یکی از اساسی‌ترین مباحث مرتبط با تفسیر قرآن، بررسی میزان نقش روایات در تفسیر است. مفسران با توجه به میزان بهره‌گیری از روایات، دیدگاه‌های متفاوتی را در روش‌تفسیر قرآن پذیرفته‌اند. در دیدگاه بی‌نیازی تفسیر قرآن از احادیث، هرچند که به‌خلاف دیدگاه قرآن‌بسندگی، بهره‌گیری از روایات جائز است ولی ضروری نیست؛ ولی در دیدگاه همراهی قرآن و حدیث در تفسیر، بهره‌گیری از روایات ضرورت دارد و به‌خلاف دیدگاه حدی...

یکی از مباحث بنیادین در روش تفسیر قرآن به قرآن این است که این روش بر دولت رفیع آیات بنا شده و تلاش مفسّر در این روش تفسیری آن است تا‌ آیات قرآن را از درون قرآن مجید و با تکیه بر آیات دیگر تفسیر نمایند و بر این اساس، برخی از مفسّران مدّعی بی‌نیازی به هرآنچه غیر قرآن است و «قرآن بسندگی» یا «بسندگیِ متن» در تفسیر قرآن شده‌اند و با چنین پنداری، برخی با حمله به تمامی روایات مجعول و غیر مطمئن خواندن این ...

کتاب مهندسی فهم و تفسیر قرآن بنا بر عنوان فرعی خود در پی تحقیقی جدید در روش شناسی تفسیر و بر اساس آنچه در مقدمه آن آمده است درصدد گزینش روشی صحیح برای فهم قرآن است و ازاین رو، مخاطب را مشتاق به گشایش افقی جدید در تفسیر و ارائه نکاتی بدیع و تازه در کتاب، وارد مباحث می کند. در این جستار بر آنیم پس از ارائه گزارشی از ساختار کتاب به بررسی و تحلیل کتاب و درنهایت سنجش میزان تحقق اهداف مؤلّف بپردازیم.

چکیده عبدالرحمن حسن حبنّکه المیدانی در تفسیر «معارج التفکر و دقائق التدبر»روشی جدید در تفسیر قرآن ارائه می دهد. تفسیر قرآن شامل دو مرحله است: یکی مرحل? تفسیر قرآن به روش مصحف کنونی و دیگری تفسیر قرآن به روش ترتیب نزول. حبنکه المیدانی تفسیر خود را به روش ترتیب نزول به نگارش در آورده است؛ به این ترتیب که تفسیر قرآن را از سور? «علق» شروع و به سور? «نصر» خاتمه می دهند ولی ایشان تا سور? «بقره» بیشتر...

تفسیر قرآن به عنوان یک ضرورت از صدر اسلام آغاز شد و در طول قرون متمادی تداوم یافت و ظهور مفسران مختلف با آراء و عقاید متفاوت موجب تنوع و گستردگی قابل ملاحظه ای در این زمینه گردید. بررسی تطبیقی روش ها و گرایش های تفسیری مفسران برجسته هر عصری می تواند نتایج سودمندی ارائه دهد و الگوهای مناسبی را فرا روی پژوهشگران این عرصه نمایان سازد. علامه طباطبایی مفسر برجسته شیعی مذهب در شرق جهان اسلام و ابن عا...

تفسیر موضوعی استاد جوادی آملی بر مبانی، قواعد و روش خاص و مشخص خود بنا نهاده شده و این تفسیر ارزشمند، به عنوان الگویی مناسب برای نو آموزان عرصه ی تفسیر موضوعی به شمار می رود. رساله ی حاضر که سعی بلیغ خود را در استخراج مبانی، قواعد و روش ایشان در تفسیر موضوعی قرآن صرف نموده، امیدوار است با بررسی همه جانبه ی تفسیر گران سنگ این عالم فرزانه و تقدیم آن به آستان قرآن پژوهان، گامی کوچک در خدمت به پژوه...

بسیاری از آیات قرآن کریم، افزون بر تفسیر ظاهری، معنای باطنی نیز دارند. برخی از این تفسیرهای باطنی برخاسته از روایات تفسیری معصومین(ع) و صحابه است. آیه 107 سوره صافات که می‌فرماید: "وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظیمٍ" نیز از جمله این آیات است. پرسش پژوهش حاضر این است که مقصود از تفسیر باطنی آیه 107 سوره صافات چیست؟ این پژوهش در صدد است با اتخاذ روش توصیفی- تحلیلی، با نگاهی بر تفسیر ظاهری آیه، به تفصیل پیرامون ت...

تاریخ نشان از فهم پذیری متون و کاربرد ابزار و روشهای متفاوت در راستای فهم و تفسیر متون الهی و بشری دارد. تفسیر قرآن نیز با بیان نبوی آغاز شد و در سه سده نخست اسلام، روش غالب آن نقلی یا ماثور بوده است. سیر از نقلی به عقلی در تفسیر، همراه با تغییر رویکرد اجتماعی و فرهنگی، سیر تطور خود را بر اساس مبانی و دلایل متقن طی نمود و با گذشت زمان به ویژه در قرن چهار دهم اجتهاد و بهره وری از عقل در کنار نقل...

امام رضا (ع) به عنوان امام هشتم شیعیان در ادامه راه پیامبر اکرم (ص) در تبیین قرآن، روشی منحصر به فرد ارائه داده اند که با تفاسیر معتبر تفاوتی اساسی دارد. ایشان با استفاده از شیوه های قرآن به قرآن، روش مأثور، روش عقلی و کلامی و بعضاً علمی، به تفسیر قرآن پرداخته اند. امام رضا (ع) در تفسیر قرآن، برخلاف تفاسیری چون کشاف و مجمع البیان طبرسی به سراغ ظاهر سخن مانند: لفظ، لغت، بلاغت، صرف، نحو و ... نرفت...

اثبات اعجاز قرآن، در پیراستگی از اختلاف، مشروط به فقدان اختلاف در قرآن و پاسخ یابی آیات موهم اختلاف است. صرف نظر از انگیزة مدعیانِ اختلاف در آیات قرآن، علّت توهّم اختلاف، در نظر نگرفتن مبانی و قواعد صحیح در تفسیر آیات است. در زمینة آیات موهم اختلاف، دسته بندی های مختلفی صورت گرفته است که به نظر نویسنده، تقسیم بر اساس سبب و علّت توهّم اختلاف، روش صائب در این زمینه است تا هم مخاطب با علّت به وجود آمدن ...