و مشخص گردیده است که این اثر مجموعه...