روایت در نهاد آثار ادبی نهفته است و عنصری پیش‌برنده در تبیین نقش ادبی و هنری هر اثر ادبی است. هرچه اثر ادبی وجه داستانی قوی‌تری داشته باشد، روایت در آن پُرمایه‌تر و فعال‌تر است. گلستان سعدی اثری تعلیمی است که وجهی داستانی دارد؛ به همین سبب روایت و شگردهای روایت در آن پویا و اثرگذار است. این پژوهش با مطالعة کتابخانه‌ای و یادداشت‌برداری می‌کوشد با تأکید بر نظریه‌های ساختارگرایان معروف (ما...

در مقالة حاضر، ادبیات تطبیقی به عنوان یک رشتۀ دانشگاهی مستقل بررسی و تحلیل شده است. درواقع، ادبیات تطبیقی نوعی جهان بینی ادبی است که از مرزهای ملی، زبانی و جغرافیایی فراتر می رود و ادبیات را پدیده ای جهانی می انگارد که جوهرۀ انسانی آن در کلیۀ فرهنگها یکسان است. البته نویسندۀ مقاله بین «ادبیات جهان» و «ادبیات تطبیقی» تمییز قائل می شود و معتقد است که در ادبیات جهان، برخلاف ادبیات تطبیقی، به ارتبا...

  یکی از نظریه­های زبان­شناسی که در عصر حاضر در تحلیل متون ادبی به کار گرفته می­شود، نظریۀ زبان­شناسی هالیدی است. هالیدی، ارتباط معنایی، لفظی، نحوی و منطقی یک متن را انسجام می ‌ نامد و عوامل ایجادکنندۀ آن را به دو بخش دستوری و واژگانی تقسیم می­کند. انسجام دستوری عواملی چون ارجاع، جانشینی، حذف و ربط را دربرمی­گیرد و انسجام واژگانی شامل تکرار و باهم­آیی در زبان ادبی می­شود. قیصر امین­پور، از شاعر...

پایان‌‌بندی داستان، یکی از عناصری است که جهت‌‌گیری نوینی به نقد ادبی داده است. هنر داستان‌‌پردازی مولانا در میان شاعران و نوابغ ایرانی تقریباً بی‌‌نظیر است. شگردهای روایی در مثنوی، ساختار و محتوای این اثر سترگ را در هم تنیده است. یکی از شاخصه‌های زیبایی‌شناختی که در داستان‌های مثنوی چشمگیر است، همین شیوة پایان‌بندی است. در پژوهش حاضر، شیوه‌‌های پایان‌‌بندی در شش دفتر مثنوی بررسی شده و مواردی که ...

اصطلاح «بلاغت» در ادب اسلامی و معادل آن در سنّت ادبی غرب، یعنی اصطلاح «رتوریک» (Rhetoric)، تا به امروز سه مفهوم اصلی داشته است: نخستین مفهوم، دریافت ارسطویی از بلاغت است که بیشتر آن را با خطابه و فنون و ابزار اقناع مخاطب مرتبط می‌سازد؛ دیگر، مفهوم زیبایی‌شناختی یا ادبی است که بلاغت را با شعر و فنون و ابزار تخییل پیوند می‌دهد؛ و سرانجام رویکرد جدید به بلاغت که سعی دارد دامنۀ...

آشنایی زدایی (غریب سازی) یکی از شگردهای آفرینش شعر و از مباحث مهم نقد ادبی معاصر است که نخستین بار توسط فرمالیست ها (صورتگرایان) روس مطرح شد. آنها اعتقاد داشتند استفاده مکرر از واژگان و ترکیبات کهن در شعر، از ارزش و زیبایی متن کاسته و انگیزه مخاطبِ شعر نیز از آن سلب خواهد شد. به همین دلیل آنها بحث آشنایی زدایی را مطرح کردند و هدف اصلی آن را جلوگیری از تکرار و ابتذالِ واژگان، ترکیبات و تصاویر کلیش...

هنجارگریزی یکی از شگردهای مطرح در نظریه‌های نقد صورت‌گرا‌یان (فرمالیست‌های) روس است. این شیوه، یکی از روش‌های برجسته‌سازی در یک اثر ادبی است، که در تعریفی ساده می‌توان آن را خروج از زبان معمول و معیار دانست. بهره‌گیری از این ترفند بیانی، به آفرینش زیبایی و پویایی سخن می‌انجامد و سبب توجه دوچندان مخاطب به متن می‌شود. لیچ، زبان‌شناس انگلیسی، معتقد است که برجسته‌سازی در زبان، به دو شکل «هنجارگریزی...

یکی از شگردهای بررسی آثار جاودانی، نقد آن‌هاست. در نقد این شاهکارها، هم روساخت و شکل آثار ادبی واکاوی می‌شود و هم زیرساخت معنایی ـ عاطفی آن‌ها. در این مقاله، بیشتر از نقد اسطوره‌ای و اجتماعی و تاریخی که مربوط به ژرف‌ساخت آثار ادبی است، در پاسخ به ناقدان شرقی و غربی شاهنامه استفاده خواهد شد. از حدود هزاروپانصد سال پیش، در سراسر جهان، متفکرانی دربارۀ ادبیات ایران پژوهش کرده‌اند و در این میان، حما...

چکیده بررسی ساختاری به بررسی قالب بیرونی ودرونی اثر ادبی می پردازد،در بررسی قالب بیرونی متن متغیرهایی مانند قالب های ادبی،ساختار آوایی،شگردهای بلاغی متن شامل معانی وبیان،آرایش های لفظی ومعنوی،ساختارهای تقلیدی وابتکاری،ساختار نحوی،موسیقی شعر،ویژگی های سبکی وسایر اجزای کوچکتر متن مورد توجه قرار می گیرد ودر بررسی قالب درونی به محتوا ومضامین شعری توجه می شود. محمدعلی بن ابی طالب (1181-1103)متخل...