دانش‏های نحو و معنی‏شناسی به‏گونه‏ای با هم آمیخته‏اند که برای درک درست کلام باید آن را از‏منظر این دو دانش، و با عنایت به استعمال غالب و مورد اتفاق دانشمندان در دو حوزۀ مورد بحث، بررسی کرد. برخی زبان‏شناسان غربی به تقدم لفظ بر معنا و برخی دیگر به تقدم معنا بر لفظ معتقدند. قواعد نحو عربی با ویژگی منحصر به فرد خود، یعنی اعراب، از‏جهت لفظ و ظاهر، حالتی خاص دارند که در بدو امر، از تسلط لفظ بر معن...

فروغ فرخزاد از چهره های صاحب سبک شعر پارسی است. یکی از وجوه مهم سبک شناختیِ شعرِ او، زبان متمایز شعرهایش است که در هر دو محور عمدة نحو و واژگان برجسته است. این نوشتار، واژگان شعر فروغ را با شیوة توصیف و ارائه آمار بررسی کرده و هم چنین به تبار لغات، دایرة واژگانی، برجستگی واژگان خاصِ مفرد و مرکب و نیز نوع و ساختمان فعلِ اشعار او و پیوند میان سبک واژگانی و عواطف و ذهنیت شاعر پرداخته است.

لفظی که دارای چند معناست، یا مشترک است و چند معنای حقیقی دارد که لفظ به صورت بدلی بر آنها شمول دارد یا اینکه دارای معانی حقیقی و مجازی است یا اینکه چند معنای مجازی دارد که عند القرائن از آن اراده می‌شوند. در مورد جواز ارادة معانی متعدد از این نوع از الفاظ و جواز حمل آن بر معانی متعدد آن، اصولیون به اختلاف اقوال افتاده‌اند که مشهورترین این اقوال جواز و عدم جواز است. این اختلاف اصولی در میان فقه...

  چکیده از جمله جلوه‌های ادب نفس، پرهیز از کلام قبیح و رکیک است. امیرالمومنین علی علیه السلام که مودّب به آداب نفسانی است، هم در به سامان بخشیدن کلام ادبی، گوی سبقت را از ادیبان ربوده و هم در نقل مفاهیمی که عرف تصریح به آنها را برنمی‌تابد، ادب را به‌کمال رسانده است. این نوشتار با تکیه برگنجینه‌ کلام علی علیه السلام درنهج البلاغه می‌کوشد تا تعابیرحضرت را از مفاهیمی که آشکار کردن آنها ناپسند شم...

واژه «شیطان» که به دفعات در قرآن کریم آمده است، از پیدایش لفظ تا کسب مفهوم قرآنی­ اش تطور قابل ملاحظه­ ای داشته است. با معناشناسی این واژه به روش تاریخی، معلوم می­ شود بر خلاف تصور اکثر اهل لغت، لفظ «شیطان» اشتقاقی از ریشه «شطن» به معنی دور شد یا «شیط» به معنی سوخت و هلاک شد، نیست، بلکه در پیدایش این کلمه و حتی تطور معنای آن تا مفهوم قرآنی ­اش انتقال معانی حسی مقدم بوده است. اما در بخش معناشناس...

در قرآن کریم، از همسر مرد، گاهی با لفظ «زوج» و گاهی با لفظ «إمرأة» یاد شده که در ظاهر، مترادف به نظر می­آیند. نتایج این پژوهش که با شیوه توصیفی- تحلیلی، انجام شده، حاکی از عدم ترادف بین این دو واژه است. شواهد نشان می‌دهد تفاوت معناداری بین دو واژه زوج و إمرأه وجود دارد و معمولاً هرگاه ناهماهنگی و عدم ایمان و یا نقصی در زوج یا زوجین، وجود داشته، لفظ إمرأة، جایگزین زوج شده است. مهمترین مؤلفه­های ز...

پژوهش گر در این پژوهش با دو سوال اساسی روبرو شده است: در ابتدا این که بررسی ائتلاف لفظ با معنا در نهج البلاغه چگونه به روشنایی و تفسیر مناسب از کلام امام علی(ع) منتهی می شود و دوم چگونه امام علی (ع) در خطبه های خویش از شیوه ی گزینش الفاظ در به انجام رساندن کلام بهره جسته اند. هر لفظی موقعیت خاصی را می طلبد، باید گفت در هر کلام لازم است شرایطی وجود داشته باشد تا سخن بر جان خواننده قبول طبع افتد؛...

نظریه های الهام(یا بنابر آنچه در سنت اسلامی« وحی»  شناخته شده است) به تبیین ارتباطِ میان خدا و واسطة انسانی در انتقال وحی می پردازند. زمانی که نظریه ای به مسئلة الهامی بودن یک متن مقدس (مثل قرآن یا کتاب مقدس) می پردازد، دو مسئلة عمده را کانون توجه خود قرار می دهد: الف) سازوکار الهام (چگونگی انتقال مطالب خداوند به واسطة انسانی) وب) محدودة الهام( این که چه میزان از مطالب موجود در یک متن مقدس، الها...