پدیدة ادب یکی از مقولاتی است که همواره مورد توجه پژوهشگران رشته های مختلف همچون روان شناسی و جامعه شناسی و مردم شناسی قرار گرفته است. در حوزة مطالعات کاربردشناسی زبان نیز به مقولة ادب کلامی پرداخته می شود. یکی از مفاهیمی که به دنبال ادب در زبان شناسی مطرح می شود بی ادبی کلامی است. افراد مختلفی همچون گافمن(1967)، براون ولوینسون (1987)، بوسفیلد (2008)، کالپپر (1996،2003،2011)، یوهانی رودانکو (199...

مقالۀ حاضر تحلیلی از استعاره های مفهومی شرم، با استناد به اشعار کلاسیک فارسی قرن ششم تا دهم قمری، به دست می دهد. چهارچوب نظری این پژوهش، کتاب استعاره و عواطف: تأثیر زبان، فرهنگ و بدن در احساس نوشتة زولتان کووچش (2010) است. سؤال اصلی مقاله این است که در زبان فارسی استعاره های مفهومی شرم بر مبنای کدام حوزه های مبدأ ساخته می شوند؟ هدف از پاسخ گویی به این سؤال، یافتن مفهوم کانونیِ شرم در زبان فارسی ...

پژوهش حاضر بر آن است تا با تکیه بر مدل‏ های تحلیلی میشل فوکو (1926-1984 م.) در کتاب مراقبت و تنبیه: تولّد زندان (1975م.) به بحث و بررسی اعدام حسنک وزیر در کتاب تاریخ بیهقی بپردازد. هدف اصلی این مقاله بررسی مولّفه‏ های قدرت، تعذیب، و تنبیه و متن شناسی تاریخ بیهقی بر اساس کتاب مراقبت و تنبیهِ میشل فوکو می‏ باشد. ابوالفضل بیهقی در بخش «ذکر بر دار کردن امیر حسنک وزیر رحمه‏ الله‏ علیه» با روشی دراماتیک...

شرح‏نویسی بر متون ادب فارسی در دهه‏های گذشته از رونق فراوانی برخوردار بوده است و شارحان زیادی با اهداف مختلف دست به انتشار آثاری زده‏اند، که در آنها متن کامل یا گزیده‏ای از آثار ادبی پیشینیان، همراه توضیحات و تعلیقات، آورده شده است. اما در میان شارحان از ادب‏دوستان کم‏مایه تا پژوهشگران برجسته‏ای چون فروزانفر، مینوی، یوسفی و دیگران، وجود دارند. هرچند شرح‏نویسی سابقه طولانی دارد، اما به‏واقع، ا...

حماسه نوع ادبی بسیارکهنی است که از روزگار باستان تا به امروز مورد توجّه بسیاری از ملل وجوامع بوده است. پیدایش این نوع ادبی در ادبیّات برخی ملّتها درگرو وجود شرایط خاصّ تاریخی و اجتماعی وفرهنگی است و نیز ویژگیهای ادبی و هنری خاصّی دارد. بی گمان شاهنامه فردوسی به عنوان یکی از شناخته شده-ترین متون حماسی جهان، هم بر آمده از چنین اوضاع و شرایط خاص است و هم دربردارنده عناصر اصلی یک متن حماسی. ازسوی دیگر، ...

وجود واژه های ترکی در متون زبان و ادب فارسی نشانگر پیوند دیرینة این دو زبان با یکدیگرست و از آنجا که دیوان حافظ نیز – که غزل فارسی در آن به اوج شکوفایی و کمال خود رسیده از این تأثیرپذیری بر کنار نبوده است، در این مقاله سی و پنج واژة ترکی آن معرفی و کاویده و با استناد به منابع، ریشه شناسی شده است. امیدست که این مقاله بتواند با تحلیلی درست برای حافظ دوستان و حافظ پژوهان باشد.

متون کلاسیک ادب پارسی برخوردار از غنای داستانی فراوانی است. در آثار بعضی از نگارندگانِ این متونِ نظم و نثر، فراتر از داستان‎گویی صرف، نوعی روایت دراماتیک به چشم می‎خورد. با این حال با توجه به نبود نمایش در سده‎های آغازینِ شعرِ پارسی در ایران، این آثار ظاهر نمایشی ندارند و صرفاً برای خواندن نوشته شده‎اند. بعد از ورود نمایش از غرب به ایران در قرون متأخر، باز هم کمتر نمایشنامه‎نویسان به سراغ گنجینۀ غنی...

هدف اصلی این پژوهش ،بررسی تمثیل در متون ایرانی میانه غربی و تفسیر آن است. تمثیل برخلاف رمزهای عرفانی، گونه ای استعاره است و استعاره استوار بر شباهت . تمثیل ها در پی گونه ای شناخت معنوی از انسان و جهان اند با اهداف تعلیمی برای سالکان و تهذیب نفس و یاد آوری، بدون دگرگونی زمینه تفسیری آموزه های دینی مربوط بدان.اما رمز عبارت است از بیان یک تجربه قدسی به گونه ای که جز آن، هیچ راهی جهت آشکار شدنش متر...

بر اساس نظریه ی بینامتنیت هر متن ادبی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و باز خوانشی از آثار ادبی پیش از خود یا معاصر با خود است. نهج البلاغه از هنگام ظهور تاکنون [بعد از قرآن کریم] همواره به عنوان یکی از منابع مهم و کلیدی ادبای عرب و ایران به شمار می­رود. در این میان الگوپذیری شاعران کلاسیک سرای ایرانی از سخنان و مفاهیم ارزشمند امیر مؤمنان (ع)، برجسته­تر است، به گونه ای که انواع بینامتنیت نهج البلاغه د...

متون ادبی ایران به‌ویژه متون کهن هیچ‌گاه برای نمایش به نگارش درنیامده است؛ ولی برخی از آنها ظرفیت‌های نمایشی دارد و فیلمنامه‌نویسان می‌توانند به شیوه‌های مختلف از آنها اقتباس و استفاده کنند. منطق‌الطیر عطار یکی از منظومه‌های ادب عرفانی و جزو شاهکارهای ادبیات کلاسیک فارسی است که با معارف عمیق و غنی، در زمرة آثار اقتباسی در گونة پویانمایی (انیمیشن) می‌توان به آن توجه داشت. پویانمایی روای...