قرن چهارم و پنجم هجری شاهد شکوفایی ادبی بی¬نظیری بوده که شعر و نثر ادبیات عربی در دیگر دوره¬ها از آن بهره-مند نبوده است؛ زیرا بدنبال گسترش دولت¬های کوچک محلی، مراکز ترویج اندیشه و تولید ادبی در سراسر حکومت اسلامی افزایش یافت و با توجه به اینکه گرگان یکی از مراکز چهارگانه تمدن ایرانی آن زمان (قصر صاحب بن عباد، قصر ساسانیان در بخاری، قصر پادشاهان خوارزم و قصر شمس المعالی قابوس بن وشمگیر در گرگان ...

در برخی منابع تاریخی و جُنگ‌های ادبی به زبان عربی، داستانی دربارۀ همنشینی و رفاقت سه تن از سپاهیان حجاج بن یوسف در مسیر فتح بخش‌هایی از سرزمین‌های شمالی ایران می‌خوانیم. این داستان دربارۀ سه رفیق است که همواره در کنار یکدیگر بوده و باده‌نوشی می‌کرده‌اند. وقتی این سپاه در راه فتحِ یکی از سرزمین‌های شمالی ایران به کاشان و روستای خزّاق می‌رسد، دو تن از سه رفیق، از دنیا می‌روند و در آنجا به خاک سپرده ...

منوچهری دامغانی از جمله شاعران طراز اول ایران در نیمه اول قرن پنجم هجری است . او بر ادب عربی و اشعار شاعران عرب و بر احوال و آثار شاعران پارسی احاطه داشت و نیز بر علوم دینی و ادب و طب و نجوم واقف بود . منوچهری به اظهار علم و فضل در شعر اصرار داشت ، از این رو نام بسیاری از شاعران پارسی و تازی و اصطلاحات مهجور عربی را استعمال کرده ، اما هیچ یک از اینها از جذابیت شعر او نکاسته است . تشبیهات وی بدی...

پا به پای تکوین بلاغت در زبان عربی و پارسی و با این قصد که چیرگی و مهارت در صناعات و محسّنات ادبی نموده شود و قدر و قربی برای شاعر فراهم آورد، گروهی از شاعران ایرانی و عرب طرح سرودن قصیده هایی را ریختند که شاعر در هر بیت از آن، آوردن یک یا چند صنعت بدیعی در معنای عام و شامل، عناصر دانش بیان و تا حدّی معانی را بر خود التزام می کرد و در واقع فرهنگ مختصری از بلاغت را با سروده­ی خود عرضه می داشت. این...

سید عبدالرحیم مولوی(1882- 1806 م) یکی از بزرگ ترین عالمان و عارفان کرد در سدۀ نوزدهم میلادی است. او نه فقط عالم و عارف، بلکه شاعری چیره دست و توانا است که به زبآن های فارسی، عربی، کردی سورانی و اورامی شعر می سرود. آثاری که از او به جای مانده گویای آن است که مولوی کرد نه تنها در تفسیر و حدیث و شعر و کتابت از مقام والایی برخوردار است، بلکه به حق می توان او را یکی از متکلمان برجسته به شمار آورد. س...

ادب با ریشه ای نامعلوم، در زبان عربی، نخست در شعر مخضرم و به ویژه در احادیث نبوی، به کار گرفته شد و به سرعت بر مفاهیمی بسیار گوناگون اطلاق گردید. آن بخش از ادب که اینک صوفیانه می خوانیم، از آغاز اسلام تا میانه های قرن دوم قمری، بیشتر ادب دینی بود، تا آنکه حسن بصری، ابراهیم ادهم و همنشینان او پایه های تصوف را در جهان اسلام استوار کردند و از سدۀ سوم قمری، ادب صوفیانه اندک اندک در آثار برخی مدون ش...

پا به پای تکوین بلاغت در زبان عربی و پارسی و با این قصد که چیرگی و مهارت در صناعات و محسّنات ادبی نموده شود و قدر و قربی برای شاعر فراهم آورد، گروهی از شاعران ایرانی و عرب طرح سرودن قصیده هایی را ریختند که شاعر در هر بیت از آن، آوردن یک یا چند صنعت بدیعی در معنای عام و شامل، عناصر دانش بیان و تا حدّی معانی را بر خود التزام می کرد و در واقع فرهنگ مختصری از بلاغت را با سروده­ی خود عرضه می داشت. این...

مولانا شمس الدین / کمال الدین محمد وحشی بافقی یکی از شاعران نامی ایران در قرن دهم است که در سال ۹۳۹ هجری قمری در شهر بافق چشم به جهان گشود. ارزش شعر او بیشتر در تأثیری است که در تغییرات سبکی شعر فارسی در سدۀ دهم بر جای گذاشته است و منجر به پیدایش و رشد سبک جدیدی شده است که به سبک بازگشت یا «مکتب وقوع» موسوم می باشد. برجسته سازی از مسایل مطرح در نقد فرمالیستی است که در بررسی ها و نقدهای مرتبط به...

قطران تبریزی را به‎عنوان نخستین شاعری می شناسند که در سدۀ پنجم هجری در آذربایجان و ارّان سرودن شعر به زبان دری را آغاز کرد؛ چنان‎که او خود نیز در بیتی به این‏که سرسلسلۀ شاعران آذربایجان به شمار می آید، فخر نموده است. شعر او از همان قرن پنجم تاکنون، از زوایای گوناگون بررسی و در تذکره ها نیز همه جا از وی به عنوان شاعری توانا تمجید شده که شاعران پس از خود را متأثّر کرده است. شعر قطران، از یک زاویۀ د...