آیه بودن بسمله در سوره های قرآن و قرائت آن در نماز یکی از مسائل مورد اختلاف مسلمانان است. شیعه امامیه بر جزئیت بسمله و وجوب قرائت آن در نماز اجماع دارند. اما در میان اهل سنت در این مسأله اختلاف نظروجود دارد. در این نوشتار به دیدگاه فریقین در این مسأله اشاره شده است و دلایل آیه بودن بسمله با استناد به روایات اهل بیت (ع) و اهل سنت، مورد بررسی قرار گرفته است، همچنین به منشأ این اختلاف و بررسی نظر ...

چکیده کتابت و تذهیب قرآن یکی از مهم ترین هنرهایی است که در دوره ایلخانی با تلاش و حمایت شاهان و وزیران هنر دوست، به دوران اوج و شکوفایی خود در زمینه استنساخ قرآن رسیده است. نقوش هندسی در این دوره پرکاربردترین نقوش برای تزیین در بیشترهنر ها از جمله معماری و به ویژه تذهیب قرآن می باشد. هدف این پژوهش بررسی ساختار هندسی نقوش تذهیب در قرآن های دوره ایلخانی می باشد که در این راستا ارتباط تناسبات، سا...

در منابع دینی به ویژه قرآن کریم، گاهی با سیاق ها و ساختارهایی مواجه می شویم که به نظر می رسد در صدد تعریف یک مفهوم یا پدیده است. پرسش این است که آیا در حقیقت می توان از این ساختارها به تعریف دقیق یک مفهوم دست یافت یا خیر؟ اگر پاسخ منفی باشد، اشکالات و چالش های این ساختارها برای تعریف چیست و چرا نمی توان برخلاف ظاهر آنها که گویای تعریف است، توقع تعریف به معنای واقعی کلمه از آن داشت؟ این سیاق ها ...

واژه ی مستشرق و شرق شناس، با قطع نظر از تعریف آکادمیک آن، در حوزه ی خاص اسلامی نیز مقوله ای عام و فراگیر است و خیل عظیم از محققان و نویسندگان غیرمسلمان غربی و شرقی را شامل می شود که در ضمن یکی از گروههای ذیل دسته بندی شود: 1- کسانی که به منظور تبلیغ آیین مسیحیت، ردیه های غرض آلود و ادعاهای دروغین را در مورد اسلام و قرآن کریم تنظیم کرده اند. 2- افرادی که به دلایل گوناگون به ترجمه ی متون اسلامی، ...

یکی از نام­های قرآن «ذکر» و یکی از مهم­ترین ویژگی­های این کتاب، تذکربخشی است. این نوشتار با بررسی ارتباط میان آیات مبیّن این ویژگی بر اساس ترتیب تاریخی نزول، نخستین بار ابعاد جدیدی از هماهنگی مضمونی و انسجام درونی قرآن را نشان داده است. آیات قرآن در این حوزه در چهار مرحله با مطلع «ذکر للعالمین» قابل بررسی است. مرحله نخست ناظر به خود قرآن و تبیین تذکربخشی فراگیر آن و مرحله دوم ناظر به مخاطبان و ب...

برخی از آیات قرآن کریم افزون بر معنایی که در ضمن فضای سیاقی و بافت زبانی افاده می‌کنند، قابلیت دلالت بر معانی دیگری با چشم‌پوشی از سیاق متنی را نیز دارا هستند که از این معانی در این پژوهش به مدلول فرا سیاقی یاد می‌شود. کشف چنین دلالت‌هایی در کنار پایبندی به اصول و ضوابط تفسیری، در سایه جداسازی و تقطیع گزاره‌های قرآنی و یا فرا نگری از تنگناهای سیاق متنی آیات امکان پذیر است. شیوه بیانی بی‌بدیل قر...

پیوند زبان شناسی با تحلیل و بررسی متون به ویژه متن ادبی بسیار عمیق و به هم تنیده است. در این بین، زبان-شناسی متن و عوامل متنی از جمله انسجام، از اهمیت بالاتری برخوردار است. بحث انسجام به معنای اصطلاحی آن نخستین بار توسط هالیدی و حسن مطرح گردید، به طورکلی در سه سطح واژگانی، دستوری و آوایی قابل بررسی است؛ ولی به سبب گستردگی این مباحث، پژوهش حاضر، صرفا سطح آوایی در تعدادی از عوامل آوایی چون سجع، ج...

دوفصلنامه ی پژوهش های قرآنی در ادبیات، دانشگاه لرستان سال اول، شماره­ی دوم، پاییز و زمستان 1393 هـ. ش/2014م صفحات  103- 131   تحلیل ساختاری قسم در قرآن کریم (بررسی بیست جزء قرآن کریم)    سیدمحمد میرحسینی[1] نرگس انصاری[2] لیلا قلندری[3]   چکیده   قسم از نظر شکلی یکی از ادوات تأکید در کلام به شمار می آید که در ارتباط تنگاتنگ با معنا و مخاطبین قرار دارد. چگونگی به کار رفتن این عنصر زبانی با تمام ...

یکی از مهم ترین مبانی تفسیر قرآن، مربوط به «زبان قرآن» است. هر مفسّری خواه، ناخواه در طول تفسیر خود به آن می پردازد.یکی از نظرات رایج در زبان قرآن، عرفی بودن است که از پیشینه طولانی برخوردار است. علاّمه طباطبائی در تفسیر نخستین خود، «البیان فی الموافقه بین الحدیث و القرآن» به مسئله زبان قرآن توجّه نشان داده است. در این نوشتار، نگارندگان ضمن بررسی نظر علاّمه طباطبائی در حوزه عرفی بودن زبان قرآن، به ...