تعیینِ مقولة دستوریِ واژه­ های چندنقشی- واژه­ هایی که در نقش چندین مقوله دستوری ظاهر می­شوند، یکی از مشکلات فرا­روی فرهنگ­ نویسان است. ابهامِ مقوله‌های دستوری و هم­پوشی میانِ آن‌ها و برخی فرآیندها مانند حذف، کوتاه­ شدگی و تغییرمقوله از جمله عوامل مؤثر در چندنقشی شدن واژه­ ها هستند. برخی از این عوامل، بر مقولة دستوری واژه­ ها تأثیری پایدار نهاده و برخی دیگر فقط سبب تغییر نقشی می­شوند که در شرایط ویژ...

0

زبان شناسان اتفاق­ نظر دارند که در زبان عربی، همچون دیگر زبان های سامی، خوشۀ همخوانی آغازین وجود ندارد که از آن با تعبیر «عدم ابتدا به ساکن» یاد کرده اند. این در حالی است که خوشۀ همخوانی آغازین در زبان فارسی پیش از اسلام به طور قطع وجود داشته است. در این نوشته کوشیده ایم که با توجه به تماس دیرپای زبان عربی و فارسی به دو موضوع زیر بپردازیم؛ نخست اینکه زبان عربی در صورت وام گیری واژگان فارسی دارا...

این مقاله به زبان فارسی پیشرفته ای می پردازد، که با حفظ هویت تاریخی و فرهنگی خود و حرکت در مرزهای دانش، فرهنگ و فن آوری، ظرفیت عمیقی در تولید و انتقال دانش و فرهنگ از خود نشان می دهد و در این مسیر هیچگاه تحت تأثیر زبان های دیگر به انفعال کشیده نمی شود. بلکه با سعه صدر ویژه خود به تعامل صحیح با زبان های زنده دنیا می پردازد. مرور اجمالی سیر تاریخی زبان فارسی و سابقه و نحوه تعامل آن با موضوع علم و...

 ادبیات عامیانه هر قوم و ملّتی بخش عظیمی از فرهنگ معنوی آن ملت است که سینه به سینه از نسل‌های قدیم تا به امروز نقل شده و در گذر زمان حافظ هویت فرهنگی ملّت‌ها بوده است؛ این نوع ادبی شامل عادات، سنن، افسانه‌ها، قصه‌ها، باورها، آیین‌ها، ترانه‌ها، آداب و رسوم و ... می‌شود. بخش قابل توجهی از اصطلاحات عامیانه ایران، ضرب‌المثل‌هایی است که بر زبان عوام جاری است؛ این کاربردها در نثر فارسی و به خصوص در نوع...

واج /l/ یکی از واج‌های زبان فارسی است که دارای چند منشأ متفاوت است. منشأ واج /l/ در شماری از واژه‌های زبان فارسی نیز مشخص نیست.این مقاله بر آن است تا با بررسی سیر تحوّل واج /l/ و واجهایی بپردازد که در زبان فارسی منجر به شکل‌گیری واج /l/ شده‌اند. در این خصوص سیر تحوّل واج /l/ در دیگر زبانهای خواهر ایرانی نیز بررسی شده است، چرا که این زبانها به نحوی در زبان فارسی تأثیر گذاشته‌اند. در این مورد، تح...

زبان فارسی مانند دیگر زبان‎ها، در همۀ حوزه‏های جغرافیایی، دوره‏های تاریخی و بافت‏های اجتماعی یکسان به کار نمی‏رود. خرده‏فرهنگ‏ها را می توان از عوامل مهم بروز تنوع‏ اجتماعی دانست که در گسترۀ رواج زبان فارسی شکل گرفته‏ و به صورت پایدار و ناپایدار در به وجود آوردن «گونه های زبانی» مؤثر واقع شده اند. جبهه‎های دفاع مقدس در ایران، به منزلۀ جامعه‏ای کوچک، خرده‏فرهنگ هایی با ابعاد رفتاری، نوشتاری و گفت...

گونۀ کرمانی، برخی آثار واجی و واژگانی فارسی دورۀ میانه را در خود حفظ کرده است که بررسی این آثار به عنوان بخشی از مطالعات در­زمانی زبان فارسی در زبان شناسی امروز از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این، گونۀ کرمانی دارای برخیویژگی­های واجی و وااژگانی نیز هست که آن را از فارسی معیار متمایز می­ کند. این پژوهش به بررسی برخی آثار واجی و واژگانی باقی­مانده از فارسی میانه در گونۀ کرمانی پرداخته است...

روستای «لای‌زنگان»  (lây-zangân)از روستاهای شهرستان داراب فارس است. این روستا در 54 کیلومتری شرق داراب واقع شده و زندگی بیشتر مردمان آن، از قدیم تاکنون، از راه باغداری می‌گذشته است. از همین­روی، کارکرد واژه‌ها و اصطلاحات باغداری در این منطقه چشمگیر است. بی‌تردید ثبت و ضبط چنین واژگان و اصطلاحاتی که از گنجینه‌های فرهنگ و زبان فارسی به‌شمار می‌آید، بسیار بایسته است و چه‌بسا در زایش‌های جدید زبانی...

واج /l/ یکی از واج های زبان فارسی است که دارای چند منشأ متفاوت است. منشأ واج /l/ در شماری از واژه های زبان فارسی نیز مشخص نیست.این مقاله بر آن است تا با بررسی سیر تحوّل واج /l/ و واجهایی بپردازد که در زبان فارسی منجر به شکل گیری واج /l/ شده اند. در این خصوص سیر تحوّل واج /l/ در دیگر زبانهای خواهر ایرانی نیز بررسی شده است، چرا که این زبانها به نحوی در زبان فارسی تأثیر گذاشته اند. در این مورد، تحوّ...