شاهنامه به عنوان یک اثر اسطوره‌ای ـ حماسی در ادبیات داستانی معاصر ایران همچنان تأثیر شگرف خود را دارد و داستان‌های آن به شیوه‌های گوناگون در داستان بلند و کوتاه امروز بازتاب یافته است. این بازتاب به گونه‌ای است که به داستان‌ها هویتی ایرانی بخشیده است و نمونة آن را می‌توان در داستان کوتاه شب سهراب‌کشان اثر بیژن نجدی به خوبی مشاهده کرد. اسطورة حماسی «رستم و سهراب» بن‌مایه این داستان واقع شده است ...

در طی چند دهه ی اخیر، مفهوم «تراژدی» و «قهرمان تراژدی» توجهی روزافرون را تقریباً در تمام حوزه های نقد ادبی به خود معطوف کرده است. برخی نظیر ارسطو، نیچه، و آرتور میلر به بازخوانی آن پرداخته و برخی دیگر نظیر سارتر، استریندبرگ، یوجین اُنیل، برتولت برشت، و آنتونین آرتود به افزودن ابعاد نوینی به این مبحث همت گماشته اند. آنچه قهرمان تراژدی مدرن را از مفهوم کلاسیک آن متمایز می کند نه لغزش تراژیک متداول ...

بسط و توسعه فلسفه سیاسی هگل در بسیاری از جنبه ها حاصل درگیری های نظری او با فیلسوفان پیش از خود است. در این میان، فلسفه سیاسی فیشته و خصوصاً تلقی او از مفهوم حق طبیعی برای هگل از اهمیت بالایی برخوردار است. هگل در مقاله «راه های علمی بررسی حق طبیعی» که در سال 1802 آن را به چاپ رسانده، نقدهایی جدی بر فلسفه سیاسی فیشته وارد آورده است. این مقاله از دو بخش اصلی تشکیل شده است: در بخش نخست به اهم مطالب...

بیان مسئله: کاشی‌نگارۀ «رستم و دیو سپید» بر درگاه ارگ کریم‌خانی از افزوده‌های قاجاریان است که علاوه بر ویژگی‌های هنری از اهمیت اجتماعی و دیوانی ویژه‌ای نیز برخوردار است، گرچه کمتر به آن پرداخته شده است؛ لذا تفسیر تازه‌ای از آن می‌تواند درکی عمیق‌تر از تحولات مجموعۀ زندیه در روزگار قاجار عرضه کند. این پژوهش مبتنی بر این فرضیه است که کاشی‌نگارۀ‌ مورد نظر فارغ از نقش هنری آن -در ادامۀ سنت تصویرگری...

شخصیّت­شناسی کاووس در شاهنامه*   مجتبی گلی آیسک1 عضو هیأت علمی سازمان سماء- دانشجوی دکتری ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد مشهد   چکیده زندگی کاووس کیانی در شاهنامه با داستان­هایی چون داستان زاده­شدن رستم، جنگ مازندران و هفت­خوان رستم، داستان رستم و سهراب، و داستان سیاووش گره­خورده­؛ و در میان ده­هزار­بیت به صورت پررنگ و کم­رنگ ترسیم شده­است. جستجوی دقیق در این ابیات موجب می­شود که خصوصیّات و بازت...

گرشاسپ بزرگ­ترین پهلوان اسطوره­ای ایران است و رستم نیز جهان­پهلوان شاهنامه است. یکی از شگفت­ترین و رازآمیزترین دشمنان گرشاسپ، دیوی است گَنْدَرْوَ نام که پهلوان پس از رنج بسیار، او را در کنار دریای فراخ­کرت از پای درمی­آورد. اکوان ­دیو نیز از رازآمیزترین دشمنان رستم است که تهمتن با کوشش بسیار، سرانجام او را در نزدیکی دریایی از پای می­افکند. در این جستار، با روش توصیفی­تحلیلی، دو داستان «نبرد رستم با ...

چکیده شناخت و تبیین هر چه بیشتر زبانهای زنده ایرانی و آثار ادبی آنها به عنوان میراثهای گرانبها مهم و انکار ناپذیر است. زبان کردی با توجه به تنوع گویشها و گونه های آن و نیز سابقه کهن ادبی می تواند مواد غنی در اختیار محققان و زبان شناسان قرار دهد. سرهنگ الماس خان کندوله ایی از شاعران کردی سرای قرن سیزدهم و از طلایه داران حماسه سرای زبان کردی می باشد. آثار متعددی در زمینه حماسی و غنایی از ایشا...

شاهنامه ی فردوسی اثری گران مایه است که فردوسی بسیار هنرمندانه با استفاده از اسطوره، توانسته خردورزی و نقش اراده ی انسانی را به نظم بیان کند. پیوند خرد و اسطوره در تمام داستان ها و شخصیت های شاهنامه آشکارا و صریح و نیز در ژرفای اثر مشاهده می شود. قصه ها در شاهنامه؛ علاوه بر پیگیری هدف های عام داستان نویسی، اهداف متعالی دیگری را نیز دنبال می کنند. داستان نگاره ی«رستم خفته و نبرد رخش و شیر» که در ...

در این رساله سعی شده است تا با محوریت مفهوم «آشتی»، فلسفه ی سیاسی- اجتماعی هگل بازخوانی شود. علت انتخاب این مفهوم به عنوان مدخل این رساله آن است که به واقع، وظیفه و غایت فلسفه از نظر هگل، «آشتی» و رفع شکاف ها و رخنه هایی است که در طی تاریخ پدیدار می شوند. در فلسفه ی سیاسی، این شکاف در شکل «تقابل و نزاع میان فرد و اجتماع ظهور» می کند. پس ابتدا باید چیستی و چگونگی این شکاف را شرح داد و سپس نشان د...

یکی از منظومه های پهلوانی تا امروز ناشناخته ادب حماسی ایران زرین قبانامه است که در سه دست نویس موجود از آن با نام های شاهنامه اسدی، رستم و سلیمان و زرین قبای هفت لشکر معرفی شده است. سراینده شیعی متن ناشناس است و بنابر قراینی اثر خویش را در عصر صفویان و در شصت سالگی ـ و شاید یکی دو سال پیش و پس ـ به نظم درآورده است. داستان منظومه در زمان پادشاهی کیخسرو در ایران و پیامبری حضرت سلیمان(ع) روی می ده...