عدد وشمارش از دیرباز نزد انسان کاربرد داشته است.در زبان عربی عدد،دارای چند لفظ اصلی است که به نام اصول عدد شناخته شده است .این اصول،12لفظ است به این ترتیب«واحد،اثنان،ثلاثه،اربعه،خمسه،سته،سبعه،ثمانیه ،تسعه،عشره،مائه،الف»و بقیه الفاظ عدد از همین اصول،ساخته می شوند.معرفه ساختن تعبیرات عددی با توجه به نوع آنها متفاوت است.تعریف در عدد مفرد،یا با معرفه ساختن معدود است یا عدد و معدود یا عدد به تنهایی،...

حرف تعریف «ال» در زبان عربی پرکاربردترین حرف در این زبان است. این حرف در بافتهای مختلف گفتار بر معناهای مختلفی دلالت می کند؛ معناهایی که بی توجهی به آنها موجب خواهد شد معنای صحیح کلام فهمیده نشود. از جمله، این الف و لام گاهی برای دلالت بر جنس به کار می رود، و گاه نیز برای دلالت بر عهد. هر یک از این دو قسم نیز البته اقسام متعددی دارد که برای فهم صحیح متن، باید بدان توجه شود. هر گونه اختلاف نیز د...

مجموعۀ گونه­های زبانی متداول در منطقۀ فیروزآباد را می­توان ترکیبی از گویش­ها و لهجه­ها دانست. در این مقاله، سه گونۀ زبانی متعلق به گروه گویش­های کوهمرّه­ای، گروه گویش­های لُری و گویش قشقایی و گونه­ای زبانی متعلق به لهجۀ فارسی محلی  از نظر ساخت آوایی و دستوری معرفی و تبیین شده­اند. در این زبان­گونه­ها واکه­های کشیده­ای وجود دارد که جایگاه تولیدشان، جایگاه تولید واکه­های کوتاه با کشیدگی بیشتر است. ...

یکی از پرکاربردترین ومتنوع ترین واژه های زبان عربی، واژه «ما»ست. در اهمیت این واژه همین بس که در قرآن کریم قریب به 2616 مورد از آن یافت می شود. این واژه به دلیل گوناگونی در حالت (اسم و حرف، معرفه و نکره، صدارت طلب و غیر صدارت طلب، عامل و غیر عامل و...)، تعدّد در نقش (فاعل، مبتدا، خبر، مفعول به، مفعول فیه، مفعول مطلق، تمییز و...) و تنوّع در مفهوم (ابهام، نفی، پرسش، وصف، شرط، تأکید، دلالت بر غیر عا...

چکیده نقش نماهای کلامی یکی از عناصر مهم کلامی هستند که بر رابطه بین دو گزاره دلالت می کنند بدون اینکه ، این معنی به صراحت بیان شود. بدین ترتیب که ما به طور تلویحی متوجه رابطه بین دو گزار از طریق تاثیر بافتی آنها در کلام می شویم ، هر چند این عناصر در ابتدای امر، بیهوده به نظر می رسند ، ولی همین اجزای کوچک گفتمانی، نقش مهمی در تفسیر و خوانش پاره گفتار دارند ،در نتیجه حذف آن از پاره گفتار و یا ...

شعور حرف زدن، شعور حرف شنیدن   حجت الاسلام محمد سروش محلاتی 1   1- استاد حوزه علمیه قم و عضو هیات علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه     خلاصه   یکی از حقوق شهروندان در نظام اسلامی، حق اظهارنظر در برابر حاکمان است. این حق اختصاص به مطرح کردن مسائل شخصی ندارد و آنان می‌توانند نظرات خود را درباره همه مسائل جامعه، به عالیترین مقامات ارائه کنند. از اینرو در منابع اسلامی، از وجود «حجاب» و مانع بین حاکمان ...

مثنوی معنوی نه تنها یکی از مهم ترین آثار ادب فارسی است، بلکه می توان آن را جامع ترین منظومه در حوزه ی ادبیات عرفانی و شعر تعلیمی- تمثیلی به شمار آورد. بررسی ساخت های دستوری در این شاهکار ادبی و دقّت نظر در چگونگی سامان بخشی به واژگان و جمله ها برای بیان مفهوم عرفانی مورد نظر که در مثنوی به بهترین شکل ممکن انجام گرفته است، هدف اصلی این پژوهش به شمار می رود. رساله ی پیش رو علاوه بر پیش گفتار و نتی...

واژه صراط در قرآن 45 بار استعمال شده است؛ این آیات به سه دسته قابل تقسیم­اند. دسته اول: اشاره به مصادیق عینی صراط دارند. دسته دوم: عوامل هدایت به صراط مستقیم و دسته سوم: اوصاف صراط را بیان نموده‌اند. اشکال برخی مبنی بر اشاره قرآن به صراط‌ها وارد نیست. زیرا مستند این عده (که صراط نکره را دلیل بر معنی صراط‌ها گرفته‌اند)، مردود است. زیرا اولاً: صراط به صورت جمع استعمال نشده است. ثانیاً: در تعدادی از...

حرف الی از حروف پرکاربرد قرآن محسوب می‌شود. این حرف متناسب با کاربردش در آیات قرآن معانی متعدد و متفاوت بسیاری را کد گذاری می‌کند که در یک نقطه یعنی معنای پیش‌نمونه و انتهای غایت با هم مرتبط می‌شوند. این نوشتار به منظور کشف میدان‌های معنایی این حرف با رویکرد شناختی، و به روش توصیفی – تحلیلی به بررسی مدل‌های چندمعنایی این حرف در قرآن پرداخته و پس از تبیین معنای پیش‌نمونه، وجوه معنایی این حرف در ...