این پژوهش، اوضاع سیاسی ماوراءالنهر را در قرون اولیه اسلامی تا تشکیل دولت صفوی در ایران مورد بررسی قرار می دهد. روند تأسیس دولت های مستقل و نیمه مستقل و پیدایش نیروهای محلی در شرق فلات ایران به تشکیل دولت صفوی و ایجاد دولت واحد کمک شایانی کرد. از سوی دیگر تحولات سیاسی ماوراءالنهر به پیدایش دولت تیموریان و اندکی بعد ازبکان در آن منطقه انجامید. تحولات درونی و حیات سیاسی و مذهبی تیموریان و ازبکان و...

ایران کشوری با تمدنی کهنسال است که در دوره های ویژه ای از تاریخ خود شاهد شکوفایی دانش پزشکی بوده است . برای نمونه، یکی از دورانهای بالندگی پزشکی در ایران، دوره ساسانیان (226-625 م) بوده است. در آن دوران، شهر گندی شاپور واقع در جنوب شرقی ایران، نزدیکی شوش در استان خوزستان کنونی، از مراکز عمده علمی - فرهنگی بوده و شهر مزبور که در سده ی سوم میلادی بازسازی گردیده بود ، به زودی به مهمترین مرکز علمی ...

چکیده ندارد.

سهم اهل علم و ادب و فرهنگ سمرقند در تاریخ تشکّل و ترویج علم و فرهنگ جهان بسیار بزرگ است. هدف این مقاله بیان بعضی ملاحظه ها دربارۀ مرکز علمی و ادبی سمرقند در سدۀ شانزده میلادی است. طبق معلومات منابع مختلف در سدۀ شانزدهم در ماوراءالنهر و خراسان پنج حوزۀ ادبی عبارت از هرات، مشهد، بلخ، بخارا و سمرقند وجود داشت که در میان آن ها دایرۀ ادبی سمرقند بسیار ممتاز بود. در این دایرۀ ادبی از ابتدا تا میانه ها...

گنجینه های دست نویس شرقی آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان بزرگ ترین مخزن نسخه های دست نویس در تاجیکستان و یکی از مراکز مهم یادگارهای خطی فارسی و شرقی در آسیای مرکزی است. این گنجینه در سال ۱۹۵۳م به فرمان حکومت جمهوری شوروی تاجیکستان تأسیس شد و هدف آن جمع آوری نسخ خطی و تحقیق همه جانبه و عمیق درباره آن ها بود. هم اکنون در این گنجینه بیش از ۵۷۶۰ جلد نسخۀ خطی و ۶۴۰۰ جلد کتاب چاپ سنگی موجود است. اکثر دس...

با افول مدرسه کلامی امامیه در کوفه از نیمه سده سوم هجری، گروهی از متکلمان امامی و معتزلیان شیعه شده که چندان به نام شناخته نیستند، نمایندگی کلام امامیه را بر عهده گرفتند و با گرایش به اندیشه های معتزله از کلام امامیه در دوران حضور فاصله گرفتند. این پژوهش با تکیه بر مقالات الاسلامیین ابوالحسن اشعری ـ تألیف دهه آخر سده سوم ـ برخی از اندیشه های کلامی این جریان فکری را بازیابی کرده و رویکرد متکلمان...

مسأله خاستگاه اِسناد حدیث و تاریخ‌گذاری آن در طی یک سده گذشته از مباحث مهم میان دانشمندان مسلمان و حدیث‌پژوهان غربی بوده است. در این باره، هر دو دسته غالباً با استناد به گفته ای از محمد بن سیرین(110ق) که در آن آغاز اسناد دهی برای حدیث به سبب وقوع یک فتنه دانسته شده است، تاریخ‌گذاری های متفاوتی را ارائه نموده اند. محدّثان اهل‌سنت، فتنه مورد نظر را قتل خلیفه سوم در سال 35 ق دانسته و زمان آغاز به‌کار...

شهرنشینی دوران اسلامی با تعالیم مکتب اسلام عجین شد و سیمایی متفاوت از شهر دوره ساسانی ارائه کرد. هدف اصلی این پژوهش نشان دادن چشم انداز مستندی از فضای اقتصادی حاکم بر شهرهای اسلامی، در منطقه موضوع مطالعه است. این چشم انداز از طریق مطالعه اسناد و اطلاعات تاریخی مکتوب در گزارش های جغرافیانویسان مسلمان، به روش تاریخی تحلیلی و مبتنی بر جمع آوری و جمع بندی فراهم آمده است. در این نوشتار، بازتاب عوامل...

تفویض غالیانه از جریان پیدایش تا سده ششم هجری؛ با تأکید بر منابع اعتقادی ـ روایی و فرق‌نگاری نیره دلیر[1] چکیده هدف این پژوهش، بررسی چگونگی معرفی مفوضه و عقاید آن‌ها در منابع اعتقادی ـ روایی و فرق‌نگاری و نیز بررسی تطور تاریخی رویارویی و مبارزات علمای شیعی از سده سوم تا ششم و مشخص کردن نقطه اوج آن است. از این‌رو، این پرسش مطرح است که رویکرد و رویارویی علمای شیعی نسبت به تفویض غالیانه از آغاز م...

ما برای شناخت و شناساندن خود به دیگران به ادبیات تطبیقی نیازمندیم ادبیات تطبیقی افزون بر اینکه راه را برای شناخت بهتر و عمیق تر ادبیات ملی و قومی ایجاد می کند، پلی است که فرهنگ و ملل مختلف را به هم متصل می سازد. در سال های نخستین سده بیستم میلادی، هم زمان با ترجمه آثاری از ادبیات اروپایی به زبان عربی ، این شاخه از ادب، مورد توجه پژوهشگران ادبیات عربی قرار گرفت، به گونه ای که امروزه در کشورهای ع...