در میان رویکردهایی که درباره تفسیر و تبیین دین پدید آمد، گرایش عقل گرایی از آن جهت که در تبیین دین، پیدایش و تحول آن را همچون جلوه هایی از تغییر و تکامل فکر و عقل انسان دانسته و تحول و تکامل دین را با تحولات ذهنی بشر یکی می داند، قابل توجه بوده است. این رویکرد، دین را پاسخی به نیاز شناختی انسان می داند. دین در این رویکرد انسان شناسانه، محصول تلاش انسان اولیه برای شناخت اشیاء و رویدادهای محیط اط...

ارزیابی نسبت دین با جهان بینی و ایدئولوژی از جمله مباحث جذاب و چالش زا در مطالعات دین شناختی است. این پژوهش، با رویکرد نظری و تحلیلی و با هدف پاسخ به این دست سؤالات که آیا ایدئولوژی همسان با دین است یا بخشی از آن، ایدئولوژی سازی دین، تعبیری رسا است یا مسامحی، دین ایدئولوژیک چه آثار و پیامدهایی دارد، و واکاوی آرای دکتر شریعتی در این عرصه تدوین یافته است. نوع تفسیر اندیشمندان مسلمان و غربی از اید...

در متون دینی ایران باستان و به ویژه در ادبیات زرتشتی، دیار سیستان اهمیت شایانی یافته و بارها از این منطقه و مکان‌های اساطیری، تاریخی، جغرافیایی و یا افراد مرتبط با آن سخن به میان رفته است. با عنایت به اهمیت این موضوع و نبود پژوهشی جامع در این باره، در مقالة حاضر با روشی توصیفی ـ تحلیلی، رد پاهای دینی و اساطیری سرزمین سیستان در دین زرتشتی بررسی می‌شود. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد ...

در این مقاله ابتدا با تبیین نظریة دین طبیعی، بررسی زیست‌شناسانه‌ای از دین ارائه می‌شود و دین هم‌چون پدیده‌ای طبیعی بررسی می‌شود. از نظر نئوداروینیست‌ها دین حتی اگر متعالی و از جهان دیگر باشد می‌تواند به عنوان پدیده‌ای طبیعی که به توسط انسان ظهور یافته و محقق ‌شود، ملاحظه شود. برای تفسیر رویکرد دین طبیعی می‌توان گفت نئوداروینیست‌هایی چون دِنت، نمی‌خواهند دین را «تبیین» کنند، بلکه می‌خواهند علاقة ...

امروزه در جهان اسلام، اهالی شهرها بیشتر مسلمان هستند. اختلاف طبقاتی شدید، آسیب های اجتماعی، آشفتگی جوامع و نظایر آن ها نیز حاکی از این موضوع است. این موضوع به خاطر عدم بکارگیری مبانی ناب اسلامی و همچنین احاطه فرهنگ غرب بر زندگی مسلمانان است. دین اسلام دارای اصولی است که مبنای هر حرکتی در جهان که م یتوانند به « نبوت، امامت، عدل، توحید و معاد » اسلام است. این اصول عبارتند از منظور دستیابی به چهار...

اگر چه تا کنون حداقل در زبان فارسی این موضوع به این شیوه مورد بررسی قرار نگرفته است، اما برخی محققان مانند مری بویس و فلورانس نامجویان آثاری را درباره جهان پس از مرگ در دین زردشتی ارائه کرده اند و همین طور درباره مصر باستان نیز محققانی چون موسی جوان کم و بیش آثاری را به رشته تحریر درآورده اند، که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفتند. البته باید گفت همه پژوهش های انجام گرفته درباره ی موضوع مذکو...

عصر حاضر، آیا عصر بازگشت به دین است؟ آیا رواج سخن گفتن از معنویت، حکایت از چرخشی به سمت دینداری دارد؟ چرا امروزه معنویت که در جهان سنت در چارچوب دین فهمیده می شد، فارغ از دین هم قابل تصور است و حتی برای برخی، معنویت منهای دین، مترقیانه تر نیز جلوه می کند؟ مسئله ی محوری در مقاله حاضر این است که چه عوامل و زمینه هایی در عصر حاضر باعث شده است چرخشی از دین به سمت «معنویت» انجام گیرد و دینداری چه دل...

هدف این مقاله بررسی مسئله ضرورت دین از منظر جامعه‌شناختی در دو دوره مدرن و پسامدرن است. برای پاسخ به این پرسش از روش «کتابخانه‌ای» که بخشی مبتنی بر نتایج «تجربه عینی ‌اجتماعی» می‌باشد، استفاده شده است. ابتدا دیدگاه چند تن از شخصیت‌های برجسته ضد دین دوره مدرن ارائه گردیده، سپس دیدگاه برخی شخصیت‌های برجسته پست‌مدرن و سازمان‌های بین‌المللی مطرح شده است. یکی از دستاوردهای این تحقیق آن است که نشان م...