عرفان و تصوف اسلامی یکی از جریان‌های مهم فکری و فرهنگی است که از زمان پیدایش تاکنون تأثیرات فراوانی بر فرهنگ ایرانی ـ اسلامی و زبان و ادبیات فارسی بر جای گذاشته است. از این جهت ضروری است تا ابعاد مختلف این طریقه فکری و عملی شناخته شود. یکی از راه‌های شناخت هدف، موضوع و غایت این طریقه و پی‌بردن به ابعاد تاریخی، محتوایی و سیر تحولات آن بررسی و تحلیل تعاریفی است که مشایخ این طریقه از صوفی، عارف، ت...

تصوف و عرفان از جریان های مهم اندیشه و سلوک در جهان اسلام به شمار می روند که عقاید و آداب برجسته آن ها در عرصه اعتقاد و اخلاق اسلامی تأثیرات فراوانی بر جای نهاده است. یکی از مفاهیم و فضیلت های مهم دینی که در میان عمده اهل عرفان و تصوف، ارزشی والا محسوب می شود، توکل است. بسیاری از سالکان تصوف و راهیان عرفان، درباره این فضیلت معنوی و رفتاری دیدگاه هایی را به رشته تحریر در آورده یا بیان نموده اند....

چکیده داد و ستد فرهنگی و فکری میان اقوام و حتی صاحبان مکاتب فکری، از دیرباز تاکنون مورد توجه بوده است. در تقاطع این مواجهه ی فرهنگی، تضارب آرا و عقاید عرفانی شرق و غرب محملی است که با وجود اشارات بسیار محققان، نیاز به بازنگری و واکاوی دارد. این پژوهش به شیوه ی توصیفی-تحلیلی بر آن است که با تکیه بر متون برجسته ی منثور عرفانی و با بررسی روایات مربوط به گفتگو و مصاحبت عرفای مسلمان و دو آیین یهو...

یکی از کارهای مهم عالمان تصوف و عرفان اسلامی، تدوین و نوشتن کتاب هایی برای آموزش یا پاسخ به سؤالات مریدان و رهروان و در مجموع برای راهنمایی اهل طریقت و جویندگان این راه بوده است. در این کتاب ها بنا به اعتقاد نویسنده و سلیقه او، مباحث مهم اصولی و عملی عرفان و نیز سرگذشت ها و سخنان بزرگان و پیشوایان طریقت گردآوری می شده است. کشف المحجوب هجویری غزنوی، نخستین متن تألیفی به زبان فارسی در زمینه های گ...

«شیخ سعید نورسی» عارف، عالم و شارحی بزرگ از بلاد ترکیه است که در سال 1876 در روستای نورس در استان بتلیس به دنیا آمد. از همان کودکی آثار ذکاوت و نبوغ در سیمایش نمودار بود و در میان شاگردان مدرسه به شیخ معروف شد. میل به عزلت و درویشی از دوران جوانی در او ریشه داشت و مطالعه آثاری از شیخ عبدالقادر گیلانی و شیخ احمد سرهندی این تمایل را در او به شدت تقویت کرد. او در حمله روس ها به امپراتوری عثمانی و ...

چکیده ادبیات بازتابی عینی و واقعی از واقعیّات و تحوّلات اجتماعی و فرهنگی جامعه است که با جمع آوری، تنظیم، توصیف و تحلیل آن ها، می توان سیمایی جامع و واقعی را از حیات اجتماعی نویسنده به دست آورد. از سوی دیگر، درک آثار و تألیفات، بدون آشنایی با محیط و اجتماعی که در آن پدید آمده اند، امری دشوار است. کتاب کشف المحجوب هجویری از قدیمی ترین کتب فارسی عرفانی نوشته شده در قرن پنجم هجری است، که با بررس...

تصوف یکی از گرایش های اسلامی است که از بدو پیدایش تاکنون تحولات و تطورات زیادی را تجربه نموده است. تصوف در قرن اول هجری به این نام شناخته نمی شد و اولین کسی که صوفی نامیده شد، ابوهاشم صوفی (150 هجری) بود. تصوف در قرن دوم و سوم هجری، به اسم زهد و عبادت شناخته می شد و در اواخر قرن سوم دارای حدود و تعاریف شد. سپس در اثر تنوع مباحث و تفاوت آراء مرزبندی هایی میان صوفیان به وجود آمد که در ادوار بعدی ...