من العناصر الّتی لها أثرها فی قوّة الصورة الفنیة لمعلقة امرئ القیس و جمالها، الایقاع الموسیقیّ الرائع و المتلائم. هذا الشاعر الشهیر، باختیار البحر الطویل، و اللام المکسورة فی الرویّ ذات المدّ الصّوتی الکثیر و باختیار الألفاظ و الحروف المتناغمة والمتناسبة لمقتضی الحال و باستخدام فنیّ للمحسنات اللّفظیة والمعنویة کالجناس و مراعاة النظیر الّتی تقوّی الوحدة الموسیقیة، ینشد قصیدة تمتاز بجرسها الموسیقی، بحیث تس...

چکیده     داستان پرواز روح یکی از مسائل  مهم مطرح در فلسفه و عرفان است. این نکته در آثار پارمنیدس و افلاطون با تمثیل اسب بالدار در یونان باستان نمود می یابد و با قصیدة عینیه و رساله الطیر ابن­سینا در ادبیات پارسی منعکس می شود. تشبیه نفس ناطقه به طیر و محبوس شدن آن در قفس جسم و تلاش برای معراج روح، مضمون مایة مشترک همة رساله الطیرهاست. طوطی جان مولانا نیز با تأثّر از رساله الطیرها بر آن است تا  خ...

أنشد محمود درویش، شاعر المقاومة الفلسطینیة، قصیدة لاعب النرد فی أیامه الأخیرة التی انتشرت فی دیوانه الأخیر المسمّی بـ «لاأرید لهذه القصیدة أن تنتهی». نتمکّن بالدراسة الأسلوبیة لهذه القصیدة فی المستویات الثلاثة، اللغویة والأدبیة والفکریة، من العثورعلی بنیة النص. کانت أشعار درویش فی الستینیات تتحلی بأسلوب سهل القراءة، أما فی الثمانینیات والتسعینیات فاتسمت بأسلوب معقد ملیء بالأساطیر والرموز اللغویة،...

إنّ الفونیم وحدة صوتیّة تسهم فی تمیز کلمة من أخری. یندرج موضوع العلاقة بین الفونیم والدلالة فی إطار العلاقة بین الدالّ والمدلول فاستمرّ الجدل بین علماء اللغة منذ القدیم حتی الآن حول طبیعة هذه العلاقة. یری البعض أنّ الفونیم یلعب دوراً دلالیّاً فی النصّ الإبداعیّ من خلال صفاته ومخرجه بینما یعتقد الآخرون بعدم وجود علاقة بین الفونیم والمعنی. نهتمّ فی هذه الدراسة أوّلاً بإحصاء الفونیمات فی معلّقة طرفة وذکر نسبة ا...

علم الصورة  (imagologie)هو البحث عن صورة الآخر الأجنبی فی النصّ الأدبی. یتیحُ لنا علم الصورة معرفة الإنسان للإنسان وعبر هذه المعرفة یبرز لنا الجوهر المشترک للإنسانیة. وعند ذاک ننطلق إلی عالم الأخوة التی تجمع الأنا بالآخر. ولو تأملنا هذا الجوهر لوجدناه لا یتبلور إلّا بالتفاعل مع الآخرین؛ من هنا تبرز أهمیة الدراسات الأدبیة المقارنة التی تقوّم علاقاتنا مع الآخر. عبدالوهاب البیاتی وشیرکو بیکه­س من عمال...

یکی از عناصر مؤثر در زیبایی معلقة امرؤالقیس، موسیقی روان و دل­پذیر آن است. این شاعر بزرگ، با انتخاب بحـر طویل، حرف روی لام مکسور که دارای کشش صوتی فراوانی است،، حروف، الفاظ و هجاهای آهنگین و مناسب با مقتضای حال و نیز صنایع لفظی و معنوی‌ای چون جناس و مراعات نظیر،- که به تکرار و وحدت موسیقی شعر کمک می­کنند،- قصیدة خود را بسیار آهنگین و ممتاز کرده است؛ به طوری که موسیقی داخلی آن، سبب می­شود که خوا...