روش عارفان در بیانِ اندیشه­های عرفانی و مفاهیم سیروسلوک بیشتر مبتنی بر نقل حکایت­هایی از گذشتگان است که گهگاه متناسب با موضوع، تغییراتی در اصل آنها ایجاد می­کنند تا معنی مورد نظر خود را با آن بیان کنند. بنابراین در روش شناسی تأویلِ عارفان از داستان­ها، توجّه به نوعِ تغییری که آنها در روایتِ اصلیِ حادثه­ها ایجاد می­کنند، اهمیّت بسزایی دارد. مهم ترین تغییری که آنها در داستان­ها ایجاد می­کنند، «جابه جایی...

داستانهای قرآن کریم از دیر باز در فرهنگ و ادب مسلمانان تاثیرگذار بوده است، از جمله این داستان¬ها که تاثیر بسیار زیادی را در شعر و ادب فارسی برجای نهاده، داستان حضرت یوسف(ع) می¬باشد. داستان حضرت یوسف(ع) از جمله داستان¬هایی است که از بن مایه¬های قرآنی - دینی سرچشمه گرفته و در دوره¬های مختلف، مورد استقبال شاعران قرار گرفته است. حضرت یوسف(ع)، حضرت یعقوب(ع)، زلیخا، حسادت و نیرنگ برادران، به چاه افتا...

عمر ابوریشه( 1) با تکیه بر فرهنگ گسترده و میراث ادبی و انسانی توانست به جایگاهبالایی در شعر معاصر سوریه دست یابد. زبان شعری وی از سویی فاخر و استوار بود و ازسوی دیگر با بهره گیری از نماد و اسطوره راه رشد و پویایی را پیمود. او در سطح زماناسطوره ای نماند بلکه از آن وام گرفت و داستان اسطوره ای را با مسائل زمان حال درآمیختو با استفاده از تجارب، تخیلات و برداش تهای ذهنی اش فراتر از داستان اسطوره ای ...

تلمیح یکی از مهمترین و پرکاربردترین آرایه های ادبی است که باعث خیال انگیزی و زیبایی کلام می شود و جزو صنایع بدیعی است که موجب ایجاز در سخن می گردد. ظهور تلمیح در ادبیّات و شعر به شکل های مختلفی صورت می پذیرد. گاه به صورت اشاره ی مستقیم، گاه به صورت ترکیب اضافی تشبیهی و گاهی به شکل تمثیل و یا رمز است. در میان تلمیحات و اشارات فارسی، تلمیح به داستان پیامبران یکی از جذّاب ترین و موثرترین نوع تلم...

مقاله ی حاضر، بررسی دو اثر اسطوره ای و مذهبی است که به دو فرهنگ مختلف تعلق دارند؛ ولی از نظر بن مایه ی داستانی شبیه هم هستند. یعنی مقایسه ی داستان فریکسوس از اساطیر یونان باستان و داستان اسماعیل ذبیح الله از قران کریم که این داستان در تورات نیز با اندک تفاوتی آمده است. بافت دو داستان از نظر سیر کلی و اتفاقات و اعمال قهرمانان، نزدیک به هم است. شخصیت های داستانی دو به دو با هم مشابهت دارند. حتی ر...

یقظه و بیداری از جمله مفاهیم خاص دینی و عرفانی است که در مقابل غفلت و بی­توجهی قرار دارد و لازمۀ رسیدن به مقام توبه و گام نهادن در وادی سلوک است. یقظه حالی است که با جذبه و عنایت الهی آغاز می­شود و انقلابی درون انسان به پا می­کند که او را با سلوکی عارفانه به کمال مطلوب می­رساند. نوشتار حاضر برآن است تا با تأکید بر اهمیت یقظه در مراتب سلوک، داستان پیر چنگی از مثنوی مولوی و شیخ صنعان از منطق­الطی...

پژوهش حاضر به بررسیروابط موروثی و بینامتنی داستان «خلیل» اثر لئانید لئوناف نویسندة سدۀ بیست روسیه پرداخته است. این اثر تحت تأثیر آثار ادبیات عرفانی و کلاسیک ایران و با فضایی شرقی و ایرانی خلق شده است؛ بنابراین برای دستیابی به این هدف، ابتدا به توضیح بینامتنیت و چگونگی تلاقی متون در آثار خواهیم پرداخت و سپس اثر «خلیل» را به عنوان یکی از آثارمنعکس کنندۀ این نظریه بررسی خواهیم کرد. الگوی اولیه (پر...

کنش در متون عرفانی تحت‌ تأثیر عواملی رخ می‌دهد که فضای مناسبی برای بیان عرفانی فراهم می‌آورد. این عوامل می‌توانند درنتیجه فرآیندهای القایی، تجویزی، رخدادی و یا زاده و زاینده نظام‌های تنشی و شوشی باشند. سرچشمه این عوامل به تقابل‌های دوگانه بازمی‌گردد که نظام تفکر انسان بر آن استوار شده است و بحث پیرامون آن از زمان ارسطو آغاز و در مطالعات ساختارگرایانه و نشانهشناسانۀ کسانی چون سوسور، فروید، پیرس،...

رمان کیمیا خاتون، نوشته خانم سعیده قدس از جمله رمان‌هایی است که درباره زندگی شمس نوشته شده و در مدت کوتاهی- پنج سال یعنی از 1383 که چاپ اول آن پخش شده­تا 1388ش. - بیست چاپ از آن در جامعه کتاب‌خوان کشور پخش گردیده و این از یک‌سو موجب خوشحالی‌ است و از سوی دیگر باعث نگرانی؛ نگرانی از اینکه مبادا خواندن آن باعث بیزاری خوانندگان از شمس- و طبیعتا مولانا که مرید او بود و آن‌همه غزل برای او سرود-و عرف...