از چشم اندازهای جدید در برنامه ریزی توجه به مسئلۀ فضا و سازمان فضایی است که نیازمندی ها، ویژگی های فضا و اجزای سازمان فضایی را بررسی می کند. یکی از اجزای کلیدی سازمان فضایی، جمعیت است. جمعیت یکی از عناصر بنیادی در برنامه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محسوب می شود، بنابراین شناخت ساختار، ابعاد و گستردگی فضایی آن از ابزارهای مهم تصمیم گیری و برنامه ریزی به شمار می رود. درک توزیع و پویایی جمعیت در...

تجارب علمی و عملی در مورد رویکردهای ارتقای امنیت تصرف در سکونتگاه های غیررسمی در چند سال اخیر نشان داده است که فرآیند صدور و ارائه سند به علت ناتوانی مالی ساکنان منجر به عدم رغبت آنها برای کسب آن و به علت نیروهای قدرتمند و تأثیرگذار در بازار زمین، منجر به بورس بازی و احتکار زمین شده است. امروزه به جای ارتقای امنیت تصرف از طریق فاکتورهای قانونی، استفاده از ابزارهای میانجی گر نظیر ارائه خدمات شهر...

با مطرح شدن توسعه پایدار شهری و لزوم توجه به همة ابعاد وجودی شهر ـ اعم از زیست محیطی، اقتصادی و فرهنگی ـ به عنوان پایه های توسعه پایدار شهری، مشکل سکونتگاه های غیررسمی وارد فاز مطالعاتی جدیدی شده است و محققان علوم انسانی با دیدی کلی و نگاهی جغرافیایی، پدیدة اسکان غیررسمی در شهرها را مورد مطالعه قرار می دهند. این پدیده که در سال های گذشته و تا قبل از دهه 70 در ایران فقط از لحاظ توصیفی ـ تعریفی م...

همانگونه که روابط سازمانی حاکم در فضای جغرافیایی سکونتگاه های انسانی بر کیفیت توسعه و زیر ساخت های آن موثر واقع می شوند. خود نیز متاثر از روندهای مکانی- فضایی و رویکردهای توسعه به گو نه ای متفاوت تعریف، تنظیم و در گستره ی مکانی خود تاثیر گذار می گردند. بر این مبنا در این مقاله سعی شده است تا به کمک برخی از شاخص های اجتماعی- اقتصادی، ضمن تعیین میزان توسعه یافتگی نقاط روستایی مستقر در قلمرو تحقیق...

این پدیده گاه به عنوان مکمل بخش رسمی و گاه در مقابل آن ظاهر می شود و در جوامع با سطح توسعه مختلف می تواند نقش های متفاوتی بازی کند. این مقاله خلاصه ای است از تحقیق انجام گرفته پیرامون بخش غیررسمی در اقتصاد شهری که در مورد بخش کوچکی از آن یعنی مشاغل غیررسمی غیر پنهان در یکی از گرهگاه های تهران در سال ۱۳۷۹ به عنوان نمونه صورت گرفته است. نتایج بدست آمده از تحقیق نشان می دهد که موضوع از تنوع و گستر...

یکی از دلایل احداث شهرهای جدید و سکونتگاه های اقماری در پیرامون کلانشهرها، جذب سرریز جمعیتی مادرشهرها و تمرکززدایی از بخش مرکزی شهرهای بزرگ بوده است. با گذشت چند دهه از زمان ایجاد این سکونتگاه ها، بسیاری از ساکنان آنها به این محل ها به عنوان اقامتگاه های موقتی می نگرند و در صورت مهیا شدن شرایط مهاجرت به مادرشهر، اقدام به مهاجرت خواهند نمود. پژوهش حاضر از نوع تحلیلی و علی است که میزان گرایش خانو...

در سال های اخیر، غیررسمی شدن مسکن شهری و در پی آن ناامنی تصرف، توجه بسیاری از محققان و سازمان های جهانی را به خود جلب کرده است. تا آنجا که سازمان اسکان بشر از ناامنی تصرف به عنوان شاخص محرومیت در سکونتگاه های غیررسمی یاد کرده است. محققان معتقدند که دسترسی به امنیت زمین و سرپناه به طور گسترده موجب افزایش تمایل ساکنان این سکونتگا هها در سرمای هگذاری در مسکن خواهد شد. بنابراین، فقدان امنیت تصرف، ت...

در طی دهه های اخیر، شهرها و فضاهای شهری در سیر تحول و فرآیند گذار نوین خود به تبع تحولات ناشی از اندیشه جهانی شدن، دستخوش تغییرات و دگرگونی های شگرفی گردیده اند. در این روند، رابطه گذشته و کنونی فضاهای شهری ازهم گسیخته و در ارتباط معنا میان انسان و محیط زندگی او، فاصله و شکاف مهمی ایجادشده است. شکاف موجود مقدمه جدایی مکانی و شکل گیری فضایی اجتماعی عاری از پیوستگی های اجتماعی است. در غالب سکونتگ...

انواع برنامه‌ریزی‌ها ابعاد و جنبه‌های مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار داده؛ بنحوی که از 1960 تحت تأثیر نیازها و آگاهی‌های جدید، مفاهیم اجتماعی نوینی از قبیل رفاه اجتماعی، کیفیت زندگی، عدالت اجتماعی و کیفیت محیط در قلمرو برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی مطرح شد. همچین اهمیت و نقش کیفیت زندگی شهری در سایر جنبه‌های زندگی، ماهیت ویژه‌ای پیدا کرده و نقش فزاینده‌ای در سلامت محیط سکونتی شهری به عنوان مهم‌تری...

«سکونتگاه های خودرو» یا آنچه به رایج «اسکان غیررسمی» نامیده می‌شود، از مشکلات فراروی شهرهای امروزی خاصه در سطوح محلی بشمار می‌رود. بر این اساس، نوع، ماهیت و فرآیند مداخلاتی احتمالی و نحوه برخورد با آنها از جمله مفاهیمی است که جایگاهی ویژه در برنامه ریزی و مدیریت شهری داشته و دارد. جدای از رویکردها و روشهای برخورد با حاشینه نشینی و اسکان غیررسمی، لحاظ کردن دیدگاه و نگرش ساکنین محلی از مهمترین مو...