در بحث لزوم یا عدم لزوم معاطات، دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. یکی از ادله‌ای که معتقدان به عدم لزوم معاطات به آن استدلال کرده‌اند، روایت معروف «إِنَّمَا یُحَلِّلُ الْکَلَامُ وَ یُحَرِّمُ الْکَلَامُ؛ تنها سخن گفتن حلال و سخن گفتن حرام می‌کند» است. فقها در این موضوع اختلاف دارند که آیا واژۀ «کلام» به همان معنای ظاهریش به‌کار رفته است، یا معنایی کنایی دارد. در این زمینه احتمال‌های مختلفی، مستند به دلایل خاصی وجود دارد ...

وجود کنایات، اشارات، تعریض‌ها، عبارات دشوار و واژگان غریب در متون روایی رسیده از معصومین (ع)، موجب شده تا کار ترجمه و فهم معنای دقیق روایات دشوار به نظر رسد. توجه به رویدادهای تاریخی و معنای نخستینِ واژه‌ها در زمان صدور روایات و نیز در نظر گرفتن فضا و سبب صدور احادیث و سیاق عبارات، موجب فهم صحیح گزارش‌ها و روایات صادره از معصومان (ع) خواهد بود. عبارت «إنّی رَجُلٌ مَطلوُبٌ»، که در حدیث «عنوان بصری» از س...

مسأله جمع و تدوین قرآن کریم و اصول حاکم بر آن، از مسائل مهّم علوم قرآنی و اسلامی است. به این موضوع از نظرگاه‌های مختلف نگریسته شده است. این مسأله در همه ادوار تاریخی، محققان و اندیشمندان اسلامی و حتی در قرن معاصر مستشرقین را به تکاپو در این رابطه وادار نموده است. افق نگاه در این پژوهش، تکیه بر روایات‌ جمع قرآن در زمان خلیفه اول و دوم دارد؛ بر این اساس که این روایت‌ها را از جوامع روایی، به ویژه ا...

 هر متنی با متون پیش از خود رابطه دارد و با آنها گفتگو می‌کند، و معنا در بافتی بینامتنی با ارجاع از متنی به متن دیگر شکل می‌گیرد. غزلیات شمس که حاصل مکاشفات و تجربه‌های معنوی مولوی است به شخصیت‌های قرآنی نیز می‌پردازد. مولوی ماجراهای پیامبران در قرآن را تنها رویدادی از آنِ گذشته نمی‌داند و معتقد است آن وقایع در سطحی دیگر برای کسانی که تشبه به احوال آنان دارند، روی می‌دهد. مولوی در غزلی که در این...

محمدباقر صدر، با طرح مبانی حساب احتمالات، کوشید روایت جدیدی از برهان نظم به دست دهد که برای اثبات واجب کارآمد باشد. مفهوم احتمال، پیچیدگی‌های خاصی دارد و از همان ابتدای طرح آن، دوگانگی معنایی در این واژه مشاهده شد (احتمال آماری و احتمال معرفت‌شناختی) و این ثنویت موجب تفسیرهای گوناگون از آن گردید. صدر، بر اساس مبانی اصولی خود و با مدد جستن از مفاهیمی چون علم اجمالی و یقین موضوعی، احتمال را درجه ...

شناخت از راه کشف و شهود یکی از راه‌های معرفت و شناخت خداوند است که در این مقاله پس از تعریف کشف و شهود و بیان تفاوت بین کشف و کرامت و بیان کشف رحمانی و شیطانی، به ضرورت نیاز به میزان صدق در کشف و شهود پرداخته شده که از نظر عرفا عبارتند از: عقل، کتاب و سنّت. سپس به بررسی میزان اعتبار کشف و شهود در آیات پرداخته شده که عبارت است از: آیه لقاء‌الله، آیه عبادالله المخلصین، آیه شهود، آیه رؤیت ملکوت آس...

هر متنی با متون پیش از خود رابطه دارد و با آنها گفتگو می­کند، و معنا در بافتی بینامتنی با ارجاع از متنی به متن دیگر شکل می­گیرد. غزلیات شمس که حاصل مکاشفات و تجربه­های معنوی مولوی است به شخصیت­های قرآنی نیز می­پردازد. مولوی ماجراهای پیامبران در قرآن را تنها رویدادی از آنِ گذشته نمی­داند و معتقد است آن وقایع در سطحی دیگر برای کسانی که تشبه به احوال آنان دارند، روی می­دهد. مولوی در غزلی که در این ...

با آنکه بنای عقلا و برخی روایات خاص، بر حجّیّت خبر ثقه در موضوعات احکام دلالت دارد ولی حجیّت و اعتبار «بیّنه» و عمومیّت آن برای اثبات تمام موضوعات در تمام ابواب، موجب می شود که ارزش و اعتبار خبر ثقه سست گردد؛ چه، مقتضا و لازمه ی اشتراط تعدّد و عدالت مخبر در اثبات موضوعات، این است که خبر ثقه، فاقد اعتبار باشد. وانگهی، بنای عقلا وقتی می تواند دلیل بر مطلوب گردد که از جانب شرع، امضا شده و یا دست کم ردع ...

محمدباقر صدر، با طرح مبانی حساب احتمالات، کوشید روایت جدیدی از برهان نظم به دست دهد که برای اثبات واجب کارآمد باشد. مفهوم احتمال، پیچیدگی های خاصی دارد و از همان ابتدای طرح آن، دوگانگی معنایی در این واژه مشاهده شد (احتمال آماری و احتمال معرفت شناختی) و این ثنویت موجب تفسیرهای گوناگون از آن گردید. صدر، بر اساس مبانی اصولی خود و با مدد جستن از مفاهیمی چون علم اجمالی و یقین موضوعی، احتمال را درجه ...