قصاید فارسی حاوی طرز تفکّر، معیشت و رفتارهای شاعران است. و از سوی دیگر، محلّ انعکاس سلیقه ها و پسندها و کنشهای حاکمان گذشته محسوب می شود. سیر قصاید فارسی ازعصر سامانی تاقرن ششم، از منظرهای گوناگون قابل بررسی است. امّا یکی از موضوعات قابل تحقیق پیرامون قصاید این دورۀ تاریخی، بررسی چالشهایی است که شاعران با نهادهای حکومتی داشته اند. از سویی شاعران این دوره به حمایت های مالی حاکمان نیازمند بودند، از ...

زبان شاهنامه، زبانی شگفت انگیز، خاص و در عین حال ساده و نزدیک و هم جوش با ذهن مخاطب توصیف شده است. راز و رمز این تقرّب، البته پیچیده است و بسادگی نمی توان از همه جوانب آن پرده برداشت. کار درست و شایسته ، در حوزه زبان شاهنامه، بررسی همه ابعاد و زیر و بم آن از جهات گوناگون است، کاری که شگرف است و تنها در سایه تحقیق دقیق و همراه با تجربه ها و دانش های گوناگون، ممکن و میسّر است. هدف نگارنده از ارائه ...

گسترش اسلام درحوضه مدیترانه درقرن اول هجری زمینه تأسیس حکومت های اسلامی را دراین حوضه بوجود آورد هریک از حکومت اسلامی این حوضه طی قرون اول تا هفتم هجری با جلب نظر مردم  وتحکیم پایه های حکومت، طی دوره حاکمیت در پیشرفت اقتصادی حوضه مدیترانه کوشابوده ودستاوردهای اقتصادی مهمی برجای نهادند. تأسیس بندر، احداث کارخانه کشتی سازی ، انتظام امورکشاورزی وصنعتی واهتمام به تجارت وگسترش آن در سرزمین های اسلام...

حکیم نجم‌الدین محمّد فلکی از شعرای معروف قرن ششم هجری است که در قصبه شماخی از توابع شروان متولّد شد. فلکی گوینده‌ای نازک خیال و شیرین سخن است که بر خلاف معاصران خود، به سهولت کلام و روانی سخن متمایل بود. دیوان ناقص و ناتمامی از وی در سال 1929 میلادی در لندن توسط محمد هادی حسن خان به چاپ رسیده است. در ایران نیز محمد طاهری شهاب دیوانی از این شاعر را در سال 1345 تصحیح کرده و از سوی انتشارات کتابخانه...

آئین فتوت و جوان مردی یکی از پدیده های دیرپای تاریخ ایران، از دوران باستان تا روزگار معاصر، به حساب می آید. به رغم نفوذ و گسترش این مسلک در میان بسیاری از گروه های اجتماعی، بیش تر تحقیقات و پژوهش هایی که در این زمینه به خامه آمده است به طور عمده جنبه های عیاری و جنگاوری این سنت اجتماعی را به بحث گذاشته و زوایای اجتماعی و اقتصادی آن را فرو گذاشته است. این مقاله، با بررسی ابعاد مختلف آئین فتوت در...

کولاب که در گذشته قسمتی از ولایت تاریخی ختلان (خَتَلان،‌ خُتَلان) محسوب می‌شد، مکان شاعران مردمی، گوینده‌ها، دانندگان افسانه و روایت‌ها، رباعی‌سرایان، دو‌بیتی‌گویان و کوراغلی‌خوانان بود. از معلومات منابع تاریخی برمی‌آید که در قرن دهم میلادی، ختلان بخشی از دولت سامانیان بوده و در آن علم و ادب و فرهنگ وجود داشته است. طبق تحقیقات انجام‌شده، در آثار تاریخی و سرچشمه‌های ادبی راجع به نمایندگان ادبیات فار...

رساله حاضر تاریخ تحولات زبان ارمنی را مورد پژوهش قرار داده است . جاهوکیان زبانشناس ارمنی زبان ارمنی را به دو دوره کلی تقسیم می کند: 1) دوره گفتاری و دوره قبل از اختراع الفبای ارمنی یعنی از قدیم ترین ایام تا 404 میلادی . 2) دوره نوشتاری یعنی از 404 میلادی تاکنون . وی دوره کلی نوشتاری را به دو دوره ادبی باستان، ادبی میانی و ادبی جدید تقسیم نموده است . اصطلاحات "گرابار"، "کیلیکیه" و "آشخارهابار" ب...

تمدن درۀ سند، عنوان تمدنی است که از هزارۀ سوم تا 1500 قبل از میلاد در درۀ رود سند و در قسمتی از شبه قاره، رونق داشته و یکی از عالی ترین و نخستین تمدن های جهان محسوب می شود. این تمدن بوسیلۀ اکتشافاتی که از 1922 م به بعد در موهنجو دارو درهاراپا به عمل آمده کشف شده و این دو مکان مراکز اصلی درۀ سند و شهرهای عمدۀ آن بوده اند. این تمدن از آغاز تاکنون هنرمندان، نویسندگان، دانشمندان و شاعران و عارفان ...