مهدویت بیشتر به عنوان آموزه ای شیعی در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی، نقش و جایگاه مهمی دارد. در این مقاله، پس از مروری گذرا بر مفهوم موعودگرایی در ادیان ابراهیمی، جایگاه مهدویت در تصوف سده های نخستین (قرون دوم تا پنجم) را بررسی کرده ایم. در ادامه، مهدویت در سده های ششم و هفتم (نیمه اول) تاریخ تصوف (دوره ظهور مهدویت در تصوف) و آن گاه در قرون هفتم (نیمه دوم)، هشتم و نهم (آغاز جریان نزدیکی بیشتر تصوف و ت...

سرزمین ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی به جهت دارا بودن موقعیت فرهنگی ویژه و سابقه وجود ادیان و فرقه­های مختلف و همجواری با مراکز صوفیانه­ای نظیر خراسان، دارای زمینه­های ذهنی مناسب جهت پذیرش عقاید صوفیانه بود. به علاوه ظهور علمای دینی و فقهای مشهور در طی قرون مذکور در ماوراءالنهر و رابطه نسبتاً خوب صوفیان با آنها و نگرش مثبت تعالیم صوفیان که شامل آراء و عقاید تمام فرق منطقه می­شد، سبب جلب نظر ...

چکیده ندارد.

در قرن دوم هجری به دنبال فروپاشی حکومت امویان، شرایطی فراهم آمدکه غیرمسلمانان خراسان بزرگ توانستند نارضایتی خود از شرایط موجود را درقالب کنش های سیاسی- دینی نشان دهند. این ناخشنودی ها در قیام های به-آفرید، سنباذ، اسحاق، استاذسیس و مقنّع تبلور یافت. این کنش ها هم نشانگرخواسته های اقتصادی، اجتماعی و هم مبین روحیات و باورهای ساکنانغیرمسلمان خراسان بود. در این مقاله تلاش شده ضمن بازخوانی حرکت ها وقی...

تزیینات در هنر اسلامی، یکی از اصلی ترین عوامل در تاکید بر مفاهیم اسلامی، در معماری محراب مساجد بوده است. این عامل، در قرن هشتم و نهم در استان یزد مورد توجه هنرمندان قرارگرفته، چنانکه بهترین عناصرتصویری و نوشتاری را برای آن به کار برده و با نهایت دقت و خلوص، تزیین و هنر نمایی نموده اند. در این پژوهش با شناخت محراب به معرفی محراب مساجد در قرون مذکور و نیز به بررسی شکل شناسی محراب و بیان صورت و مح...

با استقرار حکومت اسماعیلیان در البرز مرکزی، به مرکزیت الموت، قدرت همجوار تازه‌ای برای حکومت محلی و کهن ‌باوندیان در مازندران پا به عرصه گذاشت که بر قدرت منطقه‌ای و حاکمیت ارضی این خاندن محلی تأثیر گذاشت. این مقاله به این پاسخ می­دهد که چه عواملی بر مناسبات بین دو قدرت محلی تأثیر داشت؟ نتایج پژوهش نشان می­دهد که کشمکش سیاسی و مذهبی این دو حکومت در قرون پنجم تا هفتم هجری مناسباتی بیشتر بر پایه رق...

اصفهان نامی آشنا در تاریخ و فرهنگ و ادبیات عربی است زیرا بزرگان و نامورانبسیاری که از آنان، کتاب ها و آثار پربها و ارزشمند باقی مانده منسوب به این شهر می باشندالبته برخی از این بزرگان منسوب به اصفهان اگرچه در خاندان اصفهانی پای به عرصه وجودنهاده اند اما در این شهر نزیسته اند .زبان و ادبیات عربی در اصفهان از قرن چهارم هجری شکل می گیرد و در قرون پنجم وششم به اوج خود می رسد به طوری که در سده 4 ق، ...

شهرری با پیشینه ای درخشان در طول تاریخ نام های متعددی یافت و با گذر از ایران باستان و تسنن در قرن سوم هجری به تدریج به تشیع روی آورد، این تغییر مذهب پس از پیروزی دُعات عباسی در قرون دوم هجری و مهاجرت سادات و شخصیت های علمی –سیاسی به مرکز ایران صورت گرفت، که شخصیت های مهم این گروه : احمدبن حسن مادرانی که از شیعیان حمایت می کرد، وجود وکلای امامان به خصوص وکیل یکی از نواب امام زمان به نام ابوالحسین...

بخارا از جمله شهرهایی بود که چندین بار مورد حمله اعراب قرار گرفت ولی فتح نهایی آن توسط قتیبه بن مسلم باهلی صورت پذیرفت.با ورود دین اسلام، تحولات بخارا در قرون نخستین هجری نقطه عطفی در تاریخ آن به شمار می آید،تحولاتی که در این شهر در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی به وجود آمد تاریخ این شهر را تا قرن ها دچار تغییرات اساسی کرد، به طوری که این شهر به یکی از مهمترین شهرهای منطقه ماوراءالن...

اقلیت های دینی در بیشتر دوران های تاریخی در جوامع مختلف وجود داشته اند؛ اما تعامل حاکمیت ها با این گونه اقلیت ها همواره یکسان نبوده است. حکومت اسلامی نیز از همان بدو تاسیس در مدینه با اقلیت های دینی یهودی، مسیحی و غیره روبرو بود؛ لذا در اسلام نیز برای حضور این اقلیت های دینی تحت سیطره حکومت اسلامی قوانینی گذاشته شد که براساس آن ایشان در جامعه اسلامی باقی ماندند. پژوهش حاضر در صدد بررسی وضعیت اق...