بحث و بررسى پیرامون دانش اسباب نزول به عنوان یکى از موضوعات مهمّ علوم قرآنى است. »سبب نزول«، عبارت است از: حادثه، یا سؤال و... که در عصر پیامبر (ص) اتفاق افتاده و باعث نزول آیه، آیه‌ها و یا سوره‌اى از قرآن شده است که به شکلى اشاره به آن حادثه یا سؤال و... دارد. بنابراین شرط تقارن زمانى بین سبب و مسبب لازم است. فواید اسباب نزول خاص عبارتند از: شناخت فلسفه احکام، شناخت دایره شمول حکم، تخصیص حکم ع...

یکی از مباحث جدی و اساسی علوم قرآنی بحث نسخ در قرآن است. اهمیت این بحث را از روایات ائمه (ع) که در این باره رسیده می توان فهمید.این مقاله، نسخ در قرآن را از دیدگاه شیخ طوسی (ره) با استفاده از دو کتاب « التبیان فی تفسیر القرآن» و « العده فی اصول الفقه» ایشان مورد بررسی قرار داده است. نسخ در قرآن بر سه قسم قابل تصور است: نسخ حکم بدون لفظ، نسخ لفظ بدون حکم، نسخ حکم و لفظ با هم نسخ حکم بدون لفظ ب...

اگر بطور حاشیه ای به برخی قوانین و قواعد زبان عربی ‘ همچون عدم جواز ابتدا به ساکن ‘ اعلال ‘ادغام و ابدال بنگریم . این نکته به ذهن خطور می کند که عربها- همانند سایر نژاده - از موسیقی الفاظ و آهنگ ها و زیبایی لفظ لذت می برده وسعی فراوان داشته اند. که لفظ را از وحدتی منسجم برخوردار نمایند‘ تا لفظ به آسانی بر زبان جاری و آهنگش گوش نواز و دلنشین گردد. از این روی ابوهلال - بعنوان یک ناقد بلاغی -بطور ...

اگر چه از دیرباز دربارة اهمیت و ارزش لفظ و معنی، در تراکیب بیانی، میان علمای بلاغت گفتگو بوده است، بعضی یافتن معانی را، ساده و لطف و رونق کلام را در انتخاب الفاظ مناسب، دانسته اند و طرفداران اصالت معنی، الفاظ را خادم معانی و حتی زیبایی صنایع لفظی را نه از لفظ بلکه مربوط به معانی می دانند، لیکن حقیقت این است که لفظ و معنی هر دو در ترکیب بیانی مؤثر و دارای نقش ویژه است و تلاؤم و تناسب حروف و واژه...

پدیده¬ی وحی که یکی از پایه¬های اساسی ادیان توحیدی است به سبب نقشی که در عرصه¬های گوناگون زندگی بشر دارد، همواره مورد توجه اندیشمندان بوده و از جهات متفاوت مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. در این میان تبیین منشأ لفظ و معنای وحی به سبب برخی از مسائل مطرح شده در عصر جدید، از جایگاه ویژه¬ای برخوردار است. می¬توان یکی از مهم¬ترین این¬ مسائل را غیر وحیانی دانستن الفاظ وحی دانست که به واقع تکرار دعوی...

چکیده دانش سبک شناسی با بررسی متون و مقاله ها و کشف مختصات سبکی، در فهم و ارزیابی اصالت آن ها کارایی زیادی دارد. این دانش، چه به صورت سنتی چه با روش های نوین، همواره مورد استفاده متن شناسان و ناقدان ادبی بوده است. این دانش با سبک شناسی متون احادیث می تواند ما را به سبک کلام معصومان و ارزیابی روایات منسوب به ایشان رهنمون شود. در این مقاله سعی شده است با استفاده از اصول و روش های سبک شناسی نوی...

بحث دلالت های ثلاث از مباحثی است که به تبع تحول در جایگاه مباحث الفاظ در منطق سینوی پدیدار شد. ابن سینا برای نخستین بار اعتنای بیشتری به مباحث الفاظ نموده و از جمله مباحثی که وی بدان می پردازد، دلالت های سه گانۀ الفاظ (تطابقی، تضمنی، و التزامی) است. در این میان دلالت التزامی بیش از دو دلالت دیگر مورد توجه منطق دانان بوده است. این دلالت از آن جهت که بر معنایی خارج از معنای موضوع له دلالت می کند،...

بحث دلالت‌های ثلاث از مباحثی است که به تبع تحول در جایگاه مباحث الفاظ در منطق سینوی پدیدار شد. ابن‌سینا برای نخستین بار اعتنای بیشتری به مباحث الفاظ نموده و از جمله مباحثی که وی بدان می‌پردازد، دلالت‌های سه‌گانۀ الفاظ (تطابقی، تضمنی، و التزامی) است. در این میان دلالت التزامی بیش از دو دلالت دیگر مورد توجه منطق‌دانان بوده است. این دلالت از آن جهت که بر معنایی خارج از معنای موضوع له دلالت می‌کند،...

این رساله که به زبان عربی نگاشته شده است ضمن طرح لزوم پژوهش در قرآن کتاب « الوجوه و النظائر » معروف به « وجوه القرآن و نظائره » تألیف دانشمند لغوی و ادیب محقق علامه شیخ ابوهلال حسن بن عبدالله ابن سهل بن سعید بن مهران « العسگری » متوفای 395 هجری را معرفی می کند. آثار دیگری نیز از این نویسنده باقی مانده است از جمله « التلخیص فی اللغة » « المعجم فی اللغه » « جمهرة الامثال » « کتاب الصناعتین » « ا...

مقاله ی حاضر در پی ارائه ی تأملاتی در یکی از مبانی فکری مکتب تفکیک، یعنی مبنای اتکا بر ظواهر و پرهیز از تأویل، است. مراد از تأویل در این جا برگرداندن لفظ از معنای ظاهر به معنایی است که لفظ در آن ظهور ندارد. تفکیکیان به شدت از این مبنا دم می زنند و غیرتفکیکیان (به ویژه فلاسفه و عرفا) را به عدم رعایت آن و ارتکاب تأویل و دورشدن از فهم ناب و خالص متون مقدس متهم می کنند. در این تأملات، نشان داده ایم...