با پیروزی انقلاب مشروطه، روزنامه نگاری از انحصار دربار خارج شد و شیوه متکلف آن در انزوا قرار گرفت. به این ترتیب هم زمان با خارج شدن زبان به عنوان ابزار قدرت از سلطه دربار، آزادی بیان نیز دوران کوتاه درخشش خود را آغاز کرد. ده خدا که از بزرگ ترین نویسندگان و ادبای عصر خود بشمار می رفت، در مبارزه سیاسی به ابزار زبان و قلم توسّل جست. او گونه های زبانی موجود در فضای جامعه را در نثر خود معرفی کرد و در...

عرفا و فلاسفۀ اسلامی در بیان افکار و اندیشه‌های خود همواره از رمز و نماد بهره می‌گرفتند؛ به‌گونه‌ای که در آثار شیخ اشراق سهرودی عارف و فیلسوف ایرانی رمز و نمادگرایی عرصۀ گسترده‌ای را اشغال کرده است. در این‌که رمز خاص زبان عرفا است شکی نیست. این امر در برگزیدن سبک تمثیلی مثنوی معنوی مشهود است و در آثار عرفایی چون سنایی و عطار نیشابوری دیده می‌شود؛ اما رمزگرایی در میان فلاسفه کم‌تر استفاده شده اس...

این مقاله بر تحلیل علمی-تاریخی آیین نوروز در ‌هفت‌پیکر نظامی متمرکز است. مردمان فلات ایران از دیرباز هرساله با بیداری طبیعت در فصل بهـار، به پیشواز رویش گل‌ها و سرسبزی درختان کهن‌سال می‌رفتند و با جشنی نمادین همراه با نیایش‌هـایی آیینی به قدردانی از ایزدان می‌پرداختند تـا با جلب رضایت خدایان، به باززایی گیاهان و برکت­بخشی زمین کمک کنند. این جشن ملی با گذر زمان با نام نوروز از زمـان کورش بزرگ تا...

تمثیل بخش اعظم منظومه‌های عرفانی ادبیات کهن را دربرمی‌گیرد که اکثر مآخذ آنها دین و اسطوره است. تمثیل، در داستان‌های مثنوی معنوی و حتی در غزلیّات مولانا، جایگاه والایی دارد. تمثیلی که در ادبیات مدّ نظر است، بیشتر حکایاتی در جهت توضیح و تفسیر اعتقادات اخلاقی و عرفانی است که نمونه‌ای از ادبیّات تعلیمی تخیّلی محسوب می‌شوند تا جاذبه بیشتری داشته باشند. در حقیقت، زبان و بیان مولانا بیشتر به شیوه تمثیل رم...

زبان از مهم‌ترین ویژگی‌های بیانگر باورهای عارف است و به‌ همین‌ سبب اهمیت ویژه‌ای دارد. حلاج از عرفایی است که رمزهای زبانی آثار و سخنان او، زبان وی را از زبان معمول متمایز می‌کند. دستیابی به رویکردهای فکری و تجربیات او مرهون تحلیل و تفسیر این رمزها است. این نوشتار پس از توضیح رمز و رابطة مستقیم آن با تجربة عرفانی و تبیین دیدگاه حلاج دربارة زبان رمزی، رموز زبانی حلاج را در سه بخش حروف، کلمات و تص...

بسیاری از نگارگریهای به دست آمده از دوران گذشته، به شاهنام? فردوسی و خمس? نظامی تعلق دارد ولی به ندرت می توان تصویری از مثنوی مولوی یافت. از آنجایی که این متن دارای زبان عرفانی است، هنرمندان کمتری به سراغ تصویرسازی آن رفته اند. ولی مسلم آن است که هنرمندان گذشته از قوانین سنتی پیروی می کردند و حتی اگر موضوع نیز عرفانی نبود، اثر هنری دارای اصالتی بود که موجب تذکار مخاطب می شد. ولی در میان نگارگری...

جبرئیل در قرآن کریم رساننده وحی الهی به پیامبر اکرم است و مقام فرشته پیام رسان را دارد. با توجه به نقش جبرئیل و فرازهایی از سوره نور در قرآن کریم سهروردی عارف و فیلسوف مسلمان قرن پنجم در داستانی تحت عنوان آواز پر جبرئیل همه کائنات را زائیده پر چپ و راست وسیاه سفید جبرئیل معرفی می نماید وبا دیدگاه رمزی به تصویر سازی ذهنی این مضمون پرداخته است . صور خیال یا تصویر در شعر فارسی تصویری است که به ...

چکیده عارف در جریان سلوک و دستیابی به کشف و شهود، میان خود، طبیعت و خدا، رابطه و پیوند برقرار می‌کند و امری ماورای استدلال و عقل، بر او منکشف می‌شود. حصول چنین امری را تجربة عرفانی می‌نامند. این تجارب زمانی که در قالب زبان درمی‌آیند، پوششی از ابهام به خود می‌گیرند و باعث ایجاد شیوه‌های متفاوت روایتِ راویان، از تجربه‌ای واحد، می‌شوند. در متون رمزی صوفیه، مؤلف نه‌ تنها برای ابلاغ اندیشة خود ...