این پژوهش با موضوع تفسیر روایی سوره هود آیات 99ـ50 بر پایه روایات اهل بیت (علیهم السلام) است که به شیوه کتابخانه ای و روش تحلیلی انجام گرفته است. هدف اصلی از آن ارائه تفسیری مبتنی بر روایات از این سوره و اهمیت بخشی به نقشی که روایات در فهم معانی و مقاصد و تفسیر قرآن می توانند ایفا نمایند می باشد. این پژوهش دارای دو دامنه ی قرآنی و روایی است که دامنه ی قرآنی آن مفاد ظاهری آیات و دامنه ی روایی آن...

فیلسوفان و زبان شناسان از دیرباز درباب مفاهیم دال و مدلول تأمل کرده اند؛ اما با آغاز قرن بیست، مطالعات زبانی به طور عام و مفاهیم دال و مدلول به طور خاص عمقم و گسترش چشمگیری یافته اند. در سنت ما نیز اگرچه اندیشمندان به مسئله زبان توجه کرده اند، کمتر کسی از وجهی زبان شناختی آن را بررسی است. ناصرخسرو را از معدود اندیشمندانی یافتیم که تلاش کرده است ماهیت دال و مدلول و نسبت میان آن ها را ازمنظری زبا...

فن «الهزل الذی یراد به الجدّ» یا «جدّ هزل‎وار»، یکی از آرایه‎های دانش بدیع است که هرچند بلاغت‌پژوهان سنتی زبان عربی گواه‌های گوناگونی برای این شیوه ادبی برشمرده‎اند، ولی به نمونه‌های قرآنی این آرایه نپرداخته‌اند. از آنجا که برخی تفسیرپژوهان، شناخت آرایه‎های بدیع را در فرآیند تفسیر کارساز ندانسته و تنها در زیبایی‎شناسی متن کارا دیده‌اند، این نوشتار برای نخستین بار در کاوش‌های تفسیری- زبانی، افزون ...

در بحث از تمایز sense از مدلول (reference)، اگر چه بحثهائی را در زمینه معرفت شناسی ملاحضه می کنیم، اما به نظر می رسد انگیزه اصلی فرگه ارائه نظریه ای در معناداری بوده است ، هر چند بیان صریحی از این نظریه را در آثار وی ملاحضه نمی کنیم. فرگه فیلسوفی رئالیست بوده است و نظریه وی رد مورد sense و مدلول نیز رئالیستی می باشد. sense مستقل از زبان و ادراک کننده زبان وجود دارد، اما در قالب الفاظ بیان شده و...

تفسیر قرآن کریم در قرن چهاردهم هجری وارد مرحله نوینی گردید. سید جمال الدین اسدآبادی، فریاد بازگشت به قرآن را در این قرن، برای اعاده عزت مسلمانان بلند ساخت و دو شاگرد وی: شیخ محمد عبده و سید محمد رشید رضا با پدید آوردن تفسیر المنار، تحولی شگرف در تاریخ تفسیر به وجود آوردند. عبده بر حاکمیت عقل در دین و زندگی اصرار می ورزید. عموم تفاسیری که پس از المنار نگاشته شده‎اند، به نحوی متأثر از این تفسیرند...

بر اساس مدلول ظاهری بعضی از آیات قرآن کریم، توبه از شخص گناهکار در هنگامه مشاهده آیات الهی در حال مرگ پذیرفته نیست. این در حالی است که بر پایه حدیث «اذا بلغت النفس هذه ـ‌ و اهوی بیده الی حلقه لم یکن للعالم توبةٌ و کانت للجاهل توبةٌ»؛ توبه از شخص جاهل (بر خلاف عالم)، در آخرین لحظات زندگی دنیوی نیز مقبول است. حال، چگونه می‌توان بین این حدیث با آیات شریفه قرآن جمع کرد؟ رهیافت‌های رایج میان حدیث‌پژوه...

بخشی از تلاشهای استاد مطهری در راه تبیین و تفسیر قرآن گزارش شده است.  شهید مطهری دست یابی به ادراک معانی و تفسیر قرآن را، از راه تأمل و تدبر در آیات آن ممکن می شمارد و قرآن را مانند طبیعت، کتابی می داند که برای یک زمان نازل نشده تا همه اسرار و رموز آن در همان زمان کشف شود. استاد در مورد شیوه درست فهم و تفسیر قرآن بر روش تفسیر قرآن با قرآن تأکید می کند و خرد و اندیشه آدمی را زبان گویای قرآن و حج...

نشانه- معناشناختی از جمله نظریه هایی است که موجب می شود نظام ایستا و مکانیکی نشانه شناسی ساخت گرا به نظامی سیال تبدیل گردد. این نظریه بر پایه ی اصول پدیدار شناختی و جریان یابی نشانه ها قرار دارد و می کوشد تا تبیین کند که چگونه نشانه ای با برخورداری از نظام های معنایی، در روند نشانه پذیری و معنایابی متکثر قرار می گیرد. همچنین آشکار می سازد که عامل انسانی چطور و چگونه تأثیری را در رابطه سازی بین ...

 تفسیر مجمع‌البیان که در دوره گذار از روش تفسیر نقلى به تحلیلى، سامان یافته، نقطه پیوند اسلوب قدیم و جدید و در شمار اندک تفسیرهایى است که داراى اسلوب، سیاق عالمانه و مکانت علمى همه زمانى مى‌باشد. پژوهنده، در آغاز، تفسیر نامبرده را بلند آوازه‌ترین تفسیر از میان تفسیرهاى سه‌گانه شیخ طبرسى مى‌شمارد که اگر چه از تفسیرهاى معاصر و پیش از خود چون »الکشاف« و به ویژه »التبیان« شیخ طوسى الهام گرفته اما ب...

به کارگیری روش پژوهش اسنادی یکی از ویژگی های عمده روش شناختی در پژوهش های علوم انسانی، به ویژه مطالعات جامعه شناختی با بُرد کلان، به شمار می رود. استفاده نظام یافته و هدف مند از روش اسنادی، مستلزم آگاهی از زمینه معرفت شناختی و جنبه های تکنیکی آن است. منابع و اسناد مطالعاتی به مثابه ابزاری برای پی بردن به معانی، مقاصد و انگیزه های کنش های عاملان اجتماعی و اطلاع از پدیده های اجتماعی تلقی می شوند. ...