برای ارائة ساخت روایی اسطورة مرگ و رستاخیز، با بهره‌گیری از دانش ساختارگرایی، داستان‌های متأثر از این اسطوره را تاحد یک پی‌رفت تقلیل داده‌ایم. پی‌رفت مرگ ‌و رستاخیز، کوچک‌ترین ساخت‌روایی است که آن را از داستان‌های نشأت گرفته از اسطوره مرگ و رستاخیز برگرفته‌ایم. این پی‌رفت چهارکارکردی شامل دل بستن ایزدبانوی عشق به قهرمان داستان (روساخت خدای باروری) است که چون با بی‌توجهی قهرمان همراه است، به مرگ...

قصه پردازی را می توان نخستین هنر آدمی در عرصه ی کلام دانست. قرآن کریم نیز برای پند و راهنمایی بشر از بیان قصه استفاده نموده و زندگی بسیاری از پیامبران را در قالب قصه آورده است. پژوهش حاضر، ضمن بررسی خویشکاری ها در  متن داستان های قرآن برمبنای دیدگاه پراپ (1982) تلاش دارد به این سؤالات پاسخ دهد که: آیا هر سی و یک خویشکاری پراپ را می توان در داستان های قرآن یافت؟ آیا با توجه به خویشکاری های یافته...

یکی از مضامینی که در بیشتر منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامه دیده می­شود، حضور قهرمانان و پهلوانان دور­ه­های گذشته وتأثیر آنها در داستان است. بررسی منظومه­های پهلوانی پس از شاهنامة فردوسی نشان  می­دهد که نیاکان و درگذشتگان- که اغلب قهرمانان و پهلوانان دوره­های گذشته هستند-  به سه گونه در این منظومه­ها حضور یافته­ و تأثیرات بنیادینی در سیر داستان ایجاد کرده­اند: 1- نخست اینکه در بیشتر منظومه­های ...

سفر به معنای حرکت از جایگاه و پیمودن مراحل، جهت رسیدن به مقصد است. سفر می‌تواند صوری یا ظاهری (سفر بیرونی) و یا معنوی (سفر درونی) باشد. الگوی سفر از جمله مضامینی است که هم در مباحث اسطوره شناسی و ریخت شناسی داستان‌ها و نیز در مباحث عرفانی مورد توجه قرار می‌گیرد. از سوی دیگر سیر و سفر درونی و بیرونی انسان در قالب قهرمان، درون‌مایه‌ی بسیاری از آثار نمایشی است؛ که بی‌واسطه و پرقدرت، روانِ تماشاگران...

امروزه بررسی متون گذشته از منظرهای نوین یکی از محورهای بنیادین مطالعات ادبی است. در این میان نقد اسطوره شناختی یا کهن الگویی که رویکردی تلفیقی از علومی چون روان‌شناسی و انسان‌شناسی است از اهمیتی ویژه برخوردار است. ‌این نوع رویکرد بر پایة اندیشة کارل گوستاو یونگ شکل گرفت، او پس از مطالعه‌ی اسطوره‌های ملل مختلف، به منشأ آن‌ها توجه و «ناخوداگاه جمعی» -که حاوی کهن‌الگوهاست- را به عنوان خاستگاه مشتر...

در مقاله حاضر تلاش شده است با استفاده از نظریه بازتاب در جامعه‌شناسی سینما، جامعه ایرانی در دهه هشتاد از منظر روحیات غالب بر آن تحلیل شود. این نظریه که هنر را آینه‌ای برای جامعه می‌داند به محقق این امکان را می‌دهد که روحیات مورد نظر را از خلال تصویری که در سینما از قهرمان به‌تصویر کشیده می‌شود مورد مطالعه قرار دهد. همچنین رویکرد کلی جامعه‌شناسی سینما نیز این امکان را فراهم می‌آورد که میان یافته...

یکی از مباحثی که به ندرت در بررسی آثار مورد توجه قرار می گیرد، انتخاب عنوان یک اثر ادبی و یا انتخاب اسامی قهرمانان است. نویسندگان نام های مختلفی بر آثار و قهرمانان خود می نهند و آنان در این انتخاب گاهی نام قهرمان اصلی را برای آثارشان برمی گزینند. در بسیاری از موارد، نام قهرمان یک اثر به طور تصادفی انتخاب می شود، اما گاهی نویسنده در این انتخاب، هدفی را نیز دنبال می کند. یکی از نویسندگانی که در ا...