چکیده هم­زمان با بسط اندیشه­های صوفیانه در جهان اسلام از قرن هفتم هجری به بعد و نزدیکی تصوّف و تشیّع به یکدیگر، رویکردهای صوفیانه در مقتل‌نگاری کربلا به‌مانند برخی دیگر از مکتوبات دینی و تاریخی وارد شد. این مطلب بامطالعه‌ی متون مکتوب این دوره و ردیابی شاخصه‌های اندیشه­ی تصوّف در این متون قابل بررسی است. در پژوهش حاضر سعی شده با روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر پژوهش کتابخانه­ای به این سؤال پاسخ...

ابن ابی الحدید یکی از بزرگ ترین و مهم ترین شروح نهج البلاغه را نگاشته است. این شرح که حاوی اطلاعات مهم تاریخی است از جمله دربارۀ امام حسین(ع) است شایستۀ بررسی و نقد از زوایای مختلف است. مقالۀ حاضر پس از مروری کوتاه بر روش تاریخی شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید و ویژگی های آن روایت های تاریخی این کتاب دربارۀ امام حسین(ع) را در محورهای زیر مورد بررسی قرار داده و حسب نیاز به بررسی تطبیقی آن با دیگر...

چکیده یکی از صحنه های ماندگار در صفحات تاریخ، حادثه ی کربلاست. کربلا یک خط روایی گره دار، آنچنانکه در داستان ها یافت می شود، نیست. قهرمان آن صحنه، امام حسین (ع) بود و هر یک از یـاران ایشان، به گونه ای جلوه گری می نمودند تا آیینه ای برای نمایش یک یا چند ویژگی امام خود باشند. آنچه که به زیبایی این صحنه می افزود رجزهای پرشور و پرصلابت برخی از یاران امام بود. شعر امری ذوقی است و در حالات و صح...

تشابه میان نام‌های تاریخی از مهم‌ترین دشواری‌‌ها در برخی از تحقیقات و مستندات تاریخی شده است؛ برای نمونه می‌توان به «مقتل ابی‌مخنف» اشاره کرد؛ کتابی که با کنیه‌ی مورخ بزرگ شیعه، لوط بن یحیی، متوفای 157 منتشر شده و به علت انتساب به کنیه‌ی آن شخصیت بزرگ، منشأ بسیاری از تحریفات و خرافات در تاریخ کربلا و حوادث بعد کربلا- از جمله فرجام قاتلان- شده است. کتاب مذکور به علت ادبیات ضعیف، تناقض‌‌گویی، ضب...

سرزمین شام یکی از مناطقی بود که شاهد وجود مجموعه های مردمی شیعه و گاه ظهور حکومت های محلی و منطقه ای شیعه مذهب بود. از جمله مناطق شیعه نشین سرزمین شام، شهر حلب بود که به مهمترین مرکز سکونت شیعیان تبدیل شده بود. شواهد زیادی وجود دارد که اکثریت مردمان حلب تا زمان ایوبی ها بر مذهب تشیع امامی بودند. گسترش تشیع در این شهر بستگی زیادی به حکومت های حمدانیان و مرداسیان داشت. در مورد اوضاع فرهنگی و اجتم...

کوفه از زمان تشکیلش تا آغاز خلافت عباسیان دوره ای پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشته است. این شهر به عنوان اولین شهر ساخته شده در تاریخ اسلام علاوه بر اهمیت سیاسی از نقطه نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز حائز اهمیت بوده است. بطوریکه به علت موقیعت جغرافیایش در سده اول تاریخ خود تسلط بر آن به معنی تسلط بر حداقل نیمی از جهان اسلام آن روز بوده است. از اینرو در این دوران هر کس که قدرتی به دست می آورد و...

چگونگی تطور گزارش‌های عاشورایی در دهه‌های اخیر مورد اهتمام محققان عرصه عاشورا پژوهی قرار گرفته است که رجزهای سروده شده در حادثه کربلا از آن جمله است. در همین راستا مقاله حاضر در پی پرداختن به نقش کتاب اسرار الشهاده در تطور رجزهای عاشورایی است. در این نوشتار از روش مطالعات اسنادی، تحلیلی و مقایسه‌ای میان کتاب اسرار الشهاده و سایر منابع کهن و متقدم تاریخی بهره گرفته شده است. بر پایه یافته‌ها؛ رجز...