استصحاب که یکی از موضوعات پٌر کاربرد در علوم فقه و اصول فقه و حقوق است، در تعریف آن آمده است: « اِبقَاءُ مَا کُانُ» یعنی حکم به بقاء آنچه در زمان گذشته بوده است. از آغاز پیدایش علم اصول فقه، تا زمان وحید بهبهانی، علمای اصولی بر این باور بودند، دلیل حجیّت استصحاب، روایات است و استصحاب، یک قاعده­ی تعبّدی و تأسیسی در هنگام شک و تردید است و در نتیجه استصحاب، یکی از اصول عملیه است. امّا اغلب علمای اصولی بعد ا...

 شیخ بهایى(ره) دانشمندى است عمیق و داراى ابعاد مختلف فقهى، اصولى، تفسیرى، حدیثى، ریاضى، معمارى و غیره.شاهکارهاى او در هر یک از این ابعاد نیازمند پژوهش‏هاى متعدد و متنوع است. این مقاله درآمدى است بر فقه پژوهى.او در چند بعد: ساختار فقه، نقش قرآن و حدیث و رابطه این دو در فقه، نقش اصول فقه، جایگاه علوم حدیث به ویژه رجال.و در نهایت، نوع توجه او به اقوال فقها. پس از این پنج محور، نگاهى به یک نمونه از...

این مقاله عهده دار بررسی ویژگی های اجتهادی فقیهان سیاسی در چارچوب رهیافت «فقه النظریه» است. این رهیافت یکی از دستگاه های فقهی در دورۀ معاصر است که در صدد تولید حکم شرعی از درون نظریه است. مبتکر و مؤسس این رهیافت فقهی −آیت اللّه شهید سید محمد باقر صدرe− درصدد تولید نظریه های اسلامی در حوزه های گوناگون زندگی از درون شریعت می باشد. پرسش اساسی مقاله این است که مهم ترین مؤلفه ها و ویژگی های اجتهادی ف...

شایستگی زنان برای قضاوت از جمله موضوعاتی است که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته و صاحب نظران حوزه های فقه، حقوق، علوم قرآنی و حدیث و ... تلاش کرده اند تا شایستگی زنان را برای تصدی منصب قضاوت مدلل و مستند ساخته، ادله دیدگاه مقابل را نقد کنند. این نوشتار با توجه به پژوهش های انجام شده، تلاش دارد تا از منظر دیگری به موضوع بنگرد و در این راستا، موضوع را از زاویه فلسفه فقه می نگرد و تلاش می...

ودیعه عبارت است از هر آنجه که به کسی بسپارند تانزد وی امانت باشد. ودیعه که در عرف ازآن به امانت یاد میشود از جمله مباحث پرکاربرد و مورد ابتلای جوامع میباشد. ازآنجا که فقهای مذاهب اسلامی در مسائلی از قبیل گستره مفهومی ودیعه، ارکان، شرایط، تعهدات ودعی و شرایط ضمان اختلاف نظرهایی دارند ، این نوشتار به بررسی موارد اختلاف و انطباق دیدگاه فریقین در تمام این حوزه ها پرداخته و از نگاه به مصادیق جدید نی...

پژوهش حاضر شامل پنج فصل در دو حوزه «فقه گردشگری وفقه آثار باستانی» است نویسنده در آن با رویکرد فقهی به دومقوله «آثار باستانی» و«گردشگری « درجهان معاصرمی پردازد و بر اساس ابواب فقه و فتاوای فقهای عظیم الشان متقدم ومتاخربه زبان عربی وفارسی واستفاده از قواعد فقهی، احکام مرتبط با «گردشگری، گردشگر و آثار باستانی» را بیان می دارد. نویسنده با استناد به قرآن و روایات و سیره مسلمین واصاله الاباحه حفظ آ...

 قانون مدنی ایران تجلی پیوند سنت و مدرنیته است و به‌خوبی بین قواعد حقوق بومی (فقه اسلامی) و نظام­های حقوقی پیشرفته، سازگاری ایجاد کرده؛ این قانون از یک ‌سو، بر پایه­ قواعد و فقه امامیه و از سوی دیگر بر مبنای نهادهای حقوقی جدید (قانون مدنی فرانسه) استوارشده است؛ اما نقش این دو منبع در ساختار قانون مدنی ایران، یکسان نیست. برخی از مواد قانون مدنی فرانسه به دلیل عدم مغایرت با فقه اسلامی عیناً وارد ق...

یکی از اصولی که تمام مذاهب برای ادامۀ حیات خود به آن نیاز دارند، بازسازی و تجدید بناست. اباضیه هم برای بازسازی مذهب خود به سراغ بازسازی و تجدید بنای پایه‌های نظری فقه خود رفته تا از این راه، موجودیت خود را در میان مذاهب اسلامی حفظ و هر روز به رشد و تعالی بیشتری دست پیدا کند. این رویکرد از سوی اباضیه معاصر در ضمن نه محور تعقیب می‌شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از تجدید بنا در ماده و مصادر و منابع ...

: فقه سیاسی به عنوان فربه‌ترین دانش سیاسی شیعه درصدد است احکام جزئی و هنجاری در حوزه مسائل مربوط به نسبت فرد و دولت را ارائه نماید. در نسبت‌سنجی فقه سیاسی و دموکراسی دو مسئله حائز اهمیت است: تنوع دیدگاه‌ها در فقه سیاسی شیعه، و مرتبه‌ای بودن مفهوم دموکراسی. در حالی‌که فقه سیاسی از دیدگاه حداقلی‌ها بی‌اعتبار است، حداکثری‌ها از آن انتظار حداکثری در پاسخ به مسائل مربوطه را دارند. ب...

ارتباط فقه با امر سیاسی دانش سیاسی خاصی را شکل می‌دهد که در نظام داناییِ مسلمانان از آن به فقه سیاسی تعبیر می‌شود. فقه سیاسی دانشی ارتباطی است که فهم ماهیت آن مستلزم فهم ارتباط دوسویة آن با فقه و سیاست است. فقه سیاسی به‌لحاظ معرفت‌شناختی و روش‌شناختی وامدار فقه است، اما به‌لحاظ موضوعی به امر سیاسی می‌پردازد و ازاین‌رو، به‌مثابۀ دانش سیاسی اسلامی با مبانی و روشِ خاص خود به تأمل در امر سیاسی به‌منظ...